Μια σκληρή στρατιωτική, πολιτική και διπλωματική παρτίδα πόκερ παίζεται εδώ και 12 χρόνια γύρω από τους πυραύλους S-300: το ρωσικό αντιαεροπορικό σύστημα ήταν την περασμένη Τρίτη ο στόχος του τουρκικού κατασκοπευτικού αεροπορικού σχηματισμού, που προκάλεσε την «κρίση των F-16», ανοικτά της Καρπάθου.
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της εφημερίδας Τα Νέα, η Τουρκία φανερά και οι ΗΠΑ υπογείως πολέμησαν από την πρώτη στιγμή την προοπτική απόκτησης των S-300, αρχικά από την Κύπρο και αργότερα από την Ελλάδα, λόγω και του μεγάλου εύρους της αντιαεροπορικής ομπρέλας, καθώς και της δυνατότητας των συστοιχιών της να καταρρίπτουν ταυτόχρονα έως και 12 αεροσκάφη, εξηγούν εύκολα το ενδιαφέρον, όπως και την ενόχληση της τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας.
Με τις τακτικές κατασκοπευτικές αποστολές, όπως αυτήν της περασμένης Τρίτης, η Τουρκία επιχειρεί δύο πράγματα: Πρώτον, να εντοπίσει τις θέσεις στις οποίες μετακινούνται κατά περιόδους οι εκτοξευτές και τα ραντάρ. Δεύτερον, να προκαλέσει την ενεργοποίηση των ραντάρ των S-300 και τον εγκλωβισμό των αεροσκαφών της, ώστε με ειδικές συσκευές να αποτυπώσει το ηλεκτρονικό ίχνος και να μπορέσει έτσι, με συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου, να προστατευθεί από την απειλή.
Oι προσπάθειες έχουν ενταθεί τα τελευταία χρόνια, καθώς οι Τούρκοι πιλότοι και οι υπεύθυνοι της αεράμυνας διαπίστωσαν εμπράκτως την απειλή από τους εγκλωβισμούς των αεροσκαφών τους στα ραντάρ. Η εφημερίδα Τα Νέα παρουσιάζει το Σάββατο απόσπασμα κατάθεσης του πρώην αρχηγού ΓΕΕΘΑ Μανούσου Παραγιουδάκη κατά την προανάκριση για την υπόθεση των ΤOR-Μ1.
O στρατηγός επισημαίνει τι με την ανάπτυξη των συστημάτων, οι Τούρκοι άρχισαν αμέσως σοβαρές διαμαρτυρίες και παραστάσεις σε ΝΑΤO και ΗΠΑ, καθώς αισθάνονταν για πρώτη φορά στην Ιστορία να εγκλωβίζονται από αντιαεροπορικά όπλα στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, ενώ αυτοί ήταν συνηθισμένοι να αναχαιτίζονται από τα ελληνικά αεροπλάνα περίπου στο μέσον του Αιγαίου. «Μας συστήθηκε μάλιστα να μην εγκλωβίζουμε τα τουρκικά αεροσκάφη όταν έμπαιναν στο Αιγαίο» καταλήγει ο κ. Παραγουδιάκης.
Τετράμηνο μορατόριουμ
Εξάλλου, σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Εξωτερικών που επικαλείται η εφημερίδα, μεταξύ όσων σκέπτεται να προτείνει η κ. Μπακογιάννη στην Άγκυρα είναι ένα μορατόριουμ έως τεσσάρων μηνών, το οποίο θα αφορά το σύνολο της «πολεμικής» δραστηριότητας στο Αιγαίο.
Το τετράμηνο μορατόριουμ είναι η πρώτη ιδέα που έχει πέσει στο τραπέζι και είναι ποιοτικά διαφορετικό από τα μορατόριουμ που ίσχυαν έως τώρα. Κατ' αρχάς χρονικά θα δώσει τη δυνατότητα καλύτερων διαπιστώσεων, δεδομένου ότι από το 1996 μέχρι σήμερα το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα που έχει εφαρμοστεί είναι οι δύο μήνες.
Το κυριότερο, όμως, είναι πως δεν θα αφορά αποκλειστικά τη διεξαγωγή των ασκήσεων, αλλά το σύνολο των πτήσεων μαχητικών αεροσκαφών. Μάλιστα, διπλωματική πηγή έλεγε πως αυτό μπορεί να μην αρέσει όχι μόνον στην τουρκική πλευρά, αλλά και σε ορισμένους στο ΓΕΕΘΑ.