Συνέντευξη στο Πρακτορείο Ειδήσεων "Interfax-Religion" παραχώρησε ο Πρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας, Σεβ. Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ κ. Ιλαρίωνας.
Ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ απάντησε σε ερωτήσεις σχετικά με την συζήτηση εκχώρησης της Αυτοκεφαλίας στην Ουκρανία, τις κινήσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου, την στάση της Μόσχας και των Ορθοδόξων Κατά Τόπους Εκκλησιών.
Επίσης ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ κάνει λόγο για διαφύλαξη της ενότητας, υπογραμμίζοντας ότι σε περίπτωση εκχώρησης αυτοκεφαλίας στην Ουκρανία θα έχουμε χειρότερο σχίσμα στην Ορθοδοξία.
Ακολουθεί η συνέντευξη με μετάφραση της Romfea.gr :
Πολύ επίκαιρο σήμερα είναι το θέμα ουκρανικού αυτοκέφαλου. Την 1η Ιουνίου πραγματοποιήθηκε συνεδρίαση της Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Υπήρχαν πληροφορίες ότι μεταξύ άλλων συζητήθηκε και το θέμα παραχώρησης αυτοκέφαλου στην Ουκρανία. Όμως δεν δημοσιεύθηκαν κάποιες αποφάσεις πάνω σ᾽αυτό το θέμα. Πώς το εξηγήσετε;
Αυτοκέφαλο σημαίνει ανεξαρτησία μίας Εκκλησίας στην αυτοδιοίκησή της. Σύμφωνα με πανορθοδόξως ισχύοντα το αυτοκέφαλο μπορεί να παραχωρηθεί σε μια τοπική Εκκλησία που ήδη υπάρχει και όχι σε μία χώρα ή ένα κράτος.
Στην Ουκρανία υπάρχει μόνο μια τοπική Εκκλησία που αναγνωρίζεται από την οικουμενική Ορθοδοξία και είναι η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας, επικεφαλής της οποίας είναι ο Μητροπολίτης Κιέβου και πάσης Ουκρανίας κ. Ονούφριος. Η ίδια δεν ζήτησε αυτοκέφαλο γιατί και χωρίς αυτό είναι αυτόνομη.
Ο πιστός λαός υποστηρίζει την Ιεραρχία της Ουκρανικής Εκκλησίας, αυτό το αποδεικνύουν και φωτογραφίες από λιτανείες που γίνονται ετησίως την ημέρα Βαπτίσεως της Ρως – βλέπουμε δεκάδες και εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπων μαζί με τους επισκόπους τους. Φανταστείτε, αυτό γίνεται μετά από τέσσερα χρόνια επιθετικής προπαγάνδας των ΜΜΕ στην Ουκρανία εναντίον της κανονικής Εκκλησίας.
Περίεργο είναι, ότι προσπαθούν να αποφασίσουν κάτι για το μέλλον της Ορθοδόξου Εκκλησίας στην Ουκρανία χωρίς να υπολογίζουν το θέλημα των τέκνων της, που αποτελούν πλειοψηφία των ορθοδόξων πιστών της χώρας, αλλά με βάση των μειονοτήτων οι οποίοι είτε έφυγαν από την Εκκλησία, είτε δεν ανήκαν ποτέ σε Αυτή.
-Την ημέρα της ονομαστικής του εορτής ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος κατά την ακολουθία και παρουσία αντιπρόσωπου της Εκκλησίας της Ρωσίας μεταξύ άλλων είπε: «Όταν κάποιος αδελφός μας χαρακτηρίζεται ως σχισματικός ή αιρετικός, πολλώ δε μάλλον όταν ένας ολόκληρος λαός εκατομμυρίων ανθρώπων ευρίσκεται εκτός της κανονικής Εκκλησίας με την αιτιολογία του σχίσματος, τότε καλούμεθα επειγόντως και άνευ ουδεμιάς καθυστερήσεως εις αφύπνισιν πνευματικήν και εγρήγορσιν αποστολικήν… Αποστολικόν χρέος, λοιπόν, επιτελεί η Μήτηρ Εκκλησία, όταν μελετά τρόπους σωτηρίας διά τους αδελφούς μας Ουκρανούς και Σκοπιανούς. Αποτελεί χρέος και ευθύνην μας να επαναφέρωμεν πάντα τα έθνη εις την αλήθειαν και την κανονικότητα της Εκκλησίας». Μπορείτε να τα σχολιάσετε αυτά;
Δεν θέλω να μπω στο «μακεδονικό θέμα» θα σχολιάσω κατευθείαν αυτό που αφορά τον λαό της Ουκρανίας. Περίεργο είναι αυτό που ακούσαμε από άμβωνος, ότι στην Ουκρανία ολόκληρος ο λαός εκατομμυρίων ανθρώπων βρίσκεται εκτός της αλήθειας και κανονικότητας και ο ίδιος χρειάζεται την άμεση παρέμβαση από έξω.
Δηλαδή να ξεχασθεί η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας, στην οποία ανήκουν πάνω από 12 χιλιάδες ενορίες, παραπάνω από 200 Μονές, εκατομμύρια πιστών σε διάφορα μέρη της Ουκρανίας; Ο επικεφαλής της οποίας είναι ο Μακαριώτατος Μητροπολίτης Ονούφριος.
Θυμάμαι πως στην Σύναξη των Προκαθημένων στην Σαμπεζύ στης 2016 ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος δημόσια καλωσόρισε τον Μητροπολίτη Ονούφριο ως «μόνον κανονικό Πρωθιεράρχη της Ουκρανικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, εννοείται μαζί με τους αγίους επισκόπους, που υπάγονται σε αυτόν».
Εκτός εκκλησιαστικής κοινωνίας δεν βρίσκεται ο λαός της Ουκρανίας, αλλά ουκρανοί σχισματικοί. Το σχίσμα εδώ είναι καθαρά πολιτικό σχέδιο της δεκαετίας του 90', και υπήρχε πάντα η δυνατότητα να το ξεπεράσουμε και θα υπάρχει.
Τον Δεκέμβριο του 2017 ο πρώην Μητροπολίτης Κιέβου Φιλάρετος έστειλε γράμμα προς τον Πατριάρχη Κύριλλο και σε όλη την Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ρωσίας, όπου απεύθυνε κάλεσμα για ειρήνη.
Όμως την επόμενη μέρα κάποιος τον σταμάτησε και ο Φιλάρετος αρνήθηκε από αυτά που είπε στην επιστολή του.
Προφανώς κάποιος στην Ουκρανία δεν θα είναι ικανοποιημένος με κανονική λύση του προβλήματος, αντιθέτως επιδιώκεται νομιμοποίηση του σχίσματος.
Πρόσφατα σε τηλεοπτικό σταθμό της Ουκρανίας ένας Αρχιμανδρίτης δήλωσε ότι ο Τόμος εκχωρήσεως του αυτοκέφαλου στην Εκκλησία της Ουκρανίας ήδη έχει συνταχθεί στην Κωνσταντινούπολη και συντάκτης του είναι ένας «ταλαντούχος κανονολόγος», καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο οποίος γράφει «τέλεια» κείμενα. Ισχύει αυτό;
Πάνω σ’ αυτό δεν γνωρίζουμε τίποτα! Ο Τόμος είναι επίσημο εκκλησιαστικό έγγραφο. Χορηγείτε ως απάντηση σε αίτημα μίας κανονικώς αναγνωρισμένης τοπικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, η οποία έχει και κανονικό Προκαθήμενο μαζί με Ιεραρχία.
Στην περίπτωση αυτή ο μόνος κανονικός Προκαθήμενος στην Ουκρανία είναι ο Μητροπολίτης Ονούφριος. Ο ίδιος και ιεραρχία του δεν ζήτησε τον Τόμο.
Επομένως ποιος είναι αυτός που θα παραλάβει; Μήπως είναι ο πρώην Μητροπολίτης Φιλάρετος Ντενισένκο; Ο Φιλάρετος είναι καθηρημένος και αναθεματισμένος.
Την πράξη αυτή της Εκκλησίας μας, έχουν αναγνωρίσει όλες οι κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες.
Επίσης ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος σε γράμμα του, με ημερομηνία 31 Αυγούστου 1992 χαρακτηριστικά λέει: «Καθ᾽ημάς Αγία του Χριστού Μεγάλη Εκκλησία αναγνωρίζουσα είς το ακέραιον την επί του θέματος αποκλεστικήν αρμοδιότιτα της υφ᾽ Υμας Αγιώτατης Εκκλησίας της Ρωσσίας αποδέχεται τα Συνοδικώς αποφασισθέντα περί του εν λόγω…».
Ιστορία της Εκκλησίας δεν ξέρει τι είναι ο Τόμος «προς κάθε ενδιαφερόμενο» (to whom it may concern). Ούτε ένας ευσυνείδητος κανονολόγος σύνταξε τέτοιο κείμενο και ούτε ένας Προκαθήμενος υπέγραψε.
Αν οι πολιτικοί της Ουκρανίας υποσχέθηκαν να δημιουργήσουν μια νέα «Ενιαία Τοπική Εκκλησία» που θα έχει ιεραρχία και Προκαθήμενο, τότε μπορεί να βρεθεί ο παραλήπτης του Τόμου;
Μια από τις βασικότερες αρχές του εκκλησιαστικού κανονικού δικαίου είναι, ότι μια πόλη μπορεί να ανήκει μόνο σε έναν ορθόδοξο επαρχιούχο επίσκοπο και μια Τοπική Εκκλησία να έχει μόνο έναν κανονικό Προκαθήμενο με την Ιεραρχία της.
Η δημιουργία «παράλληλης» Ιεραρχίας στο κανονικό έδαφος της Τοπικής Εκκλησίας που ήδη υπάρχει θα ήταν άμεση παραβίαση των κανόνων και μεγάλη ανωμαλία, η οποία θα υποσκάπτει αιώνιες αρχές της εκκλησιαστικής διοίκησης σε όλο το κόσμο.
Μπορεί να προσποιείται κάποιος, ότι δεν ξέρει τίποτα για ύπαρξη Ουκρανικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, μπορεί να την σβήσει από τα βιβλία στης εκκλησιαστικής ιστορίας, να ξαναγράψει το έγγραφο εκχωρήσεως της Μητροπόλεως Κιέβου το 1686, να κλείσει τα μάτια του για κανονικότητα της ιεραρχίας, με τους οποίους και προσευχήθηκε, τέλος μπορεί να πλάσει μια εκκλησιαστική δομή με άδειες εκκλησίες.
Πολύ πιθανόν να χαίρεται κάποιος στην Ουκρανία με τέτοιες κινήσεις! Οι παράγοντες της Ελληνόρρυθμης Καθολικής Εκκλησίας της Ουκρανίας πλέον δηλώνουν ανοιχτά, ότι η συγκρότηση της «Ενιαίας Τοπικής Εκκλησίας» είναι ένα πρώτο βήμα για «επιστροφή» των Ουκρανών στην ουνία.
Αλλά δεν νομίζω ότι 12 χιλιάδες ενοριών, χιλιάδες μοναχών και κληρικών και εκατοντάδες Ιερών Μονών θα δεχθούν μια απόφαση για το μέλλον τους, η οποία βγήκε χωρίς την δική τους συμμετοχή.
Πιστεύω βιάζονται να τους βάλουν στο ντουλάπι τις ιστορίας. Να πω και κάτι ακόμα, υποβαθμίζεται και το συνοδικό κύρος του συνόλου άλλων κατά Τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών.
Αναφέρατε για τις θέσεις άλλων Κατά Τόπους Εκκλησιών. Το ερώτημα είναι εάν υπάρχουν κοινές συμφωνίες πάνω στο θέμα του αυτοκεφάλου. Αυτό σημαίνει ότι το Φανάρι έχει το δικαίωμα να συνεχίζει την πρακτική του παρελθόντος;
Πάνω στο θέμα της εκχώρησης του αυτοκέφαλου υπάρχουν Πανορθόδοξες συμφωνίες, και με εντυπωσιάζει που ακούγεται ότι δεν υπάρχουν.
Το έγγραφο «Αυτοκέφαλο και τρόπος ανακηρύξεως αυτού» επεξεργάστηκε και επικυρώθηκε στην συνεδρία της Διορθοδόξου προπαρασκευαστικής επιτροπής το 1993 στο Ορθόδοξο Κέντρο του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως στο Σαμπεζύ της Γενεύης.
Εκεί το υπέγραψαν πριν από 25 χρόνια όλες κατά τόπους Όρθόδοξες Εκκλησίες, δηλαδή και το Οικουμενικό Πατριαρχείο και η Εκκλησία της Ρωσίας.
Στο έγγραφο αυτό καθαρά διατυπώνονται δυο βασικοί όροι για εκχώρηση του αυτοκέφαλου.
Πρώτον, είναι υποχρεωτική η συγκατάθεση της μητρός - Εκκλησίας, στην οποία ανήκει η τάδε εκκλησιαστική επαρχία. Δεύτερον, αυτοκέφαλο εκχωρείτε μόνο με την προϋπόθεσή της πανορθόδοξου συναινέσεως, η οποία «ἐκφράζεται διά τῆς ὁμοφωνίας τῶν συνόδων τῶν αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν».
Η τελική μορφή αυτού του κειμένου μετά από πολλές τροποποιήσεις, επικυρώθηκε στην συνεδρία της Διορθοδόξου Προπαρασκευαστικής Επιτροπής στο Σαμπεζύ της Γενεύης το Δεκέμβριο 2009.
Κατά την προσωπική μου άποψη είναι καλό παράδειγμα πανορθοδόξου συναίνεσης και αποτέλεσμα καρποφόρου συζητήσεως, στην αρχή της οποίας οι κατά τόπους Εκκλησίες είχαν πολύ διαφορετικές θέσεις, όμως βρέθηκε μια απόφαση η οποία ικανοποίησε όλους.
Το κείμενο επικυρώθηκε με υπογραφές όλων των αντιπροσώπων των κατά τόπων Ορθοδόξων Εκκλησιών.
Αναπάντητες παράμειναν ερωτήσεις τεχνικού χαρακτήρα, όπως η σειρά των υπογραφών στο Τόμο εκχωρήσεως του αυτοκέφαλου και του περιεχόμενό του.
Επομένως εάν τώρα περιφρονείται ο τρόπος της εκχωρήσεως του αυτοκέφαλου, ο οποίος είναι επεξεργαζόμενος από όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες, τότε καταστρέφονται τα αποτελέσματα της συνεργασίας των τελευταίων 25 ετών.
Αυτό το βήμα υπονομεύει τον κοινό μας πολυετή κόπο για ενίσχυση της πανορθοδόξου ενότητας, ενώ υποσκάπτει το κύριος και την αποστολή της Ορθοδόξου Εκκλησίας σε όλο το κόσμο.
Μερικοί από τους παράγοντες του Ουκρανικού σχίσματος δηλώνουν, ότι η διορθόδοξη ενότητα είναι ένα φάντασμα, διότι κάθε Εκκλησία έχει δικά της γεωπολιτικά ενδιαφέροντα. Με όλες τις σύγχρονες διαφορές μεταξύ των Ορθοδόξων Εκκλησιών, κατά πόσο ρεαλιστική είναι η ενότητα;
Γι' αυτούς που είναι εκτός Εκκλησίας, που είναι στο σχίσμα, η εκκλησιαστική ενότητα πράγματι είναι φάντασμα και κούφια λόγια.
Είναι έτοιμοι να την τορπιλίσουν για δικούς τους προσωπικούς λόγους και για πολιτικά συμφέροντα μιας πολιτικής εξουσίας.
Όμως η ενότητά μας, η ενότητα της Ορθοδόξου Εκκλησίας ανά όλο το κόσμο είναι πραγματική και αναμφίβολη για όλα να πιστά τέκνα της.
Είναι ενότητα της αγάπης του Χριστού, ἑνότητα της πίστεως και της επιγνώσεως του υιού του Θεού (Προς Εφεσίους 4, 13), όπως λέει ο Απόστολος Παύλος.
Κάτι το οποίο κάθε ορθόδοξος χριστιανός συλλαμβάνει στο μέτρο της πνευματικής του ζωής.
Είμαι πεπεισμένος ότι το ίδιο νιώθουν αρχιερείς, κληρικοί και πιστοί τόσο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, όσο και άλλων κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών.
Το κοινό μας χρέος είναι να καταβάλλουμε όλες τις προσπάθειες, ώστε με πρόφαση την θεραπείας ενός σχίσματος να μην γίνει ένα χειρότερο σχίσμα, το οποίο θα κόψει σε κομμάτια το σώμα της Ορθοδοξίας.
