Υπο τουρκική διοίκηση οι άντρες των ειδικών δυνάμεων του αλβανικού στρατού
Η Τουρκία, στο πλαίσιο της φιλοδοξίας της για ηγεμονική παρουσία στην περιοχή, επιδιώκει τη στρατηγική επιρροή επί των χωρών αυτών, ιδίως με την Αλβανία, και μάλλον πιο συγκυριακά με τα Σκόπια, αφού και ιστορικά θεωρεί το χώρο δικό της πεδίο δράσεως, και θεωρεί ότι η επιρροή σε Αλβανία-Σκόπια-Βουλγαρία αποτελεί σημαντικό μοχλό πιέσεως στον μέχρι πρότινος στρατηγικό της αντίπαλο, την Ελλάδα.
Η Τουρκία, στο πλαίσιο της φιλοδοξίας της για ηγεμονική παρουσία στην περιοχή, επιδιώκει τη στρατηγική επιρροή επί των χωρών αυτών, ιδίως με την Αλβανία, και μάλλον πιο συγκυριακά με τα Σκόπια, αφού και ιστορικά θεωρεί το χώρο δικό της πεδίο δράσεως, και θεωρεί ότι η επιρροή σε Αλβανία-Σκόπια-Βουλγαρία αποτελεί σημαντικό μοχλό πιέσεως στον μέχρι πρότινος στρατηγικό της αντίπαλο, την Ελλάδα.
Η τουρκική αυτή προσπάθεια ,με την οποία θα ασχοληθούμε σήμερα είναι πολυεπίπεδη και μεθοδική. Στις αρχές της δεκαετίας του '90 η οικονομική και πολιτική καχεξία του αλβανικού κράτους, καθώς και η ανάγκη του για ανασυγκρότηση σε όλους τους τομείς, προσέφερε στην Τουρκία μια μοναδική ευκαιρία παρέμβασης στην περιοχή, βοηθώντας μεσοπρόθεσμα στην ανάπτυξη ενός νέου παράγοντα, εχθρικού προς την Ελλάδα (του αλβανικού) και τη στρατηγική του σύζευξη μαζί του..
Με απλά λόγια: οι Τούρκοι θέλουν τους δικούς τους Κούρδους στα δυτικά μας.. Πριν μπούμε σε λεπτομέρειες, ας ανατρέξουμε σε μερικά πρόχειρα στοιχεία:
- Ο αλβανικός πληθυσμός ανέρχεται σήμερα σε 3,5 εκατομμύρια περίπου, αλλά είναι εξαιρετικά δυναμικός δημογραφικά (αύξηση 0,5% ετησίως, μέσος όρος ηλικίας τα 29 χρόνια), και σε 20-25 χρόνια θα είναι συγκρίσιμος αριθμητικά με τον ελληνικό, και μάλιστα σαφώς νεώτερος.
- Η Αλβανία διατηρεί επισήμως αξιώσεις κατά της Ελλάδας για την επιστροφή των "Τσάμηδων" στην Ελλάδα, ενώ σε ανεπίσημους χάρτες εμφανίζεται η Θεσπρωτία ("Τσαμουριά") ως τμήμα της "Μεγάλης Αλβανίας" και έχουν εμφανιστεί πυρήνες "Απελευθερωτικού Στρατού Τσαμουριάς" (UCC). Επιπλέον, η ερήμωση των χωριών της γειτονικής Πίνδου και η εποίκηση τους από Αλβανούς μετανάστες δημιουργεί συνθήκες προβολής μειονοτικού θέματος σε βάθος χρόνου, σε μια ευρεία και αρκετά δυσπρόσιτη γεωγραφική περιοχή της χώρας μας. Μια περιοχή στα "νώτα" της ελληνοτουρκικής γραμμής αντιπαράθεσης - όπως π.χ. είναι και το Κουρδιστάν...
- Στην Ελλάδα ζουν σήμερα επισήμως (βάσει της απογραφής του 2001) 443.550 Αλβανοί πολίτες (ενδεχομένως πολύ περισσότεροι αν προστεθούν οι μη καταγεγραμμένοι και τα παιδιά που γεννήθηκαν έκτοτε), η μεγάλη πλειονότητα των οποίων θα λάβει την ελληνική ιθαγένεια, σύμφωνα με το νέο νομοσχέδιο του ΠΑΣΟΚ. Το αποτέλεσμα θα είναι η δημιουργία ενός συμπαγούς εθνικού "μπλοκ" ψηφοφόρων, ικανού να καθορίζει πλειοψηφίες και να εκβιάζει καταστάσεις...
- Οι δυνατότητες που παρέχει στην Τουρκία η στρατηγική συνεργασία με την Αλβανία δεν περιορίζονται στη χρήση κρίσιμων εγκαταστάσεων όπως η βάση υποβρυχίων (βλέπε παρακάτω).. Έχουν επεκταθεί εξ αρχής σε κεκαλυμμένες επιχειρήσεις κατά της Ελλάδας, όπως ήταν οι αλβανικές επιδρομές στην Κέρκυρα με σφραγίδα ξένης μυστικής υπηρεσίας. Ανάλογες υπόνοιες προκάλεσε και η εμπλοκή Αλβανών υπηκόων στις πυρκαγιές του 2007/2009 και στα γεγονότα του Δεκεμβρίου 2008.
Τα θεμέλια μιας στενής συνεργασίας
Η πρώτη επίσκεψη Τούρκου Α/ΓΕΕΘΑ στη γειτονική χώρα έλαβε χώρα στα Τίρανα τον Νοέμβρη του 1991 και σηματοδότησε την έναρξη επαφών υψηλόβαθμων αξιωματούχων τον δύο χωρών, με σκοπό την διεύρυνση της διμερούς συνεργασίας -και- στον στρατιωτικό τομέα. Την επίσκεψη ακολούθησε η υπογραφή της πρώτης σημαντικής συμφωνίας στην Άγκυρα στις 24 Ιουλίου 1992, η οποία και έθεσε τις βάσεις για τις περαιτέρω εξελίξεις. Κατά την επίσκεψη του τότε Αλβανού ΥΠΑΜ Σαφέτ Ζουλάλι στην Τουρκία, του επετράπη η είσοδος σε στρατιωτικά εργοστάσια, κέντρα διοίκηση και στρατόπεδα (ακόμα και σε Νατοικές εγκαταστάσεις) παρά το γεγονός ότι η Αλβανία δεν ήταν ακόμα μέλος του ΝΑΤΟ, με την σημειολογία της κίνησης να είναι προφανής.. Ως επισφράγισμα της συμφωνίας, ένα μήνα αργότερα το τουρκικό αντιτορπιλικό FRAM Ι Maresal Fevzi Cakmak (πρώην USS Charles H. Roan ) επισκέφτηκε το λιμάνι του Δυρραχίου (28/8/92). Το γεγονός θεωρήθηκε από την Αλβανική κοινή γνώμη ως σημαντικό δείγμα της δέσμευσης της Τουρκίας σε ότι αφορά την ασφάλεια του Αλβανικού κράτους και ως τέτοιο έγινε δεκτό με πανηγυρικό κλίμα . Επρόκειτο για την "πρώτη επίσκεψη Τουρκικού πολεμικού πλοίου στην Αλβανία από την εποχή της Οθωμανικής αυτοκρατορίας" όπως ανέφεραν χαρακτηριστικά τα Αλβανικά ΜΜΕ.
2005: Ο πρώην Α/ΓΕΕΘΑ Χιλμι Οζκιοκ σε μια απο τις συχνές συναντήσεις με την ηγεσία του Αλβανικού στρατεύματος.
Στις 18 Νοεμβρίου του ιδίου έτους, ξεκίνησε επίσημα η παρουσία Τούρκων αξιωματικών στο Αλβανικό ΥΠΑΜ οι οποίοι άρχισαν να οργανώνουν το Αλβανικό στράτευμα με βάση τα Νατοϊκά πρότυπα. Στις αρχικές φάσεις της συνεργασίας το μεγαλύτερο βάρος, όπως ήταν φυσικό, δόθηκε σε θέματα εκπαίδευσης με Τούρκους αξιωματικούς να αναλαμβάνουν την εκπαίδευση Αλβανικών μονάδων και το Τουρκικό ΥΠΑΜ να προσφέρει απλόχερα υποτροφίες φοίτησης Αλβανών στρατιωτικών σε Τουρκικές στρατιωτικές ακαδημίες. Παράλληλα ξεκίνησε και η παροχή οικονομικής βοήθειας για το εκσυγχρονισμό των Αλβανικών ενόπλων δυνάμεων, η οποία την περίοδο των ταραχών του 1997 είχε φτάσει στα επίπεδα των 70-80 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως για να εκτιναχθεί στα 120 εκατομμύρια δολάρια το 2001.
Η κατάρρευση των “πυραμίδων” το 1997 αποδείχθηκε κομβικό σημείο για την τουρκική παρέμβαση στην Αλβανία. Οι εκτεταμένες ταραχές που ακολούθησαν έδωσαν το τελειωτικό χτύπημα στις ήδη παραπαίουσας Αλβανικές κρατικές δομές, ενώ εκατοντάδες στρατιωτικές εγκαταστάσεις ανα την χώρα λεηλατήθηκαν και άλλες καταστράφηκαν ολοσχερώς. Αυτή ήταν και η ευκαιρία που περίμεναν οι Τούρκοι για να εδραιώσουν την ήδη έντονη παρουσία τους στην γειτονική χώρα.
Αλβανικές βάσεις για πλοία του Τουρκικού Ναυτικού
Ένας από τους πρώτους τομείς στους οποίους έσπευσε να "εξαργυρώσει" την υποστήριξη της η Άγκυρα ήταν η εξασφάλιση ασφαλούς αγκυροβολίου για τα σκάφη του Τουρκικού Ναυτικού και μάλιστα σε προνομιακές θέσεις σε μικρή απόσταση από το στρατηγικής σημασίας στενό του Οτραντο, μόλις βορείως ναυτικών δρόμων εξαιρετικά σημαντικών για τα ελληνικά συμφέροντα.
Η -πάλαι ποτε- βάση υποβρυχίων "Πασά Λιμάνι" στον κόλπο του Αυλώνα , λίγα χιλιόμετρα έξω από την πόλη της Β.Ηπείρου. Σε πρώτο πλάνο διακρίνεται το υπόστεγο της μικρής ναυπηγικής μονάδας, τα 4 παροπλισμένα υποβρύχια Whiskey και τα κτίρια που κατασκεύασε το τουρκικό απόσπασμα. Με τις ταραχές του 1997 το μεγαλύτερο μέρος των εγκαταστάσεων των Αλβανικών ενόπλων δυνάμεων λεηλατήθηκε ή καταστράφηκε ολοσχερώς. Την ίδια τύχη είχε και μια εκ των κύριων ναυτικών βάσεων του Αλβανικού Ναυτικού -η βάση του Αυλώνα ή Πασά λιμάνι- η οποία καταστράφηκε σε μεγάλο βαθμό και πολλά από τα σκουριασμένα σκάφη που ελλιμενίζονταν εκεί βυθίστηκαν. Η ναυτική βάση Αυλώνα (Πασαλιμάνι) κατασκευάστηκε το 1957 αρχικά ως βάση υποβρυχίων με σοβιετική βοήθεια με σκοπό να φιλοξενήσει 12 υποβρύχια και έχοντας μικτό αλβανικό/σοβιετικό προσωπικό υπό την διοίκηση της Μόσχας. Με την απομάκρυνση του Χότζα από τους Σοβιετικούς το 1961 η σοβιετική βοήθεια έπαψε να υφίσταται. Την ίδια περίοδο με την κατασκευή της κύριας βάσης του Πασαλιμάνι, οι σοβιετικοί κατασκεύασαν περίπου 40 χμ νοτιότερα στην περιοχή της Χειμάρας, την υπόγεια βάση υποβρυχίων του Πόρτο Παλέρμο η οποία πολλές φορές συγχέεται με το Πασαλιμάνι.
Δράττοντας την ευκαιρία η Τούρκοι προσφέρθηκαν να επισκευάσουν την ναυτική βάση ,την μικρή ναυπηγική μονάδα που φιλοξενεί καθώς και την Ναυτική ακαδημία που καταστράφηκε ολοσχερώς την άνοιξη του 1997, απελευθερώνοντας άμεσα για αυτό τον σκοπό το ποσό των 7 εκ δολλαρίων. Η επίσημη συμφωνία υπεγράφη τον Μάρτη του 1998 ανάμεσα στον Αλβανό Α/ΓΕΝ Ρόμπερτ Μπάλι και τον Τούρκο ομόλογο του Σαλίμ Δερβίσογλου, κατά την επίσκεψη Αλβανικής αντιπροσωπίας στην Άγκυρα. Μετά το πέρας των συνομιλιών ο Αλβανός Α/ΓΕΝ είχε ξεχωριστές συναντήσεις με τον Τούρκο υπουργό Άμυνας, όσο και με τον υπαρχηγό ΓΕΕΘΑ Τσεβίκ Μπίρ με της γνωστές παράτες και εγκάρδιους λόγους.
Οι εργασίες αποκατάστασης ξεκίνησαν άμεσα από τουρκικό απόσπασμα 60 περίπου ατόμων και μετά από διάστημα 2 μηνών αντιπροσωπία Τούρκων αξιωματικών συνοδευόμενη από τον πρέσβη στα Τίρανα Αχμέτ Ρεφάχ Οκτσούν, παρέδωσε υλική βοήθεια και επισκέφτηκε την ανακατασκευαζόμενη βάση. Το εγχείρημα κόστισε τελικά περισσότερα από 10 εκ δολάρια, , πόσο αρκετά μικρό αν αναλογιστούμε τα οφέλη -άμεσα και μεσοπρόθεσμα- για την Άγκυρα..Η μικρή ναυπηγική μονάδα στο Πασαλιμάνι αγοράστηκε προσφάτως από την ολλανδική Damen Shipyards ,στα πλαίσια της συμφωνίας αγοράς 4 περιπολικών Damen Stan patrol 4207 απο το Αλβανικό Ναυτικό, το οποίο εξετάζει και τουρκικές σχεδιάσεις όπως τα MRTP-33 για τον ίδιο σκοπό.
Τα πλοία του τουρκικού ναυτικού απολαμβάνουν ανάλογων διευκολύνσεων και στα υπόλοιπα λιμάνια των Αλβανών, όπως αυτό του Δυρραχίου το οποίο επισκέφτηκε προσφάτως το τουρκικό υποβρύχιοΤCG Dolunay (S-352) τύπου U-209/1200 (Τουρκικό υποβρύχιο στο Δυρράχιο) , μετά το πέρας της ανθυποβρυχιακής άσκησης του ΝΑΤΟ Noble Manta 2010. Όπως είχαμε αναφέρει και στο παρελθόν η Άγκυρα φέρεται να εξετάζει το ενδεχόμενο πώλησης 1-2 υ/β της κλάσης αυτής σε "μη-κατονομαζόμενη χώρα" αξιωματικοί της οποίας έχουν λάβει κατάλληλη ναυτική εκπαίδευση στην Τουρκία..
45 χμ νοτιότερα της βάσης του Πασαλιμάνι βρίσκεται η υπόγεια βάση υποβρυχίων της Χειμάρας (Πόρτο Παλέρμο) η οποία κατασκευάστηκε από τους σοβιετικούς την δεκαετία του ΄50. Η συγκεκριμένη βάση σήμερα έχει αφεθεί στην τύχη της, καθώς οι κτιριακές εγκαταστάσεις χορταριάζουν και δεν υπάρχει καμία σοβαρή περίφραξη. Φιλοξενούνται επι μονίμου βάσεως 1-2 μικρά περιπολικά του αλβανικού ναυτικού, ενώ εκτιμάται ότι το εσωτερικό της υπόγειας βάσης είναι στην ίδια άσχημη κατάσταση. Σύμφωνα με δημοσιεύματα του Αλβανικού τύπου η κυβέρνηση εξετάζει την μετατροπή της σε τουριστικό αξιοθέατο καθώς τα απαιτούμενα ποσά για την αποκατάσταση της καθιστούν ένα τέτοιο εγχείρημα απαγορευτικό. Πάντως ακόμα και υπο τις παρούσες συνθήκες θεωρητικά η υπόγεια σήραγγα θα μπορούσε να φιλοξενήσει υποβρύχιο των διαστάσεων ενός U-209, κρατώντας το μακρυά απο αδιάκριτα μάτια..
