Tα σχέδια των ΗΠΑ για τη δημιουργία μιας αντιπυραυλικής προστασίας της Ευρώπης παραμένουν,απλά αλλάζουν οι περιοχές που σκέφτονται να αναπτύξουν τα αντιπυραυλικά τους συστήματα. Ένα από τα σενάρια θέλει και το Αιγαίο να “παίζει” σ΄ αυτό το σχεδιασμό, με πολεμικά πλοία τα οποία θα έχουν τέτοιες αντιπυραυλικές δυνατότητες. Το ιδανικό μέρος βέβαια για να αντιμετωπιστεί η νέα εμμονή των ΗΠΑ,το Ιράν,για το οποίο υποτίθεται ότι γίνεται όλη η φασαρία,είναι η Τουρκία. Το θέμα όμως είναι ότι τώρα τελευταία, η Άγκυρα με τις πρωτοβουλίες της και τη προσπάθειά της να γίνει ηγέτιδα δύναμη του μουσουλμανικού κόσμου,κάπου έχει μπερδέψει την Ουάσιγκτον.
Στη δίμηνη δημοσίευση RUSI Newsbrief της δεξαμενής σκέψης Royal United Service Institute, , καταχωρίζεται ανάλυση που υπογράφει ο Cem Birsay υπό τον τίτλο Turkey: a new option for European missile defense? και αφορά το ρόλο της Τουρκίας στην νέα αμερικανική πολιτική για την αντιπυραυλική προστασία στην Ευρώπη σε ενδεχόμενη ιρανική επίθεση.
Όπως σημειώνεται στο κείμενο η προηγούμενη κυβέρνηση των Η.Π.Α είχε σχεδιάσει να θέσει σε εφαρμογή σχέδιο αντιπυραυλικής ασπίδας που θα ήταν εγκατεστημένη στην Τσεχία και την Πολωνία. Αντίθετα, η κυβέρνηση Obama φάνηκε να διαχωρίζει πλήρως τις προτεραιότητές της αναφορικά με το σύστημα αντιπυραυλικής προστασίας του Bush, θέλοντας να συμπεριλάβει και άλλες χώρες μέλη του ΝΑΤΟ σε αυτό το αμυντικό πρόγραμμα.
Σύμφωνα με την ανάλυση του Birsay η στροφή αυτή των ΗΠΑ, η οποία χαρακτηρίζεται περισσότερο ρεαλιστική από το σχέδιο της προηγούμενης κυβέρνησης, οφείλεται σε τρεις βασικούς λόγους:
1. Το προηγούμενο σχέδιο ανάπτυξης αντιπυραυλικού συστήματος σε Τσεχία και Πολωνία θα μπορούσε δυνητικά να προστατεύσει την Αμερική από ενδεχόμενη επίθεση του Ιράν, ωστόσο θα ήταν αδύνατο να προστατεύσει την Ισπανία, μέρη της Πορτογαλίας, τα νότια της Ιταλίας και της Ελλάδας, καθώς και την πλειοψηφία των χωρών της ανατολικής Ευρώπης.
2. Το κόστος εγκατάστασης και ανάπτυξης αντιπυραυλικής προστασίας σε δύο χώρες (Τσεχία και Πολωνία), που θα ήταν αποτέλεσμα διμερών συμφωνιών, θα επιβάρυνε αποκλειστικά τις ΗΠΑ, καθώς θα ήταν αδύνατο τα μέλη του ΝΑΤΟ να δέχονταν να συνεισφέρουν οικονομικά σε ένα πρόγραμμα που δεν θα εξασφάλιζε άμεσα την προστασία τους.
3. Ένα αμερικανικό σχέδιο εγκατάστασης αμυντικού συστήματος θα σήμαινε «περιορισμένη συμμαχία» απέναντι στο Ιράν και συγκεκριμένα θα απέκλειε οποιαδήποτε συνδρομή της Ρωσίας .
Ο ρόλος ωστόσο της Τουρκίας στο νέο αντιπυραυλικό σχεδιασμό χαρακτηρίζεται στο κείμενο ως ρόλος κλειδί για τις νέες αμυντικές επιχειρήσεις απέναντι στο Ιράν. Ο συντάκτης στηρίζει τη θέση αυτή υπογραμμίζοντας τα βασικά πλεονεκτήματα της Τουρκίας τα οποία συνοψίζονται ως εξής:
Ø Η χώρα διαθέτει σημαντική γεωστρατηγική θέση στην περιοχή
Ø Λόγω της εγγύτητάς της στο Ιράν, οι επιπλέον αμυντικοί εξοπλισμοί όπως αξιοποίηση δυνατοτήτων ραντάρ θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση ενδεχόμενης επίθεσης του Ιράν
Ø Οι τουρκικές στρατιωτικές βάσεις αλλά και οι εγκαταστάσεις του ΝΑΤΟ στην ανατολικότερη πλευρά της Ανατολίας επιτρέπουν την δημιουργία μεσαίου βεληνεκούς αντιπυραυλικών αμυντικών θέσεων.
Ø Πλωτές αντιπυραυλικές εξέδρες στη Μαύρη Θάλασσα και την Μεσόγειο θα συνδράμουν στην εξασφάλιση προστασίας όλων των νατοϊκών συμμάχων.
Συμπερασματικά για την Τουρκία, φαίνεται πως η γεωστρατηγική της θέση και ο κεντρικός της ρόλος στην Μαύρη Θάλασσα ενισχύει έστω και θεωρητικά την υποψηφιότητά της.
Παρόλα αυτά ένα τέτοιο σενάριο θα μπορούσε να προκαλέσει αρκετά νέα προβλήματα στην περιοχή και ειδικά στην Τουρκία. Όπως εξηγεί ο Cem Birsay:
Ø Η Τουρκία θα μπορούσε να βρεθεί σε δύσκολη θέση μεταξύ συμμαχικών δυνάμεων του ΝΑΤΟ και σχέσεων με το γειτονικό Ιράν. Όπως είναι γνωστό η Τουρκία δεν απειλείται άμεσα από το Ιράν καθώς έχουν αναπτυχθεί σχέσεις συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών.Ø Το Ιράν κατέχει σημαντικό ρόλο στον αγώνα της Τουρκίας κατά των Κούρδων ανταρτών και του ΡΚΚ.
Ø Η περίπτωση εγκατάστασης πλωτών εξέδρων στην Μαύρη Θάλασσα θα προκαλέσουν για ευνόητους λόγους εντάσεις στις σχέσεις Τουρκίας – Ρωσίας. Η Ρωσία σήμερα αποτελεί σημαντικό εταίρο για την τουρκική ενεργειακή πολιτική καθώς οι πρόσφατες συμφωνίες που υπογράφθηκαν μεταξύ των δύο χωρών έχουν ενδυναμώσει τις εμπορικές σχέσεις τους.
Ø Μία αμυντική νατοϊκή παρέμβαση στην περιοχή θα περιέπλεκε τις σχέσεις Τουρκίας – Μέσης Ανατολής.
Τέλος, η ανάλυση καταλήγει με το ερώτημα κατά πόσο η Τουρκία, σε ένα περιβάλλον στο οποίο πρέπει να αντιμετωπίσει δύσκολα περιφερειακά ζητήματα δίχως την υποστήριξη της Ευρώπης και των ΗΠΑ, θα μπορέσει να αντισταθμίσει τις σχέσεις της τόσο με τους δυτικούς συμμάχους όσο και με τους γείτονές της.
Όπως σημειώνεται στο κείμενο η προηγούμενη κυβέρνηση των Η.Π.Α είχε σχεδιάσει να θέσει σε εφαρμογή σχέδιο αντιπυραυλικής ασπίδας που θα ήταν εγκατεστημένη στην Τσεχία και την Πολωνία. Αντίθετα, η κυβέρνηση Obama φάνηκε να διαχωρίζει πλήρως τις προτεραιότητές της αναφορικά με το σύστημα αντιπυραυλικής προστασίας του Bush, θέλοντας να συμπεριλάβει και άλλες χώρες μέλη του ΝΑΤΟ σε αυτό το αμυντικό πρόγραμμα.
Σύμφωνα με την ανάλυση του Birsay η στροφή αυτή των ΗΠΑ, η οποία χαρακτηρίζεται περισσότερο ρεαλιστική από το σχέδιο της προηγούμενης κυβέρνησης, οφείλεται σε τρεις βασικούς λόγους:
1. Το προηγούμενο σχέδιο ανάπτυξης αντιπυραυλικού συστήματος σε Τσεχία και Πολωνία θα μπορούσε δυνητικά να προστατεύσει την Αμερική από ενδεχόμενη επίθεση του Ιράν, ωστόσο θα ήταν αδύνατο να προστατεύσει την Ισπανία, μέρη της Πορτογαλίας, τα νότια της Ιταλίας και της Ελλάδας, καθώς και την πλειοψηφία των χωρών της ανατολικής Ευρώπης.
2. Το κόστος εγκατάστασης και ανάπτυξης αντιπυραυλικής προστασίας σε δύο χώρες (Τσεχία και Πολωνία), που θα ήταν αποτέλεσμα διμερών συμφωνιών, θα επιβάρυνε αποκλειστικά τις ΗΠΑ, καθώς θα ήταν αδύνατο τα μέλη του ΝΑΤΟ να δέχονταν να συνεισφέρουν οικονομικά σε ένα πρόγραμμα που δεν θα εξασφάλιζε άμεσα την προστασία τους.
3. Ένα αμερικανικό σχέδιο εγκατάστασης αμυντικού συστήματος θα σήμαινε «περιορισμένη συμμαχία» απέναντι στο Ιράν και συγκεκριμένα θα απέκλειε οποιαδήποτε συνδρομή της Ρωσίας .
Ο ρόλος ωστόσο της Τουρκίας στο νέο αντιπυραυλικό σχεδιασμό χαρακτηρίζεται στο κείμενο ως ρόλος κλειδί για τις νέες αμυντικές επιχειρήσεις απέναντι στο Ιράν. Ο συντάκτης στηρίζει τη θέση αυτή υπογραμμίζοντας τα βασικά πλεονεκτήματα της Τουρκίας τα οποία συνοψίζονται ως εξής:
Ø Η χώρα διαθέτει σημαντική γεωστρατηγική θέση στην περιοχή
Ø Λόγω της εγγύτητάς της στο Ιράν, οι επιπλέον αμυντικοί εξοπλισμοί όπως αξιοποίηση δυνατοτήτων ραντάρ θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση ενδεχόμενης επίθεσης του Ιράν
Ø Οι τουρκικές στρατιωτικές βάσεις αλλά και οι εγκαταστάσεις του ΝΑΤΟ στην ανατολικότερη πλευρά της Ανατολίας επιτρέπουν την δημιουργία μεσαίου βεληνεκούς αντιπυραυλικών αμυντικών θέσεων.
Ø Πλωτές αντιπυραυλικές εξέδρες στη Μαύρη Θάλασσα και την Μεσόγειο θα συνδράμουν στην εξασφάλιση προστασίας όλων των νατοϊκών συμμάχων.
Συμπερασματικά για την Τουρκία, φαίνεται πως η γεωστρατηγική της θέση και ο κεντρικός της ρόλος στην Μαύρη Θάλασσα ενισχύει έστω και θεωρητικά την υποψηφιότητά της.
Παρόλα αυτά ένα τέτοιο σενάριο θα μπορούσε να προκαλέσει αρκετά νέα προβλήματα στην περιοχή και ειδικά στην Τουρκία. Όπως εξηγεί ο Cem Birsay:
Ø Η Τουρκία θα μπορούσε να βρεθεί σε δύσκολη θέση μεταξύ συμμαχικών δυνάμεων του ΝΑΤΟ και σχέσεων με το γειτονικό Ιράν. Όπως είναι γνωστό η Τουρκία δεν απειλείται άμεσα από το Ιράν καθώς έχουν αναπτυχθεί σχέσεις συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών.Ø Το Ιράν κατέχει σημαντικό ρόλο στον αγώνα της Τουρκίας κατά των Κούρδων ανταρτών και του ΡΚΚ.
Ø Η περίπτωση εγκατάστασης πλωτών εξέδρων στην Μαύρη Θάλασσα θα προκαλέσουν για ευνόητους λόγους εντάσεις στις σχέσεις Τουρκίας – Ρωσίας. Η Ρωσία σήμερα αποτελεί σημαντικό εταίρο για την τουρκική ενεργειακή πολιτική καθώς οι πρόσφατες συμφωνίες που υπογράφθηκαν μεταξύ των δύο χωρών έχουν ενδυναμώσει τις εμπορικές σχέσεις τους.
Ø Μία αμυντική νατοϊκή παρέμβαση στην περιοχή θα περιέπλεκε τις σχέσεις Τουρκίας – Μέσης Ανατολής.
Τέλος, η ανάλυση καταλήγει με το ερώτημα κατά πόσο η Τουρκία, σε ένα περιβάλλον στο οποίο πρέπει να αντιμετωπίσει δύσκολα περιφερειακά ζητήματα δίχως την υποστήριξη της Ευρώπης και των ΗΠΑ, θα μπορέσει να αντισταθμίσει τις σχέσεις της τόσο με τους δυτικούς συμμάχους όσο και με τους γείτονές της.
