Η κραυγή του κ. Βαρθολομαίου ότι το Πατριαρχείο δεν θα φύγει από την Κωνσταντινούπολη «ακόμη και αν ορισμένες φορές αισθανόμαστε εσταυρωμένοι» προκάλεσε εντύπωση και αντιδράσεις, επειδή ο Οικουμενικός Πατριάρχης δεν συνηθίζει να διαμαρτύρεται.
Oι παροικούντες το Φανάρι λένε ότι δεν πρόκειται για αλλαγή τακτικής, ούτε για σχέδιο που κρύβεται πίσω από τις γραμμές, αλλά για μια ανθρώπινη πραγματικότητα: ο Παναγιώτατος είναι αγανακτισμένος... Μπορεί να πέρασαν μόλις μερικές εβδομάδες από τότε που ο ίδιος δήλωνε ακόμη μία φορά ένθερμος υποστηρικτής της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας προς την Ευρωπαϊκή Ένωση- μάλιστα, ο υπουργός Επικρατείας και επικεφαλής των διαπραγματεύσεων της Τουρκίας με την Ε.Ε. Εγκεμέν Μπαγίς δήλωσε πρόσφατα ότι ο Πατριάρχης είναι ψηφοφόρος του- και να εκφραζόταν με θερμά λόγια για τα ανοίγματα της κυβέρνησης Ερντογάν, σήμερα όμως ο κ. Βαρθολομαίος νιώθει ότι όλες οι εκκλήσεις του έχουν πέσει στο κενό, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης.
Χαρακτηριστική τής διάθεσής του είναι η συνέντευξη που παραχώρησε πριν από λίγες ημέρες σε τουρκική εφημερίδα. Σύμφωνα με αυτήν, στην τελευταία συνάντησή του με τον Ταγίπ Ερντογάν- το καλοκαίρι, στην Πρίγκηπο- όταν ο συνομιλητής του άκουσε για τα ζητήματα του Πατριαρχείου και για τη Χάλκη, άρχισε να του μιλά για τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης και αντίστοιχα βήματα που πρέπει να κάνει η Ελλάδα. Η επαναλειτουργία της Χάλκης είναι απλό ζήτημα για την Τουρκία, λένε διπλωματικές πηγές. Ωστόσο, κατά την πάγια τακτική της, η Άγκυρα προσπαθεί να φέρει τη Χάλκη και τα ζητήματα των ελληνικών περιουσιών «στα μέτρα της», προκειμένου να αποσπάσει ανταλλάγματα, όπως την εκλογή των μουφτήδων και την αύξηση των μειονοτικών σχολείων από την Αθήνα.
Η δήλωση Ομπάμα. Ο κ. Βαρθολομαίος νιώθει ότι τον εμπαίζουν λένε όσοι γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα στο Φανάρι. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι στη συνάντηση που είχε τον περασμένο Απρίλιο στην Κωνσταντινούπλη με τον Μπαράκ Ομπάμα και αναφέροντας το θέμα της Χάλκης, ο Αμερικανός πρόεδρος του είπε ότι η Τουρκία ζητά ανταλλάγματα στη Θράκη! Η Ουάσιγκτον δεν κρύβει ότι θα ήθελε την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης. Το δήλωσε δημοσίως ο Μπαράκ Ομπάμα από το βήμα της Μεγάλης Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης τον περασμένο Απρίλιο, ενώ το κατέστησε σαφές και στη συ νάντηση που είχε στις αρχές του μήνα στον Λευκό Οίκο με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Εκτός του ότι η Ουάσιγκτον πιστεύει πως μια τέτοια κίνηση θα έκανε καλό στην εικόνα της Τουρκίας, καθώς τα ζητήματα του Πατριαρχείου είναι ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων τα οποία βρίσκονται ήδη στην ατζέντα των ευρωτουρκικών, αλλά και των αμερικανοτουρκικών σχέσεων, λένε διπλωματικές πηγές, ο βασικός λόγος είναι καθαρά πολιτικός: αν το Φανάρι πέσει σε μαρασμό ή αφανιστεί, η Μόσχα θα αναλάβει τα ηνία του ορθόδοξου κόσμου. Και οι Αμερικανοί, λένε οι ίδιες πηγές, δεν θα ήθελαν οι Ρώσοι να αποκτήσουν ακόμη μία ευκαιρία για ενίσχυση της ισχύος τους στην περιοχή.
Ευκαιρία στους εθνικιστές. Σήμερα, ούτε το Φανάρι ούτε η Αθήνα φαίνεται να συμμερίζονται τη συγκρατημένη αισιοδοξία που είχε διαφανεί πριν από μερικούς μήνες, όταν είχε υπάρξει κινητικότητα γύρω από τη Χάλκη και αυξάνονταν οι πληροφορίες που ήθελαν την κυβέρνηση Ερντογάν να προετοιμάζει νομοσχέδιο το οποίο θα καλύπτει την εκπαίδευση όλων των μη μουσουλμανικών μειονοτήτων στην Τουρκία. Η απαγόρευση του φιλοκουρδικού κόμματος DΤΡ πριν από δύο περίπου εβδομάδες από το Συνταγματικό Δικαστήριο της Τουρκίας, σημειώνουν διπλωματικές πηγές, θέτει σε αμφισβήτηση ολόκληρο το οικοδόμημα του «δημοκρατικού ανοίγματος» της κυβέρνησης Ερντογάν και δίνει ευκαιρία στις εθνικιστικές δυνάμεις να ανακάμψουν, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα ζητήματα ελληνικού ενδιαφέροντος.
Λουκέτο με προσχήματα από το 1971
Η Θεολογική Σχολή της Χάλκης ιδρύθηκε το 1844. Μέχρι το 1971 υπαγόταν απευθείας στο υπουργείο Εθνικής Παιδείας της Τουρκίας. Παρ΄ ότι η Σχολή παρείχε λυκειακή και επαγγελματική εκπαίδευση, οι τουρκικές αρχές διέκοψαν τη λειτουργία της το 1971 με πρόσχημα την απαγόρευση της ιδιωτικής Ανώτατης Εκπαίδευσης. Η επαναλειτουργία της Σχολής αποτελεί υποχρέωση της Τουρκίας, καθώς η άρνησή της παραβιάζει τη Συνθήκη της Λωζάννης, την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και άλλα διεθνή κείμενα που δεσμεύουν την Τουρκία, ενώ αποτελεί κριτήριο για την ένταξή της στην Ε.Ε. Η Άγκυρα ισχυρίζεται ότι υπάρχει συνταγματικό κώλυμα, καθώς η λειτουργία των θρησκευτικών σχολών πρέπει να βρίσκεται υπό τον έλεγχο του κράτους και η Χάλκη είναι νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, άρα δεν μπορεί να υπαχθεί σε τέτοιον έλεγχο. Το επιχείρημα ωστόσο δεν ευσταθεί, καθώς αίτημα του Πατριαρχείου είναι η επιστροφή στο καθεστώς πριν από το 1971, όταν η Σχολή υπαγόταν στον έλεγχο του τουρκικού υπουργείου Παιδείας. Οι ενστάσεις είναι κυρίως πολιτικές και συνδέονται, μεταξύ άλλων, με εκθέσεις του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών στις οποίες το Πατριαρχείο και η Σχολή εμφανίζονται ως κίνδυνος για την εσωτερική ασφάλεια. Στο παρελθόν υπήρξε πρόταση να λειτουργήσει η Σχολή ως Τμήμα της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης, αλλά η συγκεκριμένη πρόταση έπεσε στο κενό καθώς το Πατριαρχείο θεώρησε ότι αυτό θα δημιουργούσε πρακτικές δυσκολίες. Πρόκειται για ιερατική σχολή στην οποία δεν θα μπορούσαν, για παράδειγμα, με βάση την ορθόδοξη παράδοση να φοιτούν γυναίκες.
www.tanea.gr
