Μνημείο της Αμφίπολης: Βρέθηκε η πρόσοψη της εισόδου και μέλος με παράσταση του Μ. Αλεξάνδρου σε μουσεία του εξωτερικού (φωτό)
Νέες συγκλονιστικές αποκαλύψεις για το ταφικό μνημείο της Αμφίπολης παρουσίασε ο αρχιτέκτονας Μιχάλης Λεφαντζής μιλώντας σε συνέδριο στη Θεσσαλονίκη.
Μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη που αποτελούσαν μέρος του ταφικού μνημείου του λόφου Καστά στην Αμφίπολη, βρέθηκαν σε τρία μουσεία του εξωτερικού.
Συγκεκριμένα βρέθηκαν δεκαεπτά μαρμάρινα μέλη από το πρόπυλο της εισόδου το οποίο αποκαλείται "δίστυλο εν παραστάσι", όπως και δεκαοκτώ ακόμα μαρμάρινα γλυπτά από το βάθρο του λέοντα, σε ένα από τα οποία απεικονίζεται ο Μέγας Αλέξανδρος.
Όπως ενημερώνει το amfipolinews.gr η ανασκαφική ομάδα της κ. Περιστέρη βρήκε και ταύτισε σε τρία μουσεία του εξωτερικού - στον Λούβρο, στην Κωνσταντινούπολη και σε μουσεία στις ΗΠΑ - 18 τμήματα μαρμάρινων γλυπτών, τα οποία στην αρχαιότητα ανήκαν σε κατασκευές που υπήρχαν πάνω στον λόφο Καστά και συνδέονται με το ταφικό μνημείο της Αμφίπολης.
Οι αρχαιολογικές έρευνες στο ταφικό μνημείο της Αμφίπολης αποκαλύπτουν συνεχώς νέα και συγκλονιστικά στοιχεία που συμπληρώνουν την εικόνα ενός μυθικών διαστάσεων μνημείου.
Επιβεβαιώνεται άλλωστε, και σε αντίθεση με τις πολλές αμφισβητήσεις που έχουν εκφραστεί έως σήμερα, ότι ο λέοντας της Αμφίπολης βρισκόταν πράγματι στην κορυφή του λόφου πάνω σε επιβλητικό βάθρο, αλλά δεν ήταν παρά ένα μόνο μικρό κομμάτι σε σχέση με το όλο το υπόλοιπο τεραστίων διαστάσεων μνημείο.
Έτσι, τεραστίου μεγέθους, γεμάτο γλυπτές συνθέσεις και πλούσιο εναέτιο διάκοσμο ήταν και η εξωτερική πρόσοψη του ταφικού μνημείου όπως αποκαλύπτει ο αρχιτέκτονας της ανασκαφής στον Τύμβο Καστά Μιχάλης Λεφαντζής.
Πρόκειται για το περίφημο δίστυλο εν παραστάσι, μπροστά από τις Σφίγγες και τα σκαλοπάτια της εισόδου του τάφου, το οποίο έφτανε ως τον περίβολο, ήταν σε κοινή θέα και αποτελούσε μεγαλοπρεπή κατασκευή όσο λειτουργούσε το ταφικό μνημείο ως ηρώο.
Ο αρχιτέκτονας Μιχάλης Λεφαντζής μιλώντας σε συνέδριο στη Θεσσαλονίκη παρουσίασε την σχεδιαστική απεικόνιση του πρόπυλου του Μακεδονικού μνημείου και αποκάλυψε ότι έχει ήδη ταυτοποιήσει δεκαεφτά μαρμάρινα γλυπτά που βρίσκονται πάνω σε αυτό. Τα γλυπτά είναι από το αέτωμα του πρόπυλου και τη ζωφόρο του, ενώ υπάρχει και μια κεντρική παράσταση.
Παράλληλα έκανε αναφορά σε άλλα δεκαοκτώ μαρμάρινα μέλη που σχετίζονται με το βάθρο του λέοντος και τα οποία αφηγούνται ολόκληρη την ιστορία του νεκρού ήρωα. Σε ένα από αυτά απεικονίζεται ο Μέγας Αλέξανδρος.
Τα μαρμάρινα μέλη βρίσκονται στα μουσεία, Λούβρου, Κωσταντινούπολης και Καβάλας αλλά και σε μουσεία της Αμερικής. Τα γλυπτά αυτά αφαιρέθηκαν και εκλάπησαν κατά το 19ο αιώνα από τον Μέντελ και μεταφέρθηκαν στο εξωτερικό. Δύο ακόμη γλυπτά βρέθηκαν στο Μουσείο Γκετί, (τα οποία είχαν πουληθεί από ιδιώτη).
Στους χώρους που εκτίθενται, αναγράφονται λεπτομέρειες όπως η χώρα προέλευσης η ημερομηνία και η τοποθεσία της Αμφίπολης.
Ο Μιχάλης Λεφαντζής αναφέρθηκε και στα όσα ανακοίνωσε στο Ερμιτάζ, και εξήγησε πως οι Αρχαίοι Έλληνες γκρέμισαν αιφνιδιαστικά το Βόρειο τείχος της Αμφίπολης για να κατασκευάσουν τον περίβολο στον τύμβο Καστά, όπως και τη βάση του λέοντα, και παρουσίασε τα στοιχεία που αποδεικνύουν την χρονολόγηση κατασκευής του περιβόλου, ημερομηνία που δεν αποκλίνει του διαστήματος 325 - 300 πΧ, μετά και τη χρονολόγηση των τειχών από την αρχαιολόγο Χαίδω Κουκούλη.
Εντύπωση προκάλεσε όμως και μια ακόμη αποκάλυψη του αρχιτέκτονα, και αφορά στην τυπολογία του σπαθιού που κρατάει ο αφηρωισμένος ήρωας που απεικονίζεται στο μαρμάρινο γλυπτό του Λέοντα και το οποίο προσομοιάζει με το σπαθί του Μεγάλου Αλέξανδρου.
Επιπροσθέτως άφησε να εννοηθεί ότι ο μεγάλος ήρωας εικονίζεται και σε άλλο μαρμάρινο γλυπτό. Ο Μιχάλης Λεφαντζής περιέγραψε μια πορεία ως αρχιτέκτονας οκτώ ετών μέσα από ένα ταξίδι που ξεκινούσε από την Ακρόπολη και έφτανε έως την Αμφίπολη.
Μίλησε παράλληλα για το Ασκληπιείο και τη Στοά του Ευμένους, ενώ αφιέρωσε τον περισσότερο χρόνο από την ομιλία του στα τελευταία τέσσερα χρόνια της Αμφίπολης.
Μνημόνευσε τους Δημήτρη Λαζαρίδη, την ανασκαφέα Κατερίνα Περιστέρη όπως και τον αρχιφύλακα της περιοχής Αλέξανδρο Κοχλιαρίδη, τον οποίο και ευχαρίστησε.
Επιβεβαιώνεται η χρήση του ταφικού μνημείου ως Ηρώου:
Τα αρχιτεκτονικά στοιχεία εντός του ταφικού μνημείου αλλά και τα νέα δεδομένα αποτυπώνουν, σύμφωνα με τον κ. Λεφαντζή, την εικόνα της αρχικής χρήσης του λατρευτικού χώρου ως ηρώου προς τιμήν ενός υψηλά ιστάμενου αξιωματούχου της Μακεδονίας και ως χρηστηρίου, σχεδιασμένου να λειτουργείται από μια σημαντική ιέρεια, διαθέτοντας δευτερογενείς τελετουργικές ταφές με σκοπό τη χρησμοδοσία.
Όλα συνηγορούν ότι μετά τη ρίψη του σώματος της 60χρονης γυναίκας στην κιβωτιόσχημη θήκη έγινε επίχωση και σφράγιση του νεκρικού θαλάμου με τη μαρμάρινη θύρα. Οι λατρευτικές δραστηριότητες του χώρου με την κιβωτιόσχημη θήκη μεταφέρθηκαν πιο μπροστά στους προηγούμενους θαλάμους. Και είναι φανερές οι οικοδομικές επεμβάσεις που έγιναν.
Παράλληλα, όπως επισημαίνει ο κ. Λεφαντζης η γραπτή ζωφόρος, στην οποία πρωταγωνιστούν δελφικοί τρίποδες ανάμεσα στις άλλες σκηνές, είναι η σημαντικότερη μαρτυρία αυτής της ιστορικής επέμβασης υποδηλώνοντας και την αρχική χρήση του λατρευτικού αυτού χώρου ως ηρώου και χρηστηρίου.
Ταυτόχρονα δεν θεωρείται τυχαίο πως υπάρχουν κοινά θέματα (νεκρόδειπνο, ιεροθέσιο κλπ) οι παραστάσεις που είναι αποτυπωμένες στην ανάγλυφη ζωφόρο του βάθρου του λέοντα, ψηλά στον Τύμβο, στα μαρμάρινα τμήματα του διστύλου εν παραστάσει (εξωτερική πρόσοψη του τάφου) και στη ζωγραφισμένη ζώνη (θριγγός/γραπτή ζωφόρος) εντός του τρίτου χώρου του τάφου.
Πόλος έλξης και δέους στα ελληνιστικά χρόνια:
Τι έχει προκύψει από τη μελέτη των στοιχείων και την έρευνα που οδήγησε σε ταυτίσεις και αποδόσεις θραυσμάτων και τμημάτων αρχιτεκτονικών μελών και μαρμάρινων γλυπτών; Εντυπωσιακά είναι τα δεδομένα για το εξωτερικό κέλυφος του πρώτου χώρου του τάφου (με τις Σφίγγες και τη μνημειώδη σκάλα).
Καλυπτόταν από δίριχτη στέγη στους αρχαίους χρόνους και είχε μαρμάρινη πρόσοψη δίστυλη εν παραστάσι, η οποία εδραζόταν στη στέψη του περιβόλου και είχε μαρμάρινο περιθύρωμα.
Η πρόσοψη είχε πλάτος έξι μέτρων και ύψος που έφτανε τα εννέα μέτρα, δηλαδή ήταν υψηλότερη κατά ένα μέτρο από την κορυφή της καμάρας του τάφου.
Η αρχιτεκτονική μελέτη έδειξε ότι η κυριότητα του περιβόλου δεν δημιουργούσε πρόβλημα και η πρόσοψη φαινόταν ευθεία, προκαλώντας δέος στο βλέμμα του ανθρώπου της εποχής, στα υστεροκλασικά χρόνια.
Σαφής ο μακεδονικός χαρακτήρας του μνημείου:
Κατά τον αρχιτέκτονα Μιχάλη Λεφαντζή, το ταφικό μνημείο με πολυετή λατρευτική χρήση «έχει τυπικά χαρακτηριστικά λατρευτικού χώρου της εποχής του τέλους του 4ου π.Χ. αιώνα». Επίσης παρατηρεί ότι υπάρχουν συγκεκριμένα παραδείγματα στη Μικρά Ασία και στη Μέση Ανατολή, αλλά στο μνημείο του Τύμβου Καστά είναι κυρίαρχος ο μακεδονικός χαρακτήρας.
Είναι ενδεικτικό ότι στη μαρμάρινη ανάγλυφο ζωφόρο στη βάση του βάθρου επί του οποίου ήταν ο λέοντας αποτυπώνεται παράσταση χαρακτηριστική μακεδονικής εικονογραφίας με μακεδόνες στρατιώτες, σάρισες, ασπίδες, μακεδονικό κράνος, δέντρο με φίδι τυλιγμένο γύρω του.
Κομμάτια αναπαριστούν νεκρική πομπή, ενώ έχει βρεθεί τμήμα μαρμάρου με πόδια αλόγου σε κίνηση.
Επιχειρούνται επίσης ταυτίσεις και αποδόσεις σε κομμάτια που παραπέμπουν σε υψηλόβαθμο Μακεδόνα, ο οποίος στο ένα χέρι κρατά φιάλη αναμένοντας σπονδή και στο άλλο χέρι ανεστραμμένο ξίφος, του οποίου η θήκη (ο κολεός) έχει μανιταρόσχημη απόληξη και η λαβή του είναι κυρτή -αυτά, σύμφωνα με ειδικούς, αποτελούν ισχυρά στοιχεία χρονολόγησης.
(εικόνα από: εφημερίδα Το Βήμα )
