Περίεργες επικλήσεις ενός παλιού δωσιλογισμού…Η ιστορική εμπειρία του παπά-Εφτίμ φαίνεται ότι εμπνέει και σήμερα κάποια απ’ τα όνειρα για την κατασκευή μιας νέας ταυτότητας. Ταυτότητας τάχα μετα-εθνικής, όμως βαθύτατα ρατσιστικής, εμπαθούς και μνησίκακης.Ο παπα Εφτίμ, την Άνοιξη του 1921 – εκείνα τα φοβερά πέτρινα χρόνια για τη Ανατολή – συνεργάστηκε, μαζί με κάποιους ακόμα, με τους Κεμαλικούς εθνικιστές με στόχο να αποδείξει την τάχα εθνικά τουρκική καταγωγή των τουρκόφωνων ρωμαίικων πληθυσμών. Εκείνος ο δωσιλογισμός του παπά-Εφτίμ οδήγησε στη δημιουργία του τουρκοορθόδου Πατριαρχείου.Πολύ πιθανόν η πολιτική αυτή του παπα-Εφτίμ να λειτούργησε ως ασπίδα προστασίας για την ελληνική κοινότητα της Σαφράμπολης απέναντι στις εθνικές εκκαθαρίσεις που πραγματοποιούσαν οι Τούρκοι εθνικιστές είτε κατά την περίοδο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου (1914-1918), είτε κατά τη διάρκεια του ελληνοτουρκικού πολέμου(1919-1922). (Το οποίο υπάρχει μέχρι σήμερα και έχει μετατραπεί σε άντρο των Γκρίζων Λύκων και της δολοφονικής οργάνωσης Εργκενεγκόν, που πρόσφατα εξαρθρώθηκε).
Στο μάρμαρο του τάφου χαράχτηκε το εξής: “Baba Eftim bu memlekete bir ordu kadar hizmet etmiştir. Mustafa Kemal“, δηλαδή «Ο παπά-Εφτίμ έχει προσφέρει στη χώρα μας όσο ένας στρατός. Μουσταφά Κεμάλ»
Η κίνηση των τουρκοορθόδοξων – που είχε ως έδρα τη Σαφράμπολη - υποκινήθηκε από τους κεμαλικούς εν μέσω του ελληνοτουρκικού πολέμου και υποστηρίχθηκε από κάποιους εκβιαζόμενους Ρωμιούς πρόκριτους, πάνω από το κεφάλι των οποίων επικρέματο η πραγματικότατη απειλή της β’ φάσης της γενοκτονίας που άρχισε κατά των Ποντίων την άνοιξη του ΄21. Την ίδια εποχή οι κεμαλικοί εξόντωναν τους Ρωμιούς (ελληνόφωνους και τουρκόφωνους) του Δυτικού Πόντου, από τους οποίους επέζησε ένα 30%… Η συγκεκριμένη εθνικιστική προσπάθεια των κεμαλικών δεν είχε καμιά τύχη. Η πλειονότητα των Σαφραμπολιτών – πλήν της οικογένειας του παπα Εφτίμ - επέλεξαν να έρθουν πρόσφυγες στην Ελλάδα με την Ανταλλαγή των Πληθυσμών, αντί να παραμείνουν στην κεμαλική Τουρκία…. Παράλληλα όμως και η κεμαλική κυβέρνηση τους θεώρησε ανεπιθύμητους ως Ρωμιούς που δεν τους είχε καμιά εμπιστοσύνη. Οι …. “κατασκευαστές της νέας ταυτότητας” χρησιμοποιούν πλαστά στοιχεία για να τεκμηριώσουν την άποψή τους, υποστηρίζοντας ότι η Λωζάνη προέβλεπε ως κριτήριο της ανταλλαγής το θρήσκευμα. Η Συνθήκη της Λωζάννης αναφέρεται σε δύο ομάδες ανταλλάξιμων: τους ‘Ελληνες της Τουρκίας και τους Μουσουλμάνους της Ελλάδας !Το ευρύτερο πολιτικό πλαίσιο, κατά την εποχή που εμφανίστηκαν οι τουρκοορθόδοξες απόψεις στη Σαφράμπολη, στις περιοχές εκτός των ορίων της περιοχής που ήλεγχε ό ελληνικός στρατός στη Μικρά Ασία χαρακτηρίζεται από ωμότητες και την καταστροφή των ελληνικών χωριών και πόλεων από τα άτακτα στρατεύματα του Κεμάλ, που πρωτίστως αποτελούνταν απ’ όσους είχαν λάβει μέρος στις σφαγές των Αρμενίων και των Ελλήνων κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Το τι συνέβαινε στις περιοχές που βρέθηκαν υπό τον κεμαλικό έλεγχο, περιγράφεται σε αναφορά που έγραψε το 1921 ο Gemal Mousket, νομικός σύμβουλος του σουλτάνου, για τη μεταχείρηση των ελληνικών πληθυσμών στη Βιθυνία (βορειοδυτική Μικρά Ασία) πριν την τελική επικράτηση του Κεμάλ Ατατούρκ: “Η κυβέρνηση της Άγκυρας αποφάσισε ότι αρχικά οι Έλληνες των περιοχών Αντάπαζάρ και Κάλτρα, και μετέπειτα οι Έλληνες του Πόντου θα σφαγιαστούν και θα εξολοθρευτούν. Ανέθεσε (ο Κεμάλ Πασά) στον Γιαβούρ Αλί να κάψει ολοκληρωτικά το ελληνικό χωριό που βρίσκεται κοντά στο Γκεϊβ και να σκοτώσει όλους τους κατοίκους του. Η τραγωδία διήρκεσε δύο ημέρες. Το χωριό με τα δώδεκα εργοστάσια και τα ωραία κτίρια έγινε σκουπιδότοπος. Το 90% των κατοίκων, είτε σφαγιάστηκε, είτε κάηκε. Οι λίγοι που κατάφεραν να δραπετεύσουν για να σωθούν έφυγαν στα βουνά. Για να διατηρήσει τους τσέτες του, ο Μουσταφά Κεμάλ αναγκάστηκε να βρει κάποια άλλη περιοχή που θα έκαναν επίθεση. Γι’ αυτό το σκοπό, πήγε στην περιοχή του Πόντου. Οι σφαγές, οι λεηλασίες και η γενική εξολόθρευση των κατοίκων της περιοχής αυτής κράτησε από το Φεβρουάριο μέχρι τον Αύγουστο. Οι εκτοπίσεις και οι δολοφονίες διαπράχτηκαν με την ημιεπίσημη συμμετοχή του στρατού και του διοικητικού προσωπικού….” Οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν για τη γενοκτονία των Ελλήνων στον μικρασιατικό Πόντο κατά τη β’ φάση που ξεκίνησε από την άνοιξη του ‘21, φαίνεται από το παρακάτω κείμενο της Κεντρικής Ενωσης Ποντίων Ελλήνων εκείνης της περιόδου στο οποίο αναφέρονται οι τρόποι εξόντωσης:
”Οι Τούρκοι εκτόπιζαν και εξώριζαν τους Ελληνες μέσα στην βαρύτερη κακοκαιρία, χωρίς να τους επιτρέψουν να παραλάβουν ούτε τρόφιμα, ούτε στρώματα. Τα κυβερνητικά όργανα που συνόδευαν τους εκτοπιζόμενους δεν επέτρεπαν στα θύματά τους να σταθμεύουν σε κατοικημένα μέρη, αλλά μόνο σε μέρη έρημα και εκτεθειμένα στις χειμερινές συνθήκες. Ο σκοπός ήταν διπλός: πρώτα να μην μπορούν να στεγασθούν και έπειτα να μην μπορούν να αγοράσουν τρόφιμα. Δεν επέτρεπαν για κανένα λόγο να δώσουν βοήθεια στους γέρους γονείς ή στα ανήλικα παιδιά και στους αρρώστους, οι οποίοι εγκαταλείπονταν στα φαράγγια και στα δάση και πέθαιναν από την πείνα ή αποτελειώνονταν από την λόγχη των Τούρκων. Σε διάφορα μέρη της χώρας ιδρύθηκαν λουτρώνες δήθεν για στρατιωτικούς λόγους. Τα κυβερνητικά και αστυνομικά όργανα που οδηγούσαν τους μετατοπιζόμενους εξανάγκαζαν τους δυστυχείς για λόγους δήθεν υγιεινής να λουσθούν. Εβαζαν κατά εκατοντάδες άνδρες, γυναίκες και παιδιά στα λουτρά, γυμνούς με θερμοκρασία 40 βαθμών. Τα ενδύματα των δυστυχών ελεηλατώντο.
Οταν έβγαιναν από το λουτρό, τους εξανάγκαζαν να παρατάσσονται στο χιόνι και με θερμοκρασία κάτω του μηδενός και να περιμένουν επίσκεψη του αστυνόμου για καταμέτρηση, ο οποίος ποτέ δεν ερχόταν πριν από μία ώρα. Επειτα άλλη μία ώρα περίμεναν το γιατρό για ιατρική επιθεώρηση. Κατά την επιθεώρηση χαρακτηρίζονταν άρρωστοι οι νεώτεροι και υγιέστεροι, οι οποίοι θανατώνονταν κατά την αποστολή στο νοσοκομείο.”Πολύ πιθανόν η πολιτική αυτή του παπα-Εφτίμ να λειτούργησε ως ασπίδα προστασίας για την ελληνική κοινότητα της Σαφράμπολης απέναντι στις εθνικές εκκαθαρίσεις που πραγματοποιούσαν οι Τούρκοι εθνικιστές είτε κατά την περίοδο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου (1914-1918), είτε κατά τη διάρκεια του ελληνοτουρκικού πολέμου(1919-1922).
pontosandaristera.wordpress.com
