Σαράντα χρόνια ταραχών: Το timeline των γεγονότων που χάραξαν την πορεία του Κοσόβου
Το Κόσοβο, είναι μια ταραγμένη περιοχή των Βαλκανίων, παλαιότερα αυτόνομη επαρχία της πρώην Γιουγκοσλαβίας (γνωστό τότε και ως Κοσσυφοπέδιο), η οποία το 1999 τέθηκε υπό την προσωρινή διοίκηση του ΟΗΕ και τη στρατιωτική προστασία του ΝΑΤΟ, ενώ το 2008 κήρυξε μονομερώς την ανεξαρτησία της από τη Σερβία.
Η Σερβία δεν αποδέχθηκε την απόσχιση και προσέφυγε στον ΟΗΕ, ο οποίος αποφάνθηκε ότι η ανεξαρτησία του Κοσόβου δεν είναι παράνομη. Το Κόσοβο αναγνωρίσθηκε άμεσα από κάποιες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και των τεσσάρων μεγάλων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιταλία, Γερμανία). Δεν έχει αναγνωριστεί μέχρι στιγμής από πέντε κράτη της ΕΕ (Ελλάδα, Κύπρος, Ισπανία, Ρουμανία και Σλοβακία). Επί του παρόντος 108 χώρες-μέλη του ΟΗΕ αναγνωρίζουν την ανεξαρτησία του Κοσόβου. Πως φτάσαμε όμως ως εδώ;
1968
Πρώτες διαδηλώσεις των Αλβανών Κοσοβάρων υπέρ της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου.
1974
Η Γιουγκοσλαβία κηρύσσει το Κοσσυφοπέδιο ως αυτόνομη επαρχία στο εσωτερικό της Σερβίας.
1989
Ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς αίρει την αυτονομία.
1990
Χιλιάδες αλβανοί του Κοσσυφοπεδίου συμμετέχουν σε ταραχές. Το Βελιγράδι ενισχύει την παρουσία του γιουγκοσλαβικού στρατού και αστυνομίας στην επαρχία. Τον Ιούλιο οι ηγέτες των αλβανών του Κοσσυφοπεδίου κηρύσσουν ανεξαρτησία. Η Σερβία καταλύει το κοινοβούλιο της επαρχίας. Μέχρι τον Σεπτέμβριο απολύονται περισσότεροι από 100.000 αλβανοί του Κοσσυφοπεδίου που εργάζονται σε κρατικές επιχειρήσεις και οργανισμούς. Καταστολή της λειτουργίας των αλβανικών πολιτιστικών οργανισμών και αναστολή της διδασκαλίας στην αλβανική γλώσσα μέχρι την επαναφορά της το 1994.
1991
Η Αλβανία αναγνωρίζει την αυτοκληθείσα Δημοκρατία του Κοσσυφοπεδίου.
1992
Μετά την απόσχιση της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, της Κροατίας, της ΠΓΔΜ και της Σλοβενίας από τη Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας, η Σερβία και το Μαυροβούνιο σχηματίζουν την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας.
Οι αλβανοί του Κοσσυφοπεδίου οργανώνουν δημοψήφισμα το οποίο δεν αναγνωρίζεται από το Βελιγράδι ή από άλλη ξένη κυβέρνηση. Ο συγγραφέας Ιμπραΐμ Ρουγκόβα, υποστηρικτής της «παθητικής αντίστασης» εκλέγεται πρόεδρος της αυτοκληθείσας Δημοκρατίας του Κοσσυφοπεδίου και δημιουργείται κοινοβούλιο στην επαρχία.
Οι αλβανοί του Κοσσυφοπεδίου οργανώνουν δημοψήφισμα το οποίο δεν αναγνωρίζεται από το Βελιγράδι ή από άλλη ξένη κυβέρνηση. Ο συγγραφέας Ιμπραΐμ Ρουγκόβα, υποστηρικτής της «παθητικής αντίστασης» εκλέγεται πρόεδρος της αυτοκληθείσας Δημοκρατίας του Κοσσυφοπεδίου και δημιουργείται κοινοβούλιο στην επαρχία.
1995
Ιούλιος – Σερβικό δικαστήριο καταδικάζει 68 αλβανούς του Κοσσυφοπεδίου σε φυλάκιση έως 8 ετών, με την κατηγορία δημιουργίας ενός παράλληλου αστυνομικού σώματος.
Αύγουστος – Κίνηση των σερβικών αρχών να εγκαταστήσει στο Κοσσυφοπέδιο αρκετές εκατοντάδες σέρβους πρόσφυγες από την Κροατία αποτελεί το έναυσμα διαμαρτυριών από πλευράς της αλβανικής μειονότητας.
Αύγουστος – Κίνηση των σερβικών αρχών να εγκαταστήσει στο Κοσσυφοπέδιο αρκετές εκατοντάδες σέρβους πρόσφυγες από την Κροατία αποτελεί το έναυσμα διαμαρτυριών από πλευράς της αλβανικής μειονότητας.
1996
Εμφανίζεται για πρώτη φορά, η επαναστατική ομάδα του χωριστικού κινήματος, η οποία αυτοαποκαλείται Απελευθερωτικός Στρατός Κοσσυφοπεδίου (UCK).
1997
Ο UCK οργανώνει αριθμό επιθέσεων κατά της σερβικής αστυνομίας και ηγετών καθώς και αλβανών του Κοσσυφοπεδίου οι οποίοι συνεργάζονται με τους σέρβους. Η σερβικές μειονότητες εκδιώκονται από πολλά χωριά που έχουν ανάμεικτο πληθυσμό.
Οκτώβριος – Οι διαδηλώσεις των αλβανών φοιτητών του Κοσσυφοπεδίου καταστέλλονται από τη σερβική αστυνομία, πράγμα που οδηγεί σε νέες επιθέσεις του UCK.
1998
Επέμβαση των σερβικών δυνάμεων εναντίον των αυτονομιστών. Το ΝΑΤΟ εγκρίνει αεροπορικές επιθέσεις κατά σερβικών στρατιωτικών στόχων.
Φεβρουάριος-Μάρτιος – Η Σερβία θέτει σε εφαρμογή πειθαρχικά μέτρα στο Κοσσυφοπέδιο. Δεκάδες άνθρωποι θανατώνονται και εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες, κυρίως αλβανοί του Κοσσυφοπεδίου, αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις εστίες τους.
Απρίλιος – Δημοψήφισμα όπου το 95% των σέρβων τάσσεται κατά της διεθνούς μεσολάβησης στο Κοσσυφοπέδιο
Μάιος – Ο Μιλόσεβιτς και ο Ρουγκόβα διεξάγουν για πρώτη φορά συνομιλίες αλλά μετά τη σερβική επίθεση στο Ντεκάνι, η οποία άφησε νεκρούς αρκετές δεκάδες αλβανούς του Κοσσυφοπεδίου, η αλβανική πλευρά αρνείται να παραστεί σε περαιτέρω συναντήσεις.
Σεπτέμβριος – Είκοσι δύο αλβανοί του Κοσσυφοπεδίου βρέθηκαν νεκροί στο κεντρικό Κοσσυφοπέδιο μετά από σερβικές επιθέσεις στην περιοχή. Το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών υιοθετεί ψήφισμα με το οποίο καλείται κατάπαυση του πυρός στο Κοσσυφοπέδιο και προειδοποιούνται οι αρχές του Βελιγραδίου ότι θα αντιμετωπίσουν «πρόσθετα μέτρα» εάν δεν συμμορφωθούν με την απόφαση.
Οκτώβριος – Αντιμετωπίζοντας νατοϊκές απειλές για αεροπορικές επιδρομές κατά σερβικών στρατιωτικών στόχων και βάσει συμφωνίας η οποία επετεύχθη με τη μεσολάβηση του ειδικού απεσταλμένου των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, ο Μιλόσεβιτς συμφωνά να αποσύρει ορισμένα στρατεύματα και να επιτρέψει 2000 παρατηρητές της OSCE στο Κοσσυφοπέδιο.
Δεκέμβριος – Τριάντα έξι μαχητές του UCK πέφτουν νεκροί από πυρά σερβικών δυνάμεων στη χειρότερη σύγκρουση από τη στιγμή κατάπαυσης του πυρός. Έξι σέρβοι σκοτώνονται σε καφενείο πράγμα που προκαλεί ευρείες σερβικές διαμαρτυρίες. Νέες συγκρούσεις στο βορρά αφήνουν τουλάχιστον 15 νεκρούς.
Απρίλιος – Δημοψήφισμα όπου το 95% των σέρβων τάσσεται κατά της διεθνούς μεσολάβησης στο Κοσσυφοπέδιο
Μάιος – Ο Μιλόσεβιτς και ο Ρουγκόβα διεξάγουν για πρώτη φορά συνομιλίες αλλά μετά τη σερβική επίθεση στο Ντεκάνι, η οποία άφησε νεκρούς αρκετές δεκάδες αλβανούς του Κοσσυφοπεδίου, η αλβανική πλευρά αρνείται να παραστεί σε περαιτέρω συναντήσεις.
Σεπτέμβριος – Είκοσι δύο αλβανοί του Κοσσυφοπεδίου βρέθηκαν νεκροί στο κεντρικό Κοσσυφοπέδιο μετά από σερβικές επιθέσεις στην περιοχή. Το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών υιοθετεί ψήφισμα με το οποίο καλείται κατάπαυση του πυρός στο Κοσσυφοπέδιο και προειδοποιούνται οι αρχές του Βελιγραδίου ότι θα αντιμετωπίσουν «πρόσθετα μέτρα» εάν δεν συμμορφωθούν με την απόφαση.
Οκτώβριος – Αντιμετωπίζοντας νατοϊκές απειλές για αεροπορικές επιδρομές κατά σερβικών στρατιωτικών στόχων και βάσει συμφωνίας η οποία επετεύχθη με τη μεσολάβηση του ειδικού απεσταλμένου των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, ο Μιλόσεβιτς συμφωνά να αποσύρει ορισμένα στρατεύματα και να επιτρέψει 2000 παρατηρητές της OSCE στο Κοσσυφοπέδιο.
Δεκέμβριος – Τριάντα έξι μαχητές του UCK πέφτουν νεκροί από πυρά σερβικών δυνάμεων στη χειρότερη σύγκρουση από τη στιγμή κατάπαυσης του πυρός. Έξι σέρβοι σκοτώνονται σε καφενείο πράγμα που προκαλεί ευρείες σερβικές διαμαρτυρίες. Νέες συγκρούσεις στο βορρά αφήνουν τουλάχιστον 15 νεκρούς.
1999
Το Βελιγράδι απορρίπτει το ειρηνευτικό σχέδιο με διεθνή μεσολάβηση που παρείχε εκτεταμένες εξουσίες στους Αλβανοκοσοβάρους. Ξεκινούν οι ΝΑΤΟϊκοί βομβαρδισμοί. Η Συμμαχία βομβαρδίζει τη Σερβία επί 78 ημέρες. Περίπου 800.000 Αλβανοί εκδιώκονται από την επαρχία ύστερα από επιχειρήσεις του σερβικού στρατού. Αναπτύσσεται η ΝΑΤΟϊκή ειρηνευτική δύναμη και το Κοσσυφοπέδιο μετατρέπεται σε προτεκτοράτο του ΟΗΕ.
Ιανουάριος – Ανακαλύπτονται τα πτώματα 45 αλβανών στο χωριό Ρασάκ.
Φεβρουάριος-Μάρτιος – Διεξαγωγή ειρηνευτικών συνομιλιών, οι οποίες διεξάγονται μετά από μεσολάβηση της διεθνούς κοινότητας, μεταξύ των αντιμαχόμενων παρατάξεων στο Ραμπουιγιέ της Γαλλίας. Οι συνομιλίες διακόπτονται στις 19 Μαρτίου μετά την απόρριψη από τους εκπροσώπους της Σερβίας της προτεινόμενης συμφωνίας, η οποία υπεγράφη από την πλευρά των αλβανών του Κοσσυφοπεδίου.
20 Μαρτίου – Απομάκρυνση των διεθνών παρατηρητών με αφορμή το ενδεχόμενο νατοϊκών επιδρομών από αέρος.
24 Μαρτίου – Το ΝΑΤΟ ξεκινά τις επιδρομές από αέρος.
10 Ιουνίου – Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Χαβιέ Σολάνα διακόπτει τις αεροπορικές επιδρομές. Το Συμβούλιο Ασφαλείας των ΗΕ ψηφίζει την απόφαση 1244 με την οποία γίνεται δεκτή η αποδοχή από πλευράς Γιουγκοσλαβίας πολιτικής συμφωνίας, περιλαμβανομένης και της άμεσης παύσης της βίας και της ταχείας απόσυρσης των στρατιωτικών, αστυνομικών και παραστρατιωτικών της δυνάμεων. Το Κοσσυφοπέδιο τίθεται υπό τη διοίκηση των ΗΕ. Η απόφαση εγκρίνει τη σύσταση της UNMIK και την εγκατάσταση της ειρηνευτικής δύναμης του ΝΑΤΟ (KFOR).
Φεβρουάριος-Μάρτιος – Διεξαγωγή ειρηνευτικών συνομιλιών, οι οποίες διεξάγονται μετά από μεσολάβηση της διεθνούς κοινότητας, μεταξύ των αντιμαχόμενων παρατάξεων στο Ραμπουιγιέ της Γαλλίας. Οι συνομιλίες διακόπτονται στις 19 Μαρτίου μετά την απόρριψη από τους εκπροσώπους της Σερβίας της προτεινόμενης συμφωνίας, η οποία υπεγράφη από την πλευρά των αλβανών του Κοσσυφοπεδίου.
20 Μαρτίου – Απομάκρυνση των διεθνών παρατηρητών με αφορμή το ενδεχόμενο νατοϊκών επιδρομών από αέρος.
24 Μαρτίου – Το ΝΑΤΟ ξεκινά τις επιδρομές από αέρος.
10 Ιουνίου – Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Χαβιέ Σολάνα διακόπτει τις αεροπορικές επιδρομές. Το Συμβούλιο Ασφαλείας των ΗΕ ψηφίζει την απόφαση 1244 με την οποία γίνεται δεκτή η αποδοχή από πλευράς Γιουγκοσλαβίας πολιτικής συμφωνίας, περιλαμβανομένης και της άμεσης παύσης της βίας και της ταχείας απόσυρσης των στρατιωτικών, αστυνομικών και παραστρατιωτικών της δυνάμεων. Το Κοσσυφοπέδιο τίθεται υπό τη διοίκηση των ΗΕ. Η απόφαση εγκρίνει τη σύσταση της UNMIK και την εγκατάσταση της ειρηνευτικής δύναμης του ΝΑΤΟ (KFOR).
2001
Νοέμβριος – Διεξάγονται στο Κοσσυφοπέδιο οι πρώτες δημοκρατικές γενικές εκλογές τις οποίες κερδίζει το κόμμα του Δημοκρατικού Συνδέσμου Κοσσυφοπεδίου (LDK) του οποίου ηγείται ο Ρουγκόβα.
2002
Φεβρουάριος – Ο Ρουγκόβα εκλέγεται πρόεδρος του Κοσσυφοπεδίου, ενώ ο Ιμπραΐμ Ρετζέπι αναλαμβάνει την πρωθυπουργία.
2003
14 Οκτωβρίου – Οι ηγέτες των σέρβων και των αλβανών του Κοσσυφοπεδίου συναντώνται στη Βιέννη για τις πρώτες εκ του σύνεγγυς συνομιλίες από το τέλος των συγκρούσεων της περιόδου 1998-1999.
Δεκέμβριος – Τα ΗΕ ορίζουν ένα σύνολο προϋποθέσεων που πρέπει να πληροί το Κοσσυφοπέδιο κατά τις συνομιλίες καθορισμού του ζητήματος του καθεστώτος που πρόκειται να ξεκινήσουν το 2005.
Δεκέμβριος – Τα ΗΕ ορίζουν ένα σύνολο προϋποθέσεων που πρέπει να πληροί το Κοσσυφοπέδιο κατά τις συνομιλίες καθορισμού του ζητήματος του καθεστώτος που πρόκειται να ξεκινήσουν το 2005.
2004
Μάρτιος – Τριήμερο εθνοτικών συγκρούσεων, οι χειρότερες από το τέλος των συγκρούσεων της περιόδου 1998-1999, που αφήνουν πίσω τους δεκάδες νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες. Εκατοντάδες σπίτια και δεκάδες θρησκευτικά μνημεία υφίστανται ζημιές ή καταστρέφονται κατά τη διάρκεια των ταραχών σε όλη την επαρχία. Στο στόχαστο των εξαγριωμένων Αλβανών βρίσκονται και τα μέλη της αποστολής του ΟΗΕ στην περιοχή (UNMIK).
Οκτώβριος – Ο πρόεδρος Ρουγκόβα επανεκλέγεται όταν το κόμμα ΔΣΚ κερδίζει τις γενικές εκλογές, τις οποίες μποϋκοτάρισαν οι σέρβοι του Κοσσυφοπεδίου. Ο πρώην αρχηγός του UCK και ηγέτης του κόμματος της Συμμαχίας για το Μέλλον του Κοσσυφοπεδίου Ραμούς Χαραντινάι ηγείται της κυβέρνησης ως πρωθυπουργός.
Οκτώβριος – Ο πρόεδρος Ρουγκόβα επανεκλέγεται όταν το κόμμα ΔΣΚ κερδίζει τις γενικές εκλογές, τις οποίες μποϋκοτάρισαν οι σέρβοι του Κοσσυφοπεδίου. Ο πρώην αρχηγός του UCK και ηγέτης του κόμματος της Συμμαχίας για το Μέλλον του Κοσσυφοπεδίου Ραμούς Χαραντινάι ηγείται της κυβέρνησης ως πρωθυπουργός.
2005
Ο Χαραντινάι παραιτείται από την πρωθυπουργία του Κοσσυφοπεδίου για να αντιμετωπίσει κατηγορίες εγκλημάτων πολέμου ενώπιον του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για την πρώην Γιουγκοσλαβία (ICTY). Ο Μπαϊράμ Κοσούμι τον αντικαθιστά στο αξίωμα.
2006
Ξεκινούν οι διαπραγματεύσεις των δύο πλευρών για το μέλλον του Κοσσυφοπεδίου, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.
21 Ιανουαρίου – Πεθαίνει ο πρόεδρος Ρουγκόβα από καρκίνο των πνευμόνων στην οικία του στην Πρίστινα και τον διαδέχεται τον επόμενο μήνα ο Φατμίρ Σέιντιου.
20 Φεβρουαρίου – Ξεκινούν στη Βιέννη άμεσες συνομιλίες για το μελλοντικό καθεστώς της επαρχίας μεταξύ σέρβων και αλβανών αξιωματούχων του Κοσσυφοπεδίου. Οι συνομιλίες διεξάγονται με τη μεσολάβηση και καθοδήγηση του ειδικού απεσταλμένου του γενικού γραμματέα των ΗΕ Κόφι Ανάν, πρώην προέδρου τα Φινλανδίας Μάρτι Αχτισάαρι.
Μάρτιος – Αντιμετωπίζοντας τις επικρίσεις του ιδίου του κόμματος, ο Κοσούμι παραιτείται από την πρωθυπουργία και αντικαθίσταται από τον πρώην αρχηγό του UCK Αγίμ Τσέκου.
Οκτώβριος – Οι σέρβοι ψηφοφόροι εγκρίνουν με δημοψήφισμα το νέο σύνταγμα στο οποίο το Κοσσυφοπέδιο περιγράφεται ως αναπόσπαστο τμήμα της επικράτειας της χώρας.
20 Φεβρουαρίου – Ξεκινούν στη Βιέννη άμεσες συνομιλίες για το μελλοντικό καθεστώς της επαρχίας μεταξύ σέρβων και αλβανών αξιωματούχων του Κοσσυφοπεδίου. Οι συνομιλίες διεξάγονται με τη μεσολάβηση και καθοδήγηση του ειδικού απεσταλμένου του γενικού γραμματέα των ΗΕ Κόφι Ανάν, πρώην προέδρου τα Φινλανδίας Μάρτι Αχτισάαρι.
Μάρτιος – Αντιμετωπίζοντας τις επικρίσεις του ιδίου του κόμματος, ο Κοσούμι παραιτείται από την πρωθυπουργία και αντικαθίσταται από τον πρώην αρχηγό του UCK Αγίμ Τσέκου.
Οκτώβριος – Οι σέρβοι ψηφοφόροι εγκρίνουν με δημοψήφισμα το νέο σύνταγμα στο οποίο το Κοσσυφοπέδιο περιγράφεται ως αναπόσπαστο τμήμα της επικράτειας της χώρας.
2007
Ο απεσταλμένος του ΟΗΕ, Μάρτι Αχτισαάρι, παρουσιάζει το σχέδιο επίλυσης που προβλέπει ανεξαρτησία υπό διεθνή επιτήρηση. Το απορρίπτει το Βελιγράδι. Σε ναυάγιο οδηγούνται οι απευθείας διαπραγματεύσεις.
2008
Στις 17 Φεβρουαρίου του 2008, η βουλή του Κοσόβου ανακήρυξε μονομερώς την ανεξαρτησία στη βάση του σχεδίου Αχτισάαρι.
2010
Tο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, απαντώντας σε προσφυγή της Σερβίας, εξέδωσε γνωμοδοτική απόφαση, σύμφωνα με την οποία «η μονομερής πράξη ανακήρυξης της ανεξαρτησίας του Κοσόβου δεν αποτελεί παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου».
2013
Στις 19 Απρίλιου υπογράφεται στις Βρυξέλλες η συμφωνία έναρξης ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων μεταξύ της κυβέρνησης της Σερβίας και της κυβέρνησης του Κοσόβου. Η συμφωνία επετεύχθη με τη διαμεσολάβηση της εκπροσώπου της ΕΕ για θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας, Βαρώνης Κάθριν Άστον. Το σημαντικότερο στοιχείο της εν λόγω συμφωνίας ήταν η συναίνεση της Σερβίας στη διάλυση των παράλληλων διοικητικών δομών στο Βόρειο Κόσοβο, και η ενσωμάτωση της περιοχής στον διοικητικό μηχανισμό της κυβέρνησης του Κοσόβου. Οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται χωρίς σαφή ημερομηνία λήξης.
.jpg)
