Αγνοια. Αδιαφορία. Αντιπάθεια. Οι μαθητές γυρνούν την πλάτη τους στην Ιστορία, μάθημα που όχι μόνο δεν τους κεντρίζει το ενδιαφέρον αλλά τους κάνει να βαριούνται αφάνταστα. Είναι υποψιασμένοι για την έλλειψη αντικειμενικότητας της σχολικής Ιστορίας, για την οποία λένε ότι τους βομβαρδίζει με ανακρίβειες και τους αποπροσανατολίζει, δημιουργώντας στρεβλή εικόνα για το παρελθόν.Ο τρόπος διδασκαλίας, η αποστήθιση, η εξαντλητική ανάλυση γεγονότων περιττών και ανούσιων πολλές φορές, κάνει τους μαθητές (της θεωρητικής κατεύθυνσης μόνο) να διαβάζουν Ιστορία από υποχρέωση, επειδή είναι εξεταζόμενο μάθημα στις πανελλαδικές εξετάσεις.*Μόλις το 6,6% των μαθητών εκφράζει μεγάλο ενδιαφέρον για το μάθημα της Ιστορίας. Το 17,7% ενδιαφέρεται αρκετά. Πλήρη αδιαφορία δηλώνει το 29,8%, μικρό ενδιαφέρον το 13,8% και στάση ουδετερότητας το 31,9%.
*Λίγο καλύτερη, όχι όμως για αισιόδοξα μηνύματα, είναι η σχέση που έχουν οι μαθητές για την Ιστορία, εκτός σχολικού πλαισίου. Πολύ μεγάλο ενδιαφέρον εκδηλώνει το 11%. Ενδιαφέρον το 25,8%.*Στάση ουδετερότητας τηρεί το 27,5%. Μικρό βαθμό ενδιαφέροντος το 21,4% και πλήρη αδιαφορία το 15,3%.Ελλιπείς γνώσειςΗ έρευνα είχε στόχο να καταγράψει πώς διαμορφώνεται η ιστορική κουλτούρα των μαθητών του λυκείου και το πέρασμά τους από τη σχολική στη δημόσια Ιστορία. Τα σημαντικότερα ευρήματά της είναι τα εξής:*Οι μαθητές του λυκείου έχουν περιορισμένη ιστορική παιδεία.*Αδυνατούν να κάνουν τις αναγκαίες διακρίσεις μεταξύ ακαδημαϊκής Ιστορίας και ιστορίας για λαϊκή κατανάλωση.*Οι πενιχρές ιστορικές τους γνώσεις διαμορφώνονται κυρίως από το τηλεοπτικό γίγνεσθαι (ιστορικά σίριαλ, ταινίες).*Οι περισσότεροι βρίσκονται πλησιέστερα προς τη λεγόμενη «ψευδοϊστορία».*Αυτοί που ενδιαφέρονται περισσότερο για το μάθημα της Ιστορίας στο σχολείο είναι αυτοί οι οποίοι αδιαφορούν λιγότερο για την Ιστορία έξω από το σχολείο.*Μικρό είναι το ενδιαφέρον των μαθητών για επισκέψεις σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους, και γίνεται ακόμη μικρότερο ανάμεσα στους μαθητές που έχουν χαμηλές σχολικές επιδόσεις.
Ανεξάρτητα, πάντως, από την έλλειψη ιστορικών γνώσεων οι μαθητές είναι συνειδητοποιημένοι για το σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει η Ιστορία στη διαμόρφωση του κοινωνικού μας γίγνεσθαι. Εκτιμούν ότι «η Ιστορία είναι πανταχού παρούσα, ακόμη κι αν η παρουσία της δεν γίνεται πάντοτε αντιληπτή» και ότι «η καλή γνώση της είναι απαραίτητη προϋπόθεση για το σχεδιασμό μελλοντικών δράσεων».Καταγράφηκε επίσης η άποψη, σε μικρό όμως ποσοστό (9%), ότι η μελέτη της Ιστορίας είναι μόνο για τους ηλικιωμένους, καθώς είναι ανιαρή, ενώ το 2,2% απάντησε πως η μελέτη της Ιστορίας ταιριάζει σε αργόσχολους ως ενασχόληση περιττής πολυτέλειας. Εκτίμηση που, σύμφωνα με τους ερευνητές, υποδηλώνει αμφισβήτηση της μορφωτικής της αξίας.Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το γεγονός πως οι μαθητές συμφωνούν σε μεγάλο βαθμό για τους λόγους που το μάθημα της Ιστορίας τούς προκαλεί αντιπάθεια:* Δεν συμφωνούν με τον τρόπο εξέτασης, που επιβραβεύει την παπαγαλία σε βάρος της κριτικής προσέγγισης, τόσο στις πανελλαδικές όσο και στη βαθμολόγηση της επίδοσης στα δύο τετράμηνα της χρονιάς.«Περιττές λεπτομέρειες»* Δυσανασχετούν με τον όγκο των λεπτομερειών της διδακτέας ύλης, που τον χαρακτηρίζουν περιττό, ανούσιο και με εξαντλητική ανάλυση των γεγονότων.* Θεωρούν υπεύθυνο τον εκπαιδευτικό για τις ακατάλληλες μεθόδους που κάνουν τη διδασκαλία του μαθήματος ανιαρή.
* Επισημαίνουν ρατσιστικά σχόλια και ανακρίβειες στη διδακτέα ύλη.* Πιστεύουν ότι το μάθημα εξυπηρετεί προπαγανδιστικούς σκοπούς.* Μόλις ένας στους τέσσερις μαθητές είναι πεπεισμένος για την αντικειμενικότητα της σχολικής Ιστορίας.* Εκφράζουν τη βεβαιότητα ότι κατά κανόνα η ύλη που διδάσκονται βρίθει ανακριβειών και εσκεμμένα ή στοχευμένα αποπροσανατολίζει, δημιουργώντας στρεβλή εικόνα για το παρελθόν.* Πολλές φορές δυσπιστούν, συχνά είναι επιφυλακτικοί και με ελεγκτική διάθεση στην παράθεση των ιστορικών γεγονότων όπως αυτά παρουσιάζονται στα βιβλία.
*Από τα παραπάνω συμπεράσματα συνάγεται αβίαστα το συμπέρασμα ότι τα σχολικά βιβλία της Ιστορίας, αλλά και ο τρόπος διδασκαλίας του μαθήματος, πρέπει να απασχολήσουν σοβαρά τις επιτροπές που σχεδιάζουν αλλαγές τόσο στη δομή όσο και στο περιεχόμενο του σχολείου.
(Ολόκληρη η έρευνα θα δημοσιευθεί στο περιοδικό «Νέα Παιδεία» του Ιουνίου).ΟΛΥΜΠΙΑ ΛΙΑΤΣΟΥ ΕΛΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
