Κατά τη διάρκεια των νατοϊκών βομβαρδισμών στη Σερβία το 1999, συνέβη ένα περιστατικό το οποίο θυμούνται αρκετοί Ρώσοι. Ήταν τότε που κάτω από τη μύτη των Βρετανών, τα ρωσικά στρατεύματα κατάφεραν να καταλάβουν σημασίας αεροδρόμιο κοντά στην Πρίστινα.
Πριν από 20 χρόνια, ρωσικά στρατεύματα που αναπτύχθηκαν στη Βοσνία – Ερζεγοβίνη στο πλαίσιο της ειρηνευτικής αποστολής των Ηνωμένων Εθνών (SFOR), εκτέλεσαν μια άκρως μυστική αποστολή. Εν μέσω στρατιωτικών γυμνασίων σε πεδίο εκτός της βάσης τους, 15 τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού BTR-80, 24 υποστηρικτικά οχήματα και 200 αλεξιπτωτιστές κατάφεραν να διαφύγουν και να αναπτυχθούν στα νοτιοανατολικά.
Ο προορισμός τους ήταν σε απόσταση 600 χιλιομέτρων, στο Κόσοβο, την αποσχισθείσα σερβική περιοχή που επρόκειτο να ανεξαρτητοποιηθεί από το Βελιγράδι με την στήριξη των τρίμηνων νατοϊκών βομβαρδισμών. Οι Σέρβοι ηττήθηκαν και συμφώνησαν να υποχωρήσουν, ενώ τα νατοϊκά στρατεύματα προετοιμάζονταν να προχωρήσουν κι άλλο. Οι Ρώσοι αγωνίστηκαν εναντίον τους αλλά και εναντίον των μαχητών του Απελευθερωτικού Στρατού του Κοσόβου, για τον έλεγχο της αεροπορικής βάσης Σλάτινα, τη μόνη στο Κόσοβο που θα μπορούσε να φιλοξενήσει μεγάλα στρατιωτικά αεροπλάνα.
© AP Photo / Tim Ockenden
Το αεροδρόμιο της Πρίστινας
Η τόλμη αποζημιώθηκε
Η αιφνιδιαστική ανάπτυξη της μικρής αυτής δύναμης δεν ήταν απλώς ένας στρατιωτικός ελιγμός αλλά και μια πολιτική κίνηση. Η επέμβαση του ΝΑΤΟ στη Σερβία θεωρήθηκε μεγάλη προσβολή για τη Ρωσία, έναν παραδοσιακό σύμμαχο και προστάτη του Βελιγραδίου, καθώς οι αντιρρήσεις της απλώς αγνοήθηκαν από τη στρατιωτική συμμαχία υπό τις ΗΠΑ.
«Αρπάζοντας» το αεροδρόμιο της Σλάτινα την τελευταία στιγμή από τα νατοϊκά στρατεύματα, η Μόσχα έστειλε στην Ουάσιγκτον το μήνυμα ότι παρά την τότε αδύναμη θέση της, παραμένει στο παιχνίδι. Ήταν αντίστοιχη κίνηση σε στρατιωτικό όμως επίπεδο, με το διπλωματικό διάβημα του πρωθυπουργού της Ρωσίας, Γεβγκένι Πριμακόφ, που ενώ το αεροπλάνο του πετούσε πάνω από τον Ατλαντικό προς την Ουάσιγκτον, διέταξε να επιστρέψει πίσω σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την έναρξη των βομβαρδισμών.
«Η ηγεσία του ρωσικού στρατού και εγώ προσωπικά είμασταν πεισμένοι ότι δεν θα απαντούσε στρατιωτικά το ΝΑΤΟ σε αυτή την εκπληκτικά τολμηρή ρωσική κίνηση», δήλωσε στο RT ο εν αποστρατεία Στρατηγός, Γκεόργκι Σπακ, που ήταν επικεφαλής των ρωσικών αερομεταφερόμενων δυνάμεων το 1999.
«Επιπλέον, η ειρηνευτική επιχείρηση ήταν πολυεθνική και έτσι βασιζόμασταν στο ότι οι στρατηγοί του ΝΑΤΟ θα χάσουν πολύ χρόνο για να συντονίσουν τις ενέργειές τους. Και αυτό ακριβώς έγινε. Η τόλμη αποζημιώθηκε».
Πάνω στην ώρα
Η ρωσική αυτοκινητοπομπή έφτασε στην αεροπορική βάση Σλάτινα νωρίς το πρωί της 12ης Ιουνίου, περίπου 20 λεπτά πριν αποχωρήσει και ο τελευταίος Σέρβος στρατιώτης, δήλωσε σε πρόσφατη συνέντευξή του, ο συνταγματάρχης Σεργκέι Παβλόφ, ο διοικητής του τάγματος που εκτέλεσε την αιφνιδιαστική επιχείρηση. Είπε επίσης ότι το γεγονός ότι δεν έπεσε ούτε ένας πυροβολισμός ήταν «η μεγαλύτερή μας τύχη».
«Ανησυχούσαμε ότι θα αργήσουμε. Και όχι για τα νατοϊκά στρατεύματα. Έπρεπε να φτάσουμε πριν από εκείνους τους Αλβανούς Κοσοβάρους», τόνισε.
«Ήταν εκεί, κρύβονταν στους θάμνους. Φτάσαμε πάνω στην ώρα».
© Sputnik / L. Yakutin
Ρωσική ειρηνευτική δύναμη στο Κοσσυφοπέδιο το 1999
Μερίδιο της επιτυχίας ανήκει στην 18μελή ομάδα μυστικών στρατιωτικών κομάντο που αναπτύχθηκαν τον Μάιο στο Κόσοβο για να προετοιμάσουν την επιχείρηση. Ο ταγματάρχης Γιουνούς Γεβκούροφ, που ήταν επικεφαλής της ομάδας, έλαβε την πιο υψηλή τιμή της Ρωσίας για αυτή την αποστολή, πλευρές της οποίας παραμένουν εν μέρει έως σήμερα απόρρητες. Μετά την αποχώρησή του από τον στρατό, δραστηριοποιήθηκε στην πολιτική και έγινε πρόεδρος της Δημοκρατίας της Ινγκουσετίας, μια από τις νότιες περιοχές της Ρωσίας.
Η ειρωνεία της υπόθεσης είναι πάντως, ότι η μεγαλύτερη απειλή στην επιτυχία της αποστολής ήταν Σέρβοι πολίτες, που έσπευδαν να καλωσορίσουν τα ρωσικά οχήματα ενώ κατευθύνονταν προς το στρατηγικής σημασίας αεροδρόμιο. Το ενθουσιώδες πλήθος, με κόσμο να φωνάζει και να πετάει λουλούδια ακόμη και τη βαθιά νύχτα μέσα στο κέντρο της Πρίστινα, καθυστέρησαν την αυτοκινητοπομπή.
«Έδωσα εντολή να σφραγίσουν τις καταπακτές και να μην σταματούν να προχωρούν για κανένα λόγο. Πάμε, πάμε, πάμε! Η εναλλακτική ήταν να σταματήσουμε και να μην προχωρήσουμε ξανά», είπε ο Παβλόφ.
«Δεν θα ξεκινήσω για σένα Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο»
Λίγη ώρα μετά τους Ρώσους, εμφανίστηκαν τα βρετανικά στρατεύματα, υπό τη διοίκηση του αξιωματικού Τζέιμς Μπλαντ ο οποίος μετά το στρατό έγινε γνωστός τραγουδιστής. Σημειώθηκαν ορισμένες αψιμαχίες, με Ρώσους φρουρούς να σημαδεύουν κάποια στιγμή με εκτοξευτές χειροβομβίδων τα βρετανικά στρατεύματα, αλλά σε γενικές γραμμές όλα έληξαν ειρηνικά.
Στην ηγεσία του ΝΑΤΟ εκφράστηκαν επίσης διαφωνίες για τον χειρισμό της υπόθεσης. Ο Αμερικανός στρατηγός Γουέσλι Κλαρκ πίεζε τον βρετανό στρατηγό Μάικ Τζάκσον - που ήταν ο διοικητής των δυνάμεων της KFOR - να απομακρύνει βίαια τις ρωσικές δυνάμεις. Εκείνος φέρεται να του απάντησε: «Δεν πρόκειται να ξεκινήσω για σένα Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο».
Οι συγκρούσεις στις ανώτερες βαθμίδες της εξουσίας, δεν εμπόδισαν ωστόσο τους στρατιώτες να συνυπάρξουν αρμονικά. Όταν οι προμήθειες των Ρώσων λιγόστευαν σημαντικά επειδή το ΝΑΤΟ πίεσε τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία να αρνηθεί την είσοδο σε ρωσικά αεροσκάφη ανεφοδιασμού, στρατιώτες του ΝΑΤΟ ξεκίνησαν να τους δίνουν νερό. Καθώς η ένταση πια είχε αμβλυνθεί, το αεροδρόμιο άνοιξε για τα αεροσκάφη του ΝΑΤΟ και η Μόσχα έφερε ενισχύσεις χωρίς να εκφραστούν ενστάσεις. Στα μέσα Οκτωβρίου, η βάση ξεκίνησε να λειτουργεί ως διεθνές αεροδρόμιο με τις ρωσικές και τις νατοϊκές δυνάμεις να εγγυούνται από κοινού την ασφάλεια του.
Το περιστατικό αυτό ενίσχυσε το ηθικό της ρωσικής κοινής γνώμης. Αλλά τελικά δεν εξελίχθηκε σε μια ισχυρή αντιπαράθεση με το ΝΑΤΟ και τελικά οι δυτικές δυνάμεις πήραν αυτό που ήθελαν: Το Κόσοβο αποσχίστηκε από τη Σερβία, δημιουργώντας με αυτό τον τρόπο ένα ιδιαίτερα αμφιλεγόμενο πολιτικό προηγούμενο που εξακολουθεί να δηλητηριάζει την παγκόσμια πολιτική.
