Σεληνιακή Εταιρεία
Αγγλικός μυστικός σύλλογος του 18ου αιώνα, που συνέβαλε καθοριστικά στην αλματώδη πρόοδο της επιστήμης και της τεχνολογίας και αποτέλεσε τον ενεργό πυρήνα της Βιομηχανικής Επανάστασης. Τα μέλη του συνδύαζαν τον φιλοσοφικό λόγο και την επιχειρηματική δράση.
Η Σεληνιακή Εταιρεία (Lunar Society) ιδρύθηκε στο Μπέρμιγχαμ της Αγγλίας το 1775 από τον άγγλο μηχανικό Μάθιου Μπόλτον (1728-1809), τον σκώτο μαθηματικό και φιλόσοφο Γουίλιαμ Σμολ (1734-75) και τον άγγλο γιατρό και ποιητή Εράσμους Ντάργουιν (1731-1802). Η πρώτη συνεδρίασή της πραγματοποιήθηκε είτε στις 31 Δεκεμβρίου 1775, είτε στις 3 Σεπτεμβρίου 1776, σύμφωνα με διάφορες πηγές.
Ιθύνων νους της δημιουργίας του συλλόγου υπήρξε ο Σμολ, ο οποίος δίδασκε φυσική φιλοσοφία στην Αμερική και ήταν καθηγητής του γνωστού φιλελεύθερου πολιτικού και μετέπειτα προέδρου του Η.Π.Α. Τόμας Τζέφερσον (1743-1826), τον οποίο και επηρέασε καθοριστικά. Με την επιστροφή του στην Αγγλία επισκέφθηκε τον Μπόλτον και συμφώνησαν στην ίδρυση της εταιρείας με την προτροπή του Βενιαμίν Φραγκλίνου, ο οποίος ανακηρύχθηκε αντεπιστέλλον μέλος της.
Το όνομα της εταιρείας (Lunar = Σεληνιακή) προήλθε από τη συνήθεια των μελών της να συναντώνται μια φορά τον μήνα, το βράδυ της Δευτέρας που ήταν πλησιέστερη στην πανσέληνο. Κατ’ αυτό τον τρόπο, μετά το τέλος της συνάντησής τους, το άπλετο σεληνόφως διευκόλυνε την επιστροφή στα σπίτια τους.
Τα μέλη της που δεν ξεπέρασαν ποτέ τα 14, ονομάζονταν Lunatics, λέξη που στην Αγγλική σημαίνει επίσης και «φεγγαροχτυπημένοι» (παλαβοί). Ανάμεσά τους περιλαμβάνονταν ο εφευρέτης της ατμομηχανής Τζέιμς Βατ (1736 – 1819), ο σπουδαίος χημικός και θεολόγος Τζόζεφ Πρίστλεϊ (1733 – 1804) με καθοριστική συμβολή στην ανακάλυψη του οξυγόνου, ο εφευρέτης του πυρομέτρου και πρωτοπόρος της κεραμικής Τζοσάια Γουέτζγουντ (1730 – 1795), ο γιατρός Γουίλιαμ Γουίδερινγκ (1741 – 1799), που εισήγαγε τη φαρμακευτική θεραπευτική αγωγή για καρδιακές παθήσεις, ο μηχανικός Γουίλιαμ Μέρντοκ (1754 – 1839), που φώτισε τις πόλεις με φωταέριο και ο πρωτοπόρος μεταλλουργός Τζον Γουίλκινσον (1728 – 1808).
Με την έκρηξη της Γαλλικής Επανάστασης το 1789, η εταιρεία άρχισε να παρακμάζει, λόγω των πολιτικών διαφωνιών των μελών της και διαλύθηκε οριστικά το 1813, εξαιτίας των θρησκευτικών ταραχών που συγκλόνισαν το Μπέρμιγχαμ στα τέλη του 18ου αιώνα και χώρισαν την αγγλική μεγαλούπολη σε δύο στρατόπεδα.
Η Σεληνιακή Εταιρεία ήταν δημιούργημα μιας κοινωνικά ανήσυχης εποχής που έμελλε να γεννήσει τρεις επαναστάσεις: την Αμερικανική, τη Γαλλική και τη Βιομηχανική.
