Πολωνικά μαχητικά F-16 έχουν εξασκηθεί στον πυρηνικό βομβαρδισμό της Μόσχας
Η πολωνική αεροπορική βάση Λάσκ βρίσκεται μόλις 286 χιλιόμετρα (178 μίλια) από τα σύνορα με την Λευκορωσία και 324 χιλιόμετρα (201 μίλια) από τα ρωσικά σύνορα στην περιφέρεια του Καλίνινγκραντ. Με ταχύτητα 1.800 χλμ/ώρα (1.119 μίλια/ώρα, ή Mach 1,47), ένα μαχητικό αεροσκάφος F-16 που απογειώνεται από την αεροπορική βάση Λάσκ θα είναι σε θέση να φθάσει στο ρωσικό Καλίνινγκραντ σε 12 λεπτά - στη Μόσχα σε λιγότερο από μία ώρα.
Το ΝΑΤΟ κατά το τελευταίο τρίμηνο του προηγούμενου έτους είχε ολοκληρώσει μία άσκηση πυρηνικού πλήγματος στη βόρεια Ιταλία. Στην άσκηση έλαβαν μέρος οι δυνάμεις διαχείρισης των αμερικανικών πυρηνικών βομβών που έχουν αναπτυχθεί στην Ευρώπη και αεροσκάφη από επτά χώρες του ΝΑΤΟ: την Πολωνία, το Βέλγιο, τη Γερμανία, την Ιταλία, τις Κάτω Χώρες, την Τουρκία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Πιστεύεται ότι είναι η πρώτη φορά που η Πολωνία έχει συμμετάσχει με μαχητικά αεροσκάφη F-16 σε μια άσκηση πυρηνικού πλήγματος του ΝΑΤΟ.
Το χρονοδιάγραμμα διεξαγωγής της άσκησης, η οποία πραγματοποιήθηκε στην αεροπορική βάση Τζέντι Τόρε στη βόρεια Ιταλία, συνέπεσε με το εδώ και δύο δεκαετίες χαμηλότερο επίπεδο στις σχέσεις Ανατολής-Δύσης και το οποίο κινδυνεύει να επιδεινωθεί περαιτέρω. Η Ιταλία φιλοξενεί 70 από τα 180 αμερικανικά πυρηνικά όπλα που βρίσκονται αναπτυγμένα στην Ευρώπη.
Η άσκηση συνέπεσε με την επιθεώρηση εκ μέρους του ΝΑΤΟ των πυρηνικών όπλων στην βόρεια Ιταλία. Μια άσκηση με θέμα την ασφάλεια των πυρηνικών όπλων διεξήχθη στην ίδια περιοχή τον Ιανουάριο του 2014 και συνέπεσε με την 50ή επέτειο των αμερικανικών πυρηνικών όπλων στην ιταλική βάση. Η άσκηση τον προηγούμενο Οκτώβριο ήταν η δεύτερη άσκηση με πυρηνικά όπλα στην Ιταλία μέσα σε δύο χρόνια, με την πρώτη να έχει πραγματοποιηθεί το 2013.
Η συμμετοχή των F-16 της Πολωνικής Πολεμικής Αεροπορίας (Siły Powietrzne), για την οποία τώρα υπάρχουν περισσότερες δημόσιες πληροφορίες, σε μια άσκηση πυρηνικού πλήγματος του ΝΑΤΟ είναι αξιοσημείωτη, διότι τα πολωνικά F-16 δεν φαίνεται να είναι σε θέση να εξαπολύσουν πυρηνικά όπλα ή να είναι σε θέση να αναλάβουν οποιεσδήποτε αποστολές πυρηνικής κρούσης υπό την αιγίδα των ΗΠΑ ή του ΝΑΤΟ. Στην εν λόγω άσκηση φέρεται να συμμετείχαν συνολικά τρία πολωνικά F-16 από την 10η Μοίρα της 32ης Πτέρυγας στην αεροπορική βάση Λάσκ στη δυτική Πολωνία.
Εάν πράγματι πολωνικά F-16 συμμετείχαν άμεσα στα σχέδια πυρηνικού πλήγματος του ΝΑΤΟ, θα ήταν μια σημαντική νέα εξέλιξη. Το ΝΑΤΟ εμμένει επίσημα σε «τρία όχι» στην πολιτική του, η οποία για πρώτη φορά εγκρίθηκε από τη συμμαχία τον Δεκέμβριο του 1996, σύμφωνα με την οποία «οι χώρες του ΝΑΤΟ δεν έχουν καμία πρόθεση, κανένα σχέδιο, και δεν υπάρχει λόγος να αναπτύξουν πυρηνικά όπλα στο έδαφος των νέων μελών, ούτε καμία ανάγκη να αλλάξουν οποιαδήποτε πτυχή της πυρηνικής στάσης του ΝΑΤΟ ή της πυρηνικής πολιτικής - και δεν προβλέπετε οποιαδήποτε μελλοντική ανάγκη να το πράξουν».
Από τότε, το ΝΑΤΟ όντως άλλαξε την στάση του πολλές φορές, αν και όχι προς τα ανατολικά: Το 2001 με την απόσυρση των πυρηνικών όπλων από την αεροπορική βάση στον Άραξο, που προορίζονταν για χρήση από ελληνικά αεροσκάφη, και αργότερα κατά την θητεία του Μπους του πρεσβύτερου η απόσυρση των πυρηνικών όπλων από το Ιντσιρλίκ της Τουρκίας, αυτών των όπλων που προορίζονταν για χρήση από τα τουρκικά αεροσκάφη (τα όπλα για χρήση από τα αεροσκάφη των ΗΠΑ εξακολουθούν να υπάρχουν στο Ιντσιρλίκ). Το 2002, το επίπεδο ετοιμότητας των αεροσκαφών πυρηνικού πλήγματος μειώνεται από εβδομάδες σε μήνες, το 2003 στην Γερμανία έκλεισε η αεροπορική βάση Μέμινγκεν, το 2005 ξεκινά η απόσυρση των πυρηνικών όπλων από το Ραμστάιν της Γερμανίας και το 2007 η απόσυρση των πυρηνικών όπλων από την Αγγλία. Συνολικά, αυτές οι αλλαγές έχουν οδηγήσει σε μια μονομερή μείωση των πυρηνικών όπλων των ΗΠΑ στην Ευρώπη, κατά 62% τοις εκατό. Από 480 πυρηνικά όπλα το 1996 σε 180 σήμερα.
Στην αναθεώρηση του πυρηνικού δόγματος που εγκρίθηκε από το ΝΑΤΟ το 2012 προσδιορίστηκε ότι το υπόλοιπο των πυρηνικών όπλων «πληροί σήμερα τα κριτήρια για την αποτελεσματική αποτροπή και την άμυνα». Και όταν ερωτήθηκε, τον Μάϊο 2014, εάν η κρίση Ουκρανία κρίση θα οδηγήσει το ΝΑΤΟ να αναθεωρήσει την υπόσχεσή του να μην αναπτύξει πυρηνικά όπλα στο έδαφος των νέων κρατών μελών, ο τότε Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Ρασμούσεν είπε: «Σε αυτό το στάδιο, δεν προβλέπω κανένα αίτημα του ΝΑΤΟ να αλλάξει το περιεχόμενο της Ιδρυτικής Πράξης ΝΑΤΟ-Ρωσίας».
Οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης πυρηνικών όπλων είναι κατανοητό ότι είναι εγκαταστάσεις που έχουν σχεδιαστεί ειδικά για την εγκατάσταση πυρηνικών όπλων, και περιλαμβάνουν όλους τους τύπους των αποθηκών, επίγειες ή υπόγειες εγκαταστάσεις για την αποθήκευση πυρηνικών όπλων. Η Ιδρυτική Πράξη ΝΑΤΟ-Ρωσίας από το 1997 είναι σαφώς πιο εστιασμένη στις εγκαταστάσεις αποθήκευσης και όχι σε άλλες εγκαταστάσεις ή άλλα μέρη, όπως αεροσκάφη ή κέντρα διοίκησης και ελέγχου που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν την πυρηνική αποστολή.
Η αεροπορική βάση Λάσκ στην Πολωνία ανασυγκροτείται ως πυρηνική βάση;
Η συμμετοχή των πολωνικών F-16 από την βάση Λάσκ σε μια πυρηνική άσκηση του ΝΑΤΟ είναι επίσης ενδιαφέρουσα, επειδή η βάση είναι η κύρια βάση που χρησιμοποιείται για την ανάπτυξη των αεροσκαφών του ΝΑΤΟ στην Πολωνία, βάσει διμερούς συμφωνίας μεταξύ Πολωνίας και Ηνωμένων Πολιτειών. Μερικές από τις μοίρες αεροσκαφών των ΗΠΑ που έχουν αναπτυχθεί στην Λάσκ, από το 2012 και μετά, είναι ικανές να μεταφέρουν και να εξαπολύσουν πυρηνικά όπλα.
Το 2010 η κυβέρνηση της Πολωνίας ανακοίνωσε επίσημα σχέδια για να φιλοξενήσει στην χώρα εκ περιτροπής μαχητικά F-16 των ΗΠΑ. Μετά τη ρωσο-γεωργιανή σύγκρουση το 2008, η Πολωνία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μόνο η άμεση ανάπτυξη των Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ στο έδαφός της θα μπορούσε να παράσχει επαρκή προστασία από την αναπόφευκτη, σύμφωνα με ορισμένους Πολωνούς πολιτικούς, ρωσική επιθετικότητα. Η εμπιστοσύνη της Πολωνίας στα θεσμικά όργανα του ΝΑΤΟ υπονομεύτηκε σημαντικά.
Το 2011 η Πολωνία και οι ΗΠΑ υπέγραψαν μια συμφωνία για την ανάπτυξη σε μόνιμη βάση ενός αεροπορικού αποσπάσματος των ΗΠΑ στην Πολωνία. Η απόσπαση διοργανώθηκε υπό την αεροπορική βάση Σπάνγκταλεμ στη Γερμανία, η οποία είναι επίσης το σπίτι της 52ης Ομάδας Συντήρησης Πυρομαχικών που επιβλέπει τις εργασίες των τεσσάρων μονάδων συντήρησης (MUNSS) που έχουν αναπτυχθεί σε τέσσερις από τις πέντε χώρες του ΝΑΤΟ που φιλοξενούν πυρηνικά όπλα των ΗΠΑ στην επικράτειά τους.
Ο ρόλος των πολωνικών F-16
Επί του παρόντος, η Πολωνία διαθέτει 48 πολλαπλών ρόλων F-16C D Block 52, που αποκτήθηκαν το 2006-2009. Μαζί με τα αεροσκάφη αγοράσθηκαν επίσης πύραυλοι αέρος-αέρος AIM-9X Sidewinder, AIM-120C AMRAAM και βόμβες. Θα πρέπει να προστεθεί ότι η αεροπορική βάση η οποία υποστηρίζει τα αεροσκάφη αυτά, έχει μια υπερσύγχρονη υποδομή και θεωρείται σήμερα από τις καλύτερες αεροοπορικές βάσεις στην Ευρώπη.
Ενώ τα πολωνικά F-16 δεν είναι σε θέση να εξαπολύσουν πυρηνικά όπλα, τα αεροσκάφη που συμμετείχαν στην εν λόγω άσκηση θεωρείται ότι εξυπηρετούν άλλους, μη πυρηνικούς ρόλους. Ένας ρόλος μπορεί να είναι αυτός της αεράμυνας ή της καταστολής των επίγειων ραντάρ. Μια πυρηνική κρούση δεν θα περιλαμβάνει μόνο τα αεροσκάφη που μεταφέρουν τα πυρηνικά όπλα, αλλά και τα αεροσκάφη που θα συνοδεύουν και θα προστατεύουν τα μαχητικά πυρηνικής κρούσης.
Επίσης, ενδεχομένως η συμμετοχή των πολωνικών F-16 αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι το ΝΑΤΟ εργάζεται για την ενίσχυση του ρόλου των συμβατικών δυνάμεων στο πλαίσιο του άρθρου 5 της συμμαχίας. Η στρατηγική της κυβέρνησης Ομπάμα από τον Ιούνιο του 2013 γύρω από θέματα πυρηνικών όπλων, καλεί τους στρατιωτικούς να «αξιολογήσουν τους στόχους και τα αποτελέσματα που θα μπορούσαν να επιτευχθούν με μη-πυρηνικά πλήγματα», για τη μείωση του ρόλου των πυρηνικών όπλων.
Η Πολωνία σχεδιάζει να εξοπλίσει τα F-16 που έχει προμηθευτεί με όπλα αέρος-επιφανείας JASSM, ένα νέο βλήμα υψηλής ακρίβειας που εγκρίθηκε πρόσφατα για την πώληση στην Πολωνία. Ο Οργανισμός Συνεργασίας Άμυνας και Ασφαλείας των ΗΠΑ (DSCS) ισχυρίζεται ότι η προμήθεια του JASSM από την Πολωνία «δεν θα αλλάξει τη βασική στρατιωτική ισορροπία στην περιοχή», αλλά η πώληση του όπλου στην Πολωνία (και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Φινλανδία), στην πραγματικότητα φαίνεται πιθανό ότι θα το πράξει ούτως ή άλλως.
Το όπλο JASSM, σε αντίθεση με τα άλλα όπλα της κατηγορίας «standoff», είναι σε θέση να καταπολεμήσει τους στόχους σε απόσταση περισσότερες από έως και δέκα φορές των υπόλοιπων βλημάτων, και με μεγαλύτερη ακρίβεια. Επιπλέον, ο JASSM έχει μια παντός καιρού δορυφορική καθοδήγηση (GPS). Ο JASSM έχει ως στόχο «να καταστρέψει υψηλής αξίας, καλά υπερασπιζόμενους, σταθερούς στόχους». Η σημαντική εμβέλεια με πάνω από 370 χιλιόμετρα (230 μίλια) και η δορυφορική καθοδήγηση απόλυτης ακριβείας, σύμφωνα με τον κατασκευαστή Lockheed Martin, σημαίνει ότι ο JASSM διαθέτει μια αποτελεσματικότητα της καταστροφής ενός υψηλής αξίας στόχου σε μια αποστολή και με ένα μόνο βλήμα.
Η DSCA προβλέπει ότι η Πολωνία θα χρησιμοποιήσει την «ενισχυμένη ικανότητα [του JASSM] ως αποτρεπτικό παράγοντα για τις περιφερειακές απειλές και για να ενισχύσει την άμυνά της». Τα βλήματα JASSM και οι συνεπαγόμενες αναβαθμίσεις των αεροσκαφών, σύμφωνα με την DSCA, «θα επιτρέψουν στην Πολωνία να ενισχύσει τις δυνατότητες αέρος-επιφανείας και να αυξήσει τη συμβολή της στις μελλοντικές επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ».
Η Πολωνία θα είναι ο τρίτος ξένος αγοραστή JASSM. Νωρίτερα, πύραυλοι AGM-158 είχαν πωληθεί στην Αυστραλία και τη Φινλανδία. Η ένταξη στο οπλοστάσιο του ΝΑΤΟ τέτοιων όπλων, όπως ο JASSM, φαίνεται να ταιριάζει καλά με το στόχο των ΗΠΑ για τη μείωση του ρόλου των πυρηνικών όπλων, παρέχοντας αυξημένη συμβατική ικανότητα καταστροφής στόχου, που υποστηρίζεται από μια στρατηγική πυρηνικής αποτροπής, όπως αναφέρεται στην Τετραετή Αμυντική Επιθεώρηση από το 2014. Συνολικά προγραμματίζεται να κατασκευαστούν κάπου 5.000 JASSM.
Συμπεράσματα και συστάσεις στην ανάγνωση των εξελίξεων
Αν και οι ασκήσεις πυρηνικής αποτροπής του ΝΑΤΟ έχουν προγραμματιστεί βάσει μεσοπρόθεσμου χρονοδιαγράμματος, η χρονική στιγμή είναι λεπτή, λόγω της επιδείνωσης των σχέσεων Ανατολής-Δύσης, μετά την ρωσική προσάρτηση της Κριμαίας και τον πόλεμο που εξακολουθεί να μαίνεται στην ανατολική Ουκρανία. Ασκήσεις αυτού του είδους, εκ μέρους του ΝΑΤΟ ή της Ρωσίας, τροφοδοτούν μια αντίληψη μιας κρίσης που πηγαίνει πολύ πιο πέρα από την πολεμοκάπηλη ρητορική και στις δύο πλευρές, που θυμίζει νοοτροπίες που έχουμε δει στην Ευρώπη τη δεκαετία του 1980.
Υπό αυτές τις συνθήκες, υπάρχει ένας πραγματικός κίνδυνος από ασκήσεις αυτού του είδους στην Ευρώπη, με τη συμμετοχή F-16 μιας χώρας από την Ανατολική Ευρώπη, θα μπορούσαν να ενισχύσουν τη ρωσική παράνοια σχετικά με τις στρατιωτικές προθέσεις του ΝΑΤΟ. Μια παρόμοια πράξη θα ήταν αν η Ρωσία διεξήγαγε ασκήσεις πυρηνικής αεροπορικής επιδρομής για να καθησυχάσει τη Λευκορωσία. Αυτό θα εμβαθύνει τις τάσεις παράνοιας στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και το ΝΑΤΟ θα μπορούσε να δώσει στις τακτικές πυρηνικές δυνάμεις στην Ευρώπη μια εξέχουσα θέση η οποία δεν είναι προς το συμφέρον κανενός.
