Κλονίζονται οι νεοελληνικές σπουδές σε ένα από τα προπύργιά τους, στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, αλλά και σε πολλά ακόμη δυτικοευρωπαϊκά πανεπιστήμια. Οι περικοπές οδηγούν σε συρρίκνωση και τα ελληνικά δεν είναι πια της μόδας
Σε συρρίκνωση οδηγούνται οι νεοελληνικές σπουδές στο εξωτερικό. Από τις περίπου 185 έδρες που υπάρχουν σε πολλά πανεπιστήμια του κόσμου, αρκετές είναι υπό κατάργηση ή κινδυνεύουν να καταργηθούν.
Οι πανεπιστημιακοί αναφέρουν πολλούς λόγους: περικοπές στα οικονομικά ακόμα και μεγάλων ξένων πανεπιστημίων, μείωση της σημασίας της ελληνικής γλώσσας σε ένα γενικότερο πλαίσιο συρρίκνωσης των ανθρωπιστικών σπουδών, η οικονομική - κυρίως, αλλά όχι μόνο- αδυναμία του ελληνικού κράτους να στηρίξει την ελληνική γλώσσα στο εξωτερικό.
Ακόμη και η παγκοσμιοποίηση φαίνεται να παίζει τον ρόλο της, καθώς αναδεικνύει στο προσκήνιο νέες χώρες - Κίνα, Ινδία, Βραζιλία - και, βέβαια, τις γλώσσες τους. Ενώ δεν βοηθάει ούτε η αδυναμία πολλών πανεπιστημιακών προγραμμάτων να προσαρμοστούν στις μεταβαλλόμενες συνθήκες.
Τα πράγματα στη Δυτική Ευρώπη είναι μάλλον δραματικά και η περίπτωση του Κing΄s College δεν είναι βέβαια μοναδική: τα τελευταία χρόνια έχουν καταργηθεί τρεις έδρες νεοελληνικών σπουδών στη Γερμανία, μία στη Σουηδία, επίσης στην Ολλανδία και την Ιταλία. Το ίδιο συμβαίνει από χρόνια και στην Αυστραλία (όπου η δεύτερη γενιά μεταναστών δεν έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον φοίτησης στα αντίστοιχα τμήματα), ενώ μεγάλη είναι η υποχώρηση των Νέων Ελληνικών στις σκανδιναβικές χώρες. Όπως αναφέρεται σε έκδοση για τις ελληνικές σπουδές στην Ευρώπη (επιμέλεια: Ι.Ν. Καζάζης, Έκδοση Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας και Εκδ. Πατάκη) στο Πανεπιστήμιο του Όσλο της Νορβηγίας, το μάθημα των Ελληνικών καταργήθηκε, το ίδιο και στο Άαρχους της Δανίας ενώ στην Ισλανδία, στο Πανεπιστήμιο του Ρέικιαβικ, η ελληνική γλώσσα διδάσκεται μόνο στο πλαίσιο των θεολογικών σπουδών. Στη Βρετανία ειδικότερα- όπου πολλά πανεπιστήμια έχασαν και χρήματα επενδεδυμένα στο Χρηματιστήριο!-, τα πράγματα ακολουθούν από χρόνια φθίνουσα πορεία. Σε προπτυχιακό επίπεδο, χορήγησης δηλαδή βασικού πτυχίου νεοελληνικών σπουδών, μετά την κατάργηση του πτυχίου του Πανεπιστημίου του Μπέρμιγχαμ, υπάρχει κίνδυνος κατάργησης και του πτυχίου του Κέιμπριτζ. Όπως εξηγεί στα «ΝΕΑ» ο νεοελληνιστής καθηγητής του διάσημου πανεπιστημίου, Ντέιβιντ Χόλτον, οι πρωτοετείς του 2009 μπορεί να είναι οι τελευταίοι. Αυτό θα συμβεί διότι τυχόν εισακτέοι του 2010 θα αποφοιτούσαν το 2014, όταν δηλαδή εκείνος θα έχει συνταξιοδοτηθεί. Κάτι μάλλον αδύνατον γιατί πλήρωση της κενής θέσης, όταν εκείνος συνταξιοδοτηθεί, μάλλον δεν προβλέπεται...
«Η πρύτανης εξήγησε ότι πρέπει να γίνουν περικοπές στο Κέιμπριτζ», λέει ο Ντέιβιντ Χόλτον. «Το έλλειμμα αυξάνεται κάθε χρόνο γιατί οι κρατικές επιχορηγήσεις δεν καλύπτουν τα έξοδα. Τα ελλείμματα είναι βέβαια πιο σοβαρά στις ουμανιστικές σπουδές που δεν παίρνουν ερευνητικές επιχορηγήσεις. Και η Σχολή Σύγχρονων και Μεσαιωνικών Γλωσσών στην οποία ανήκει το Τμήμα Νεοελληνικής Γλώσσας θα χάσει κατά τα φαινόμενα τουλάχιστον πέντε θέσεις. Δεν θα έχουμε πια πτυχίο, αλλά μόνο ορισμένα μαθήματα και μεταπτυχιακές σπουδές. Ο τρόπος για να σωθεί ένα μικρό Τμήμα είναι να βρει εναλλακτική χρηματοδότηση».
Αν καταρρεύσει και το Τμήμα Νεοελληνικών Σπουδών του Κing΄s College, τότε το μόνο πανεπιστήμιο που θα συνεχίσει να χορηγεί πτυχίο στο γνωστικό αυτό αντικείμενο θα είναι της Οξφόρδης. Για πολλούς, το Κing΄s College είναι η ναυαρχίδα των νεοελληνικών σπουδών με την έννοια ότι διδάσκονται εκεί 6-7 μαθήματα, μεταξύ άλλων: Νεοελληνική Λογοτεχνία από τους Ρόντρικ Μπίτον, Ντέιβιντ Ρικς, Γλωσσολογία από την Αλεξάν δρα Γεωργακοπούλου, Ελληνική Ιστορία από τον Φίλιππο Κάραμποτ, Βυζαντινή Ιστορία από τη Σαρλότ Ρουσέ και την Τζούντιθ Χέριν (που πρόσφατα συνταξιοδοτήθηκε). Η δυναμική αντίδραση με τις χιλιάδες υπογραφές στο Διαδίκτυο και τις επιστολές καθηγητών προς την πρυτανεία φαίνεται τις τελευταίες μέρες να κλονίζει τις αρχικές αποφάσεις, χωρίς όμως να έχει κάτι οριστικοποιηθεί. Ρόλο παίζει, βέβαια, και το γεγονός ότι οι φοιτητές από την Ελλάδα στη Βρετανία είναι πάρα πολλοί, ανεξαρτήτως αντικειμένου σπουδών.
«Φυσικά δεν είναι η κατάλληλη εποχή να ζητήσει κανείς χρήματα από το ελληνικό κράτος», λέει ο Ντέιβιντ Χόλτον. «Ούτε θέλουμε κάτι τέτοιο. Είμαστε ευγνώμονες οι νεοελληνιστές για τις κατά καιρούς ενισχύσεις, που είναι πολύ μεγαλύτερες από εκείνες που δίνονται σε συναδέλφους σλαβικών γλωσσών, ακόμη και των ολλανδικών ή των ιταλικών. Χρειάζεται πάντως ένα συνολικό σχέδιο από την ελληνική Πολιτεία, να μην αντιδρά κανείς σπασμωδικά με κάθε δυσάρεστη εξέλιξη».
Όπως και στο Πρίνστον έτσι και στο Κing΄s College, η Ελλάδα δεν συμμετείχε στα λειτουργικά έξοδα. Πολλές όμως άλλες έδρες τις χρηματοδοτεί, με κονδύλια που κάθε χρόνο μειώνονται. Τα περισσότερα τμήματα χρηματοδοτούνται με ποσά που συχνά δεν ξεπερνούν ετησίως τα 3.000 ευρώ. Οι κακές γλώσσες λένε μάλιστα ότι και αυτά στέλνονται με το Ταχυδρομείο, σε επιταγή!
Οι αυτόνομες ελληνικές σπουδές δεν φαίνεται να είναι βιώσιμες ούτε στην Ευρώπη. «Τα προγράμματα που διατίθενται, είναι στενά φιλολογικά και δεν μπορούν να προσελκύσουν φοιτητές», υποστηρίζει ο ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου και πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Νεοελληνικών Σπουδών,
