Πώς οι Πρέσπες έφεραν τη Μεγάλη Αλβανία πιο κοντά
Ο Ζάεφ, προκειμένου να βρει τις 80 ψήφους για να περάσει τη συνταγματική αναθεώρηση, υπέκυψε σε όλες τις απαιτήσεις των μειονοτικών κομμάτων που έχουν στόχο τη διχοτόμηση της ΠΓΔΜ και την ένωση με Τίρανα και Πρίστινα
Από τον
Νίκο Σταυρουλάκη
Νίκο Σταυρουλάκη
Ακόμα ένα (ιστορικό;) βήμα στην κατεύθυνση δημιουργίας Μεγάλης Αλβανίας φέρει η επικύρωση των διευρυμένων συνταγματικών αλλαγών που ζητούν οι Αλβανοί στον καταστατικό χάρτη της ΠΓΔΜ. Με το καλημέρα η τελική φάση της κοινοβουλευτικής διαδικασίας στη γειτονική χώρα, όπως σχηματοποιήθηκε από τις πρόνοιες της Συμφωνίας των Πρεσπών, σκόνταψε αρκετές φορές στις απαιτήσεις των κομμάτων που εκπροσωπούν τον αλβανικό παράγοντα, ο οποίος εκλαμβάνει τη συνταγματική διαδικασία στα Σκόπια ως ευκαιρία για την προώθηση των αλβανικών θέσεων στη FYROM.
Οι Αλβανοί ζητούν και νέα πολιτική αναβάθμιση της αλβανικής εθνότητας στα Σκόπια (μετά τη Συμφωνία της Οχρίδας - 13.8.2001), με το βλέμμα προσηλωμένο στον κεντρικό στόχο, που δεν είναι άλλος από τη μελλοντική διχοτόμηση της FYROM και την ενοποίηση των βαλκανικών εδαφών που φιλοξενούν πολίτες αλβανικής καταγωγής.
Η «κυριακάτικη δημοκρατία» είχε από το περασμένο καλοκαίρι αναδείξει το γεγονός ότι πίσω από τη θετική στάση του αλβανικού παράγοντα στα Σκόπια απέναντι στη Συμφωνία των Πρεσπών ξεδιπλώνεται η σταθερή στρατηγική επιδίωξη περαιτέρω ισχυροποίησης του αλβανικού στοιχείου στη χώρα, στο πλαίσιο της κοινά συμφωνημένης από τους Αλβανούς δημιουργίας της λεγόμενης «φυσικής» Αλβανίας, την οποία οικοδομούν με αργά και σταθερά βήματα και οι τρεις σημερινοί «κρατικοί» πόλοι του αλβανικού μεγαλοϊδεατισμού (Αλβανία, Κόσοβο, ΠΓΔΜ).
Παρά την αισιοδοξία των προηγούμενων ημερών για την κύρωση των συνταγματικών αλλαγών από το Κοινοβούλιο των Σκοπίων, ο πρωθυπουργός Ζόραν Ζάεφ δυσκολεύτηκε και πάλι να συγκεντρώσει την απαιτούμενη πλειοψηφία των τουλάχιστον 80 βουλευτών (στους 120 του Σώματος), προκειμένου να εξασφαλίσει την υπερψήφιση των αλλαγών από τα 2/3 της Βουλής, που επιτάσσει το Σύνταγμα της χώρας. Ο Ζ. Ζάεφ σε συνέντευξή του στο κανάλι TV Sitel (την Τετάρτη) ανέφερε ότι η κυβέρνησή του ήρθε σε αλλεπάλληλες διαπραγματεύσεις με τα αλβανικά κόμματα, ώστε να εξασφαλίσει τη στήριξή τους, εκφράζοντας την πεποίθηση ότι οι συνταγματικές αλλαγές στα Σκόπια θα υιοθετηθούν, τελικά, από το Σώμα.
Οι Αλβανοί ζητούν και νέα πολιτική αναβάθμιση της αλβανικής εθνότητας στα Σκόπια (μετά τη Συμφωνία της Οχρίδας - 13.8.2001), με το βλέμμα προσηλωμένο στον κεντρικό στόχο, που δεν είναι άλλος από τη μελλοντική διχοτόμηση της FYROM και την ενοποίηση των βαλκανικών εδαφών που φιλοξενούν πολίτες αλβανικής καταγωγής.
Η «κυριακάτικη δημοκρατία» είχε από το περασμένο καλοκαίρι αναδείξει το γεγονός ότι πίσω από τη θετική στάση του αλβανικού παράγοντα στα Σκόπια απέναντι στη Συμφωνία των Πρεσπών ξεδιπλώνεται η σταθερή στρατηγική επιδίωξη περαιτέρω ισχυροποίησης του αλβανικού στοιχείου στη χώρα, στο πλαίσιο της κοινά συμφωνημένης από τους Αλβανούς δημιουργίας της λεγόμενης «φυσικής» Αλβανίας, την οποία οικοδομούν με αργά και σταθερά βήματα και οι τρεις σημερινοί «κρατικοί» πόλοι του αλβανικού μεγαλοϊδεατισμού (Αλβανία, Κόσοβο, ΠΓΔΜ).
Παρά την αισιοδοξία των προηγούμενων ημερών για την κύρωση των συνταγματικών αλλαγών από το Κοινοβούλιο των Σκοπίων, ο πρωθυπουργός Ζόραν Ζάεφ δυσκολεύτηκε και πάλι να συγκεντρώσει την απαιτούμενη πλειοψηφία των τουλάχιστον 80 βουλευτών (στους 120 του Σώματος), προκειμένου να εξασφαλίσει την υπερψήφιση των αλλαγών από τα 2/3 της Βουλής, που επιτάσσει το Σύνταγμα της χώρας. Ο Ζ. Ζάεφ σε συνέντευξή του στο κανάλι TV Sitel (την Τετάρτη) ανέφερε ότι η κυβέρνησή του ήρθε σε αλλεπάλληλες διαπραγματεύσεις με τα αλβανικά κόμματα, ώστε να εξασφαλίσει τη στήριξή τους, εκφράζοντας την πεποίθηση ότι οι συνταγματικές αλλαγές στα Σκόπια θα υιοθετηθούν, τελικά, από το Σώμα.
Το χρονοδιάγραμμα
Την ίδια μέρα (Τετάρτη 9/1) άρχισε η τελική φάση των κοινοβουλευτικών διαδικασιών στα Σκόπια για την τροποποίηση του Συντάγματος της χώρας και την ψήφιση του σχετικού εφαρμοστικού νόμου του Συντάγματος, που θα καταστήσει ενεργή τη Συμφωνία των Πρεσπών για την αλλαγή του ονόματος της ΠΓΔΜ σε «Βόρεια Μακεδονία».
Σύμφωνα με τις πρόνοιες του Κανονισμού της Βουλής των Σκοπίων, η συζήτηση θα απαιτούσε μέχρι 12 ημέρες, δηλαδή τέσσερις συνεδριάσεις επί τρεις ημέρες για καθεμία από τις ισάριθμες τροπολογίες που έχουν συμφωνηθεί.
Με αυτόν τον σχεδιασμό η διαδικασία θα έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί στις 21 Ιανουαρίου (9 Ιανουαρίου + 12 ημέρες) και συνεπώς η ρηματική διακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών των Σκοπίων προς το ελληνικό ΥΠΕΞ, με την οποία θα ενεργοποιηθούν οι διαδικασίες κύρωσης της Συμφωνίας από την ελληνική πλευρά, θα έφτανε στην Αθήνα μέχρι τις 25 Ιανουαρίου.
Και ενώ η κοινοβουλευτική διαδικασία συντομεύτηκε εκ των πραγμάτων, δεδομένης της απόφασης του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης VMRO-DPMNE να απέχει από τις διαδικασίες τροποποίησης του Συντάγματος, διευκολύνοντας τις διαδικασίες, οι αλβανικές απαιτήσεις που διατυπώθηκαν, για πρώτη φορά ανοιχτά προς τον πρωθυπουργό Ζάεφ από τους Αλβανούς πολιτικούς αρχηγούς, δημιούργησαν προσωρινή εμπλοκή. Οι εκπρόσωποι των αλβανικών κομμάτων δεν έκαναν βήμα πριν εξασφαλίσουν την κατοχύρωση των αιτημάτων τους.
Η δεύτερη ημέρα της συνταγματικής αναθεώρησης (Πέμπτη 10/1) «χάθηκε» λόγω διαπραγματεύσεων του Ζάεφ με τα αλβανικά κόμματα και η συζήτηση αρχικά αναβλήθηκε για λίγες ώρες, για να μεταφερθεί τελικά την επομένη (Παρασκευή).
Οι εξελίξεις έτρεξαν γρηγορότερα, εφόσον η κυβέρνηση στα Σκόπια ανακοίνωσε το απόγευμα της Παρασκευής ότι πέτυχε να εξασφαλίσει 80+1 ψήφους στη Βουλή της χώρας για να ακολουθήσει «fast track» συνεδρίαση για την έγκριση των τεσσάρων τροπολογιών. Η εξασφάλιση της πλειοψηφίας επιτεύχθηκε καθώς η κυβέρνηση Ζάεφ έκανε δεκτές όλες τις απαιτήσεις των αλβανικών κομμάτων. Τελικά η διαδικασία ολοκληρώθηκε μέσα στο Σαββατοκύριακο, καθώς τόσο η κυβέρνηση Ζάεφ όσο και οι οκτώ «αποστάτες» βουλευτές του VMRO που ψήφισαν «ναι» στην πρόταση τροποποίησης του Συντάγματος (στις 19/10/18) έκαναν δεκτές τις ομόθυμες απαιτήσεις των Αλβανών.
Στην ψηφοφορία εκείνη η κυβέρνηση Ζάεφ είχε καταφέρει να εξασφαλίσει την οριακή πλειοψηφία 80 βουλευτών, με στήριξη της πρότασης από τους βουλευτές της κυβερνητικής πλειοψηφίας, τους τέσσερις βουλευτές των δύο κομμάτων της αλβανικής αντιπολίτευσης (BESA του Μπιλάλ Κασάμι και «Συμμαχία για τους Αλβανούς» του Ζιγιαντίν Σέλα), καθώς και από τους οκτώ βουλευτές της σλαβικής αντιπολίτευσης του VMRO, οι οποίοι στη συνέχεια διεγράφησαν και συγκρότησαν χωριστή κοινοβουλευτική ομάδα.
Την ίδια μέρα (Τετάρτη 9/1) άρχισε η τελική φάση των κοινοβουλευτικών διαδικασιών στα Σκόπια για την τροποποίηση του Συντάγματος της χώρας και την ψήφιση του σχετικού εφαρμοστικού νόμου του Συντάγματος, που θα καταστήσει ενεργή τη Συμφωνία των Πρεσπών για την αλλαγή του ονόματος της ΠΓΔΜ σε «Βόρεια Μακεδονία».
Σύμφωνα με τις πρόνοιες του Κανονισμού της Βουλής των Σκοπίων, η συζήτηση θα απαιτούσε μέχρι 12 ημέρες, δηλαδή τέσσερις συνεδριάσεις επί τρεις ημέρες για καθεμία από τις ισάριθμες τροπολογίες που έχουν συμφωνηθεί.
Με αυτόν τον σχεδιασμό η διαδικασία θα έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί στις 21 Ιανουαρίου (9 Ιανουαρίου + 12 ημέρες) και συνεπώς η ρηματική διακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών των Σκοπίων προς το ελληνικό ΥΠΕΞ, με την οποία θα ενεργοποιηθούν οι διαδικασίες κύρωσης της Συμφωνίας από την ελληνική πλευρά, θα έφτανε στην Αθήνα μέχρι τις 25 Ιανουαρίου.
Και ενώ η κοινοβουλευτική διαδικασία συντομεύτηκε εκ των πραγμάτων, δεδομένης της απόφασης του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης VMRO-DPMNE να απέχει από τις διαδικασίες τροποποίησης του Συντάγματος, διευκολύνοντας τις διαδικασίες, οι αλβανικές απαιτήσεις που διατυπώθηκαν, για πρώτη φορά ανοιχτά προς τον πρωθυπουργό Ζάεφ από τους Αλβανούς πολιτικούς αρχηγούς, δημιούργησαν προσωρινή εμπλοκή. Οι εκπρόσωποι των αλβανικών κομμάτων δεν έκαναν βήμα πριν εξασφαλίσουν την κατοχύρωση των αιτημάτων τους.
Η δεύτερη ημέρα της συνταγματικής αναθεώρησης (Πέμπτη 10/1) «χάθηκε» λόγω διαπραγματεύσεων του Ζάεφ με τα αλβανικά κόμματα και η συζήτηση αρχικά αναβλήθηκε για λίγες ώρες, για να μεταφερθεί τελικά την επομένη (Παρασκευή).
Οι εξελίξεις έτρεξαν γρηγορότερα, εφόσον η κυβέρνηση στα Σκόπια ανακοίνωσε το απόγευμα της Παρασκευής ότι πέτυχε να εξασφαλίσει 80+1 ψήφους στη Βουλή της χώρας για να ακολουθήσει «fast track» συνεδρίαση για την έγκριση των τεσσάρων τροπολογιών. Η εξασφάλιση της πλειοψηφίας επιτεύχθηκε καθώς η κυβέρνηση Ζάεφ έκανε δεκτές όλες τις απαιτήσεις των αλβανικών κομμάτων. Τελικά η διαδικασία ολοκληρώθηκε μέσα στο Σαββατοκύριακο, καθώς τόσο η κυβέρνηση Ζάεφ όσο και οι οκτώ «αποστάτες» βουλευτές του VMRO που ψήφισαν «ναι» στην πρόταση τροποποίησης του Συντάγματος (στις 19/10/18) έκαναν δεκτές τις ομόθυμες απαιτήσεις των Αλβανών.
Στην ψηφοφορία εκείνη η κυβέρνηση Ζάεφ είχε καταφέρει να εξασφαλίσει την οριακή πλειοψηφία 80 βουλευτών, με στήριξη της πρότασης από τους βουλευτές της κυβερνητικής πλειοψηφίας, τους τέσσερις βουλευτές των δύο κομμάτων της αλβανικής αντιπολίτευσης (BESA του Μπιλάλ Κασάμι και «Συμμαχία για τους Αλβανούς» του Ζιγιαντίν Σέλα), καθώς και από τους οκτώ βουλευτές της σλαβικής αντιπολίτευσης του VMRO, οι οποίοι στη συνέχεια διεγράφησαν και συγκρότησαν χωριστή κοινοβουλευτική ομάδα.
Οι όροι τους για την υπηκοότητα και τη γλώσσα
Οι Αλβανοί θέτουν ως όρο για να προσχωρήσουν στο μπλοκ της κυβερνητικής πλειοψηφίας τη «μερική» χρήση της λεγόμενης «μακεδονικής» ταυτότητας μόνο για τους σλαβόφωνους και τη συνταγματική κατοχύρωση της χρήσης της αλβανικής γλώσσας σε όλη την επικράτεια. Και τα δύο αλβανικά κόμματα, το κίνημα BESA και η «Συμμαχία για τους Αλβανούς», έχουν καταθέσει τροπολογίες που προνοούν τα παραπάνω.
Το BESA επιδιώκει να κατοχυρώσει ότι το (νέο) κράτος δεν θα είναι μονοεθνικό, γι' αυτό και η Συμφωνία των Πρεσπών προβλέπει χαλαρή προσέγγιση της υπηκοότητας («Μακεδονική / πολίτης της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας»), η οποία θα αφορά και τη διασπορά.
Η «Συμμαχία για τους Αλβανούς» ζητά την επέκταση χρήσης της αλβανικής γλώσσας σε όλη την επικράτεια και η αναφορά σε «μακεδονικό λαό» να αντικατασταθεί από τον όρο «πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας», προκειμένου να τονιστεί ο πολυεθνικός χαρακτήρας του κράτους.
Το BESA ζητεί η διατύπωση για την υπηκοότητα «Μακεδονική / πολίτης της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας» να μη δημιουργεί την εντύπωση πως οι Αλβανοί, οι Τούρκοι, οι Σέρβοι, οι Βλάχοι, οι Ρομά και οι άλλοι που ζουν στη χώρα θα γίνουν ξαφνικά «Μακεδόνες». Οπως ανέφερε ο Ζ. Ζάεφ, «αναζητείται η τεχνική διατύπωση με την οποία η υπηκοότητα θα είναι “Μακεδονική - πολίτης της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας” χωρίς οι Αλβανοί και οι άλλες εθνοτικές ομάδες να είναι Μακεδόνες».
Το BESA επιδιώκει να κατοχυρώσει ότι το (νέο) κράτος δεν θα είναι μονοεθνικό, γι' αυτό και η Συμφωνία των Πρεσπών προβλέπει χαλαρή προσέγγιση της υπηκοότητας («Μακεδονική / πολίτης της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας»), η οποία θα αφορά και τη διασπορά.
Η «Συμμαχία για τους Αλβανούς» ζητά την επέκταση χρήσης της αλβανικής γλώσσας σε όλη την επικράτεια και η αναφορά σε «μακεδονικό λαό» να αντικατασταθεί από τον όρο «πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας», προκειμένου να τονιστεί ο πολυεθνικός χαρακτήρας του κράτους.
Το BESA ζητεί η διατύπωση για την υπηκοότητα «Μακεδονική / πολίτης της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας» να μη δημιουργεί την εντύπωση πως οι Αλβανοί, οι Τούρκοι, οι Σέρβοι, οι Βλάχοι, οι Ρομά και οι άλλοι που ζουν στη χώρα θα γίνουν ξαφνικά «Μακεδόνες». Οπως ανέφερε ο Ζ. Ζάεφ, «αναζητείται η τεχνική διατύπωση με την οποία η υπηκοότητα θα είναι “Μακεδονική - πολίτης της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας” χωρίς οι Αλβανοί και οι άλλες εθνοτικές ομάδες να είναι Μακεδόνες».
