Το μάθημα των θρησκευτικών στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης διδάσκεται υποχρεωτικά κι έχει χαρακτήρα ομολογιακό. Αυτό αποδεικνύει ο δρ του Συνταγματικού Δικαίου κ.. Γεώργιος Κρίππας στο πόνημα του «Η συνταγματική κατοχύρωσις του μαθήματος των θρησκευτικών παρ' ημίν και εν τη αλλοδαπή», που είναι καρπός υπερτριετούς ερευνάς του κι έχει δημοσιευθεί στο επίσημο περιοδικό της Εκκλησίας της Ελλάδος «Εκκλησία», (τόμ. 71,τ.1ον, Ιανουάριος-Ιούνιος 2000).
Στη Γερμανία η θεωρία και η νομολογία δέχονται ότι το μάθημα των θρησκευτικών είναι υποχρεωτικό. Σχετικά ο καθηγητής Λιστ αναφέρει ότι το μάθημα των θρησκευτικών εκ της φύσεως του δεν είναι προαιρετικό, αλλά δογματικό - κατηχητικό και υποχρεωτικό για τη στοιχειώδη και τη μέση εκπαίδευση.
Επίσης το μάθημα των θρησκευτικών δεν μπορεί να καθορίζεται σε ακραίες ώρες, εφόσον αυτό γίνεται για να πληγεί το εν λόγω μάθημα και οι βαθμοί του πρέπει να αναγράφονται στο απολυτήριο ή το ενδεικτικό μαζί με τους βαθμούς των άλλων μαθημάτων. Ο καθηγητής των θρησκευτικών είναι ισότιμος με όλους τους άλλους καθηγητές, μπορεί να είναι κληρικός ή λαϊκός και η ύλη του μαθήματος καθορίζεται σε συμφωνία με την κάθε Εκκλησία (Προτεσταντική, Ρωμαιοκαθολική, Ορθόδοξη). Βεβαίως όπως και στην Ελλάδα του μαθήματος των θρησκευτικών απαλλάσσονται οι μαθητές των οποίων οι γονείς επικαλούνται λόγους θρησκευτικούς ή συνειδήσεως. Ο καθηγητής Λιστ σημειώνει πάντως ότι η παρακολούθηση του μαθήματος των θρησκευτικών από τους μαθητές προσεγγίζει το 100%.
Στην Αυστρία ισχύει ό,τι και στη Γερμανία. Δηλαδή το μάθημα είναι υποχρεωτικό και έχει ομολογιακή μορφή. Διδάσκεται σε όλα τα σχολεία της στοιχειώδους και της μέσης εκπαίδευσης και η διδασκαλία του τελεί υπό την άμεση εποπτεία των Εκκλησιών. Συγκεκριμένα το μάθημα των θρησκευτικών κατοχυρώνεται συνταγματικά και για τους προτεστάντες και για τους καθολικούς μαθητές. Μάλιστα ο καθηγητής Πρέε ανάφερε ότι η διδασκαλία μαθήματος θρησκειολογίας δεν προβλέπεται και προσθέτει ότι το μάθημα των θρησκευτικών ανήκει στην εσωτερική έννομη τάξη της Εκκλησίας και είναι κατηχητικού περιεχομένου.
Στην Ελβετία το μάθημα των θρησκευτικών είναι επίσης υποχρεωτικό στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο - Λύκειο, με βάση το άρθρο 27 του σε ισχύ Ελβετικού Συντάγματος. Μάλιστα κατά το ελβετικό κράτος η συμμετοχή των μαθητών στο μάθημα των θρησκευτικών εξισώνεται προς την έναντί του εκπλήρωση καθήκοντος από τον κάθε πολίτη. Τα ίδια ισχύουν και στο Βέλγιο, όπου κι εκεί το μάθημα των θρησκευτικών είναι υποχρεωτικό.
Ενδιαφέρουσα η περίπτωση της Ιταλίας, όπου δεσπόζει η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, η οποία όμως από το 1984 έπαυσε να είναι «κρατική θρησκεία». Το 1989 το Συνταγματικό Συμβούλιο της Ιταλίας βεβαίωσε την υποχρέωση του κράτους να προβλέψει το μάθημα των θρησκευτικών κατά το ρωμαιοκαθολικό δόγμα. Το 1999 η κεντροαριστερή κυβέρνηση επιχείρησε να αλλάξει την ύλη του μαθήματος των θρησκευτικών, με αποτέλεσμα να προκληθεί σάλος. Ο σημερινός πρωθυπουργός Μπερλουσκόνι στην προεκλογική του εκστρατεία υποσχέθηκε το μάθημα των θρησκευτικών να γίνει υποχρεωτικό στην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και οι διδάσκοντες να παύσουν να θεωρούνται «εθελοντές καθηγητές», δηλαδή δεύτερης κατηγορίας και με συμβολικό μισθό, να γίνουν ισότιμοι διδάσκοντες προς όλους τους άλλους και να πληρώνονται κανονικά όπως οι υπόλοιποι. Αυτά τα υλοποίησε αμέσως μετά την εκλογή του, παρά την αντίδραση της Κεντροαριστεράς. Σημειώνεται ότι επί Μπερλουσκόνι οι σχέσεις της ιταλικής κυβερνήσεως έχουν τόσο βελτιωθεί με το Βατικανό, ώστε για πρώτη φορά στα χρονικά της Ιταλίας προ ολίγων ημερών ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β' επισκέφθηκε και μίλησε στο Ιταλικό Κοινοβούλιο.
Στην Αγγλία τα πράγματα είναι σαφή και ρυθμίζονται από το Νόμο περί εκπαιδεύσεως του 1988, ο οποίος ρητά και κατηγορηματικά αναφέρει ότι το μάθημα των Θρησκευτικών είναι υποχρεωτικό, η δε ύλη του περιέχει τις αρχές και τη διδασκαλία της χριστιανικής θρησκείας. Άλλωστε στη χώρα αυτή δεν υπάρχει χωρισμός Εκκλησίας και κράτους. Το ίδιο με την Αγγλία ισχύει και στις σκανδιναβικές χώρες Σουηδία, Νορβηγία και Δανία, όπως και στη Φινλανδία.
Στην Ολλανδία, παρότι είναι χώρα με έντονο αντικληρικαλιστικό και αντικαθολικό χαρακτήρα, το μάθημα των θρησκευτικών είναι υποχρεωτικό. Στη χώρα αυτή, όπως και στο Βέλγιο, το 80% περίπου των σχολείων είναι ιδιωτικά και χρηματοδοτούνται από το κράτος προκειμένου να εισαγάγουν στο πρόγραμμα τους το μάθημα των θρησκευτικών, του οποίου η παρακολούθηση είναι υποχρεωτική. Στην Ισπανία ισχύει σύμφωνο με το Βατικανό, με το οποίο το κράτος αναλαμβάνει την υποχρέωση να εξασφαλίζει τη θρησκευτική εκπαίδευση στα δημόσια σχολεία. Ενδιάμεσα η κυβέρνηση του σοσιαλιστή πρωθυπουργού Γκονζάλες είχε μετατρέψει το μάθημα των θρησκευτικών σε προαιρετικό, αλλά ο σημερινός κεντροδεξιός πρωθυπουργός Αθνάρ το επανέφερε ως υποχρεωτικό.
Σε όλες τις χώρες που υπέστησαν το άθεο και ολοκληρωτικό καθεστώς του κομμουνισμού είχε καταργηθεί το μάθημα των θρησκευτικών. Σήμερα οι περισσότερες χώρες το έχουν επαναφέρει ως υποχρεωτικό, παρά τις αντιδράσεις που υπάρχουν σε ορισμένες από τους αμετανόητους κομμουνιστές. Στη Ρωσία έχουν επανέλθει τα θρησκευτικά στις περισσότερες περιοχές, αλλά δεν έχουν ακόμη κατοχυρωθεί νομοθετικά κι επιπλέον δεν υπάρχουν τόσοι καθηγητές για να διδάξουν στον πολύ μεγάλο αριθμό μαθητών, αφού μόλις από το 1990 και μετά άρχισαν να αναπτύσσονται οι θεολογικές σχολές και τα θεολογικά σεμινάρια. Στη Βουλγαρία επανήλθαν, το ίδιο στη Σερβία, στη Ρουμανία, στην Πολωνία και την Ουγγαρία.
Ιδιάζουσα περίπτωση είναι αυτή της «άθεης» Γαλλίας, όπου από το 1880 απαγορευόταν στα δημόσια σχολεία κάθε αναφορά σε οποιαδήποτε θρησκεία. Πριν η σοσιαλιστική κυβέρνηση Ζοσπέν αποχωρήσει της εξουσίας, μετά την παταγώδη ήττα του σοσιαλιστικού κόμματος στις πρόσφατες εκλογές, αποφάσισε να επαναφέρει έπειτα από τόσα χρόνια τα θρησκευτικά στα δημόσια σχολεία, έστω υπό τη μορφή του θρησκειολογικού μαθήματος. Και σε ενίσχυση της απόφασης εκείνης ο σημερινός υπουργός Παιδείας της Κεντροδεξιάς κ. Λικ Φερί είπε σε πρόσφατη συνέντευξη του στην εφημερίδα «Λα Κρουά» ότι λόγω του άθρησκου γαλλικού κράτους το μάθημα των θρησκευτικών δεν μπορεί να είναι ομολογιακό, αλλά ότι ήταν και λάθος η αποκοπή των παιδιών από τη θρησκευτική τους ιστορία. Και πρόσθεσε «είτε είναι κανείς θρήσκος είτε άθρησκος δεν αλλάζει τίποτε, δεν μπορεί να αντιληφθεί την πνευματική, καλλιτεχνική και πολιτική ζωή και παράδοση αν δεν μάθει ότι αυτή είναι αποτέλεσμα μιας χριστιανικής κυριαρχίας 15 αιώνων».
ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ Ν. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ
Από την εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ», 24/11/2002, στο ένθετο «ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ».
www.oodegr.com
