Τόν περασμένο Φεβρουάριο (23-2-02) πραγματοποιήθηκε μιά Ἡμερίδα Βιοηθικῆς ἀφιερωμένη στήν ἐνημέρωση πολλῶν δεκάδων ἱερέων τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν καί ἄλλων Ἱερῶν Μητροπόλεων σχετικά μέ τό ἔργο τῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς Βιοηθικῆς ἐπί τῶν μεταμοσχεύσεων. Δυστυχῶς, αὐτά πού ἀκούστηκαν ἐκεῖ μᾶλλον μπέρδεψαν περισσότερο, παρά ἔλυσαν τίς ἀπορίες πολλῶν ἀπό ἐμᾶς σχετικά μέ τό πολύπλοκο αὐτό θέμα. Ἔτσι, ξεκίνησα-χάριτι Θεοῦ-νά καταθέσω ταπεινά μιά ἄποψη-ἔνσταση σέ ὅλα αὐτά πού ἀκούστηκαν στήν ἡμερίδα, καί ὄχι μόνο, βέβαιος ὧν ὅτι τό θέμα αὐτό, ὅπως μᾶς διαβεβαίωσε ὁ Μακαριώτατος ἀλλά καί ὁ σεβαστός πρόεδρος τῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς Βιοηθικῆς (στό ἐξῆς Σ.Ε.Β.) ἐπιστήμονας καί ἀρχιμανδρίτης π. Νικόλαος Χατζηνικολάου, δέν ἔχει κλείσει ἀκόμη γιά τήν Ἐκκλησία μας.
Ἀρχικά, θά ἤθελα νά ἐκφράσω τήν ἔντονη δυσαρέσκειά μου γιά τή στάση της Σ.Ε.Β. ἀναφορικά μέ τήν ἔρευνά της μέσα στά πατερικά κείμενα γιά τήν διεξαγωγή ἀσφαλῶν θεολογικῶν συμπερασμάτων σχετικά μέ τό θέμα τοῦ θανάτου , τῆς ψυχῆς, κ.λ.π. Ἀφοῦ σκοπός τῆς ἰδρύσεως τῆς Σ.Ε.Β. εἶναι "...ἡ ἀπό Ὀρθοδόξου Χριστιανικῆς ἀπόψεως μελέτη καί γνωμάτευση ἐπί θεμάτων Βιοηθικῆς..." ("Ἐκκλησία", 6/2002, σελ. 562), πρωτίστως ἡ Σ.Ε.Β. δέν θά ἔπρεπε νά ἐκφέρει ἐπιστημονικό, ἀλλά θεολογικό λόγο! Γιά νά μπορεῖ ὅμως νά τό πετύχει αὐτό θά ἔπρεπε νά ἔχει ἀσχοληθεῖ πολύ περισσότερο μέ τήν εὐλογημένη Παράδοσή μας καί νά ἀναφέρει τά σχετικά χωρία στά κείμενά της ,ὅπως γιά παράδειγμα στό εἰδικό τεῦχος τῶν μεταμοσχεύσεων (στό ἐξῆς ΕΤΜ) τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλᾶδος (στό ἐξῆς Ι.Σ.Ε.Ε.). Πατερικά καί ἁγιογραφικά χωρία πού τεκμηριώνουν τή θετική ἤ ἀρνητική θέση της στό ἐξεταζόμενο θέμα. Κάτι τέτοιο δέν ἔγινε καί μάλιστα περί τούτου μέ διαβεβαίωσε ὁ π. Ν. Χατζηνικολάου σέ προσωπική μας συνομιλία! Εἶναι δέ ἀπορίας ἄξιο τό ὅτι ἔχει ἡ Σ.Ε.Β. ἤ μεμονωμένα μέλη της τήν ἄποψη (ἔτσι τουλάχιστον φαίνεται) ὅτι τά λεγόμενά τους εἶναι πιό δεσμευτικά γιά τή συνείδηση τῆς Ἐκκλησίας μας ἀπό τίς ἀπόψεις τῶν θεοδίδακτων πνευματοφόρων Πατέρων της.
Συγκεκριμένα, εἰπώθηκε ἀπό τόν π. Νικόλαο ὅτι ἡ ἄποψη ἑνός Πατρός (ἐν προκειμένω τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου-πού ὅμως στή συγκεκριμένη περίπτωση ἁπλά ἐπαναλαμβάνει ἄλλους Πατέρες μέ διαφορετικά λόγια) δέν μπορεῖ νά εἶναι δεσμευτική γιά τήν Ἐκκλησία! Γιατί ὅμως οἱ δικές σας ἀπόψεις π. Νικόλαε (ὡς ἐπιτρπή) θέλετε νά εἶναι δεσμευτικές ὡς δῆθεν ἄρτιες καί ἔγκυρες ἐπιστημονικά; Μήπως ὑποβαθμίζουμε (ἄθελά μας;) τήν θεοπνευστία, τήν ἁγιότητα τοῦ βίου, τή θεία Ἀποκάλυψη, τήν Ἁγιοπνευματική παρουσία, τήν ἐμπειρική θεολογία, τήν ἕλλαμψη, τήν κατά Χάριν θέωση, τόν θεῖο φωτισμό ὡς ἀνασφαλῆ μεγέθη -κριτήρια ὀρθοδόξου φρονήματος; Συγχωρέστε μέ ἄν προσβάλλω κάποιον, ἀλλά προσωπικά ἐμπιστεύομαι τήν Γραφή καί τήν Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας περισσότερο ἀπό τίς ἐπιστημονικές τοποθετήσεις-ὅταν μάλιστα αὐτές φιλοδοξοῦν νά μποῦν σέ "ξένα χωράφια". Αὐτή τήν ἀλήθεια ἄλλωστε τονίζει καί ὁ Μακαριώτατος σημειώνοντας στόν τιμητικό τόμο γιά τό μακαριστό Μητροπολίτη Καισαριανῆς, Βύρωνος καί Ὑμηττοῦ Γεώργιο : "Ἔχω ἐμπιστοσύνη στήν ἐπιστήμη, ἀλλά πιστεύω ἀκράδαντα στή Γραφή. Δέν μπορεῖ ἡ Γραφή νά ψεύδεται, οὔτε νά πέφτει ἔξω" ("Ὀρθόδοξος Τύπος",5/4/02, ἰατροῦ Α. Ἀβραμίδη). Ὑπό τίς κατάλληλες προϋποθέσεις οὔτε καί ἡ Παράδοση μπορεῖ νά πέφτει ἔξω ὅμως! Στή συνέχεια θά παραθέσω μερικές ἀπό τίς ἀπόψεις (ἀπομαγνητοφωνημένες) τῶν διοργανωτῶν τῆς ἡμερίδος-κυρίως αὐτές πού χρήζουν ἀπαντήσεως. (Δέν θά ἀναφέρω τά ὀνόματα τῶν ἑκάστοτε εἰσηγητῶν γιά νά μήν κατηγορηθῶ γιά προσωποληψία ἤ προσωπική ἀντιπαράθεση.)
Α) "Ἄν ὄντως ἡ καρδιά ἔχει ἕνα τόσο διαμορφωτικό καί κεντρικό ρόλο στό νά μᾶς πεῖ τί εἶναι τό πρόσωπο τοῦ ἀνθρώπου, τότε τί συμβαίνει μέ τούς ἀνθρώπους πού κάνουν by-pass ἐγχείρηση καί μένουν 6 ὧρες χωρίς καρδιά,...μέ αὐτές τίς 3500 ἀνθρώπων πού δέν ἔχουν καρδιά καί ἔχουν μηχάνημα... μέ τίς 40000 περίπου ἀνθρώπων πού ἔχουν δεχθεῖ μοσχεύματα καρδιᾶς καί δέν βλέπουμε νά ἔχει ἀλλοιωθεῖ ἡ προσωπικότητά τους... τή στιγμή πού μέ ἕνα ἁπλό Alzheimer βλέπουμε ἕνας ἄνθρωπος πού ἦταν σέ ὅλη του τή ζωή ἕνα πρόβατο, νά γίνεται ἐπιθετικότατος...ἄρα ὁ ἐγκέφαλος ἔχει κέντρα πού φιλοξενεῖ τή σκέψη... τήν κρίση...τίς ἀνώτερες λειτουργίες...". Ἄν δίνατε σημασία στήν Πατερική Θεολογία θά διαπιστώνατε ὅτι εἶναι περιττή ἡ ἐρώτηση αὐτή ἀφοῦ οἱ Πατέρες διδάσκουν καί ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου ἐπαναλαμβάνει πώς " ὅταν μερικά ὄργανα κινοῦνται μέ ὑποστηρικτικές ἐνέργειες καί τότε ἐξακολουθεῖ νά ἐνεργεῖ ἡ ψυχή μέσα στόν ἄνθρωπο, ἐφόσον ἐνεργεῖ σέ ἄλλο ὑγιές σωματικό ὄργανο ( ἡ ψυχή κατά τούς Πατέρες διήκει ὅλου τοῦ σώματος). Τότε ὁπωσδήποτε ὑπάρχει ἡ ψυχή μέσα στό σῶμα" ("Ὀρθόδοξος Τύπος", 12/4/02, σελ. 1-2). Αὐτή ἡ θέση βεβαίως ἔρχεται σέ πλήρη ἀντίθεση μέ τήν 13η θέση τῆς ΙΣΕΕ ἔτσι ὅπως ἀναφέρεται στό ΕΤΜ σελ. 25 : "ἡ τεχνητή ὑποστήριξη τῆς ἀναπνοῆς προσωρινῶς ἀναχαιτίζει τήν διαδικασία ἀποσυνθέσεως τοῦ σώματος, ὄχι ὅμως καί τήν ἀναχώρησιν τῆς ψυχῆς"!!! Ἔπειτα, ποιός μπορεῖ νά ἀμφισβητήσει τό γεγονός ὅτι ἡ καρδιά ὡς ὄργανο στό ὁποῖο ,ὅπως θά δοῦμε παρακάτω, "κατοικεῖ" ἡ οὐσία τῆς ψυχῆς μᾶς πληροφορεῖ τό τί σημαίνει τό πρόσωπο τοῦ ἀνθρώπου; Ὁ πολύς Lossky ἐξηγεῖ ("ἡ Μυστική Θεολογία", σελ. 238) : " ἡ καρδία διά τήν ἀσκητικήν παράδοσιν της Χριστιανικῆς Ἀνατολῆς, εἶναι τό κέντρον τοῦ ἀνθρωπίνου εἶναι, ἡ πηγή τῶν ἐνεργητικῶν δυνάμεων, τῆς διανοίας καί τῆς θελήσεως, τό σημεῖον ἐξ οὖ προέρχεται καί πρός τό ὁποῖον τείνει ὁλόκληρος ἡ πνευματική ζωή...συγχρόνως βρίσκεται ἐκεῖ ὁ Θεός, ἐκεῖ οἱ ἄγγελοι, ἐκεῖ ἡ ζωή καί ἡ Βασιλεία, ἐκεῖ τό φῶς καί οἱ Ἀπόστολοι, ἐκεῖ οἱ θησαυροί τῆς χάριτος...". Μετά ἀπό ὅλα αὐτά, δέν ἔχουμε πειστεῖ ὅτι ἡ καρδία ὄντως εἶναι τό κέντρον τοῦ ἀνθρωπίνου εἶναι;
Β) "Δέν εἴπαμε ὅτι ὁ ἐγκέφαλος εἶναι πιό σημαντικό ὄργανο ἀπό τήν καρδιά. Αὐτό δέν εἶναι δική μας δουλειά…Ἡ ψυχή εἶναι ἴσως ἕνα ἀπρόσιτο μυστήριο…". Ἄν τό νά ποῦμε ποῖο εἶναι σημαντικότερο ὄργανο δέν εἶναι "δική μας δουλειά", δηλαδή μιᾶς ἄρτια ὀργανωμένης Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς, τότε ποιοῦ ἔργο καί εὐθύνη εἶναι; Μήπως τῶν ἰατρῶν καί λοιπῶν ἐπιστημόνων-συνήθως ἀθεολογήτων; Ἐάν τέλος ἡ Σ.Ε.Β. δέν ἐκφέρει θεολογικό ἀλλά μόνον ἐπιστημονικό λόγο, τότε μᾶλλον ἔχει ξεπεράσει τά ὅρια της καί τόν σκοπό ὑπάρξεώς της- σύμφωνα πάντα μέ τό δημοσιευμένο καταστατικό της! Δέν πρέπει ὅμως νά φοβᾶστε νά δώσετε θεολογική γραμμή ἀφοῦ αὐτήν τήν εὐθύνη ἔχουν ἀναλάβει ἐδῶ καί αἰῶνες οἱ θεοφόροι Πατέρες καί συνεπῶς οὔτε περί αὐθαιρεσιῶν θά πρόκειται οὔτε καί περί ἀπροσίτου θεολογικοῦ χώρου.
Γ) "Δέν τά κλείνουμε τά θέματα πού ἐπεξεργαζόμαστε" τόνισε κάποιο ἀπό τά μέλη τῆς Σ.Ε.Β. Ἐμᾶς αὐτό πολύ μᾶς ἔχει μπερδέψει γιατί πρόσφατα ὁ Μακαριώτατος δήλωσε ("Ἐκκλησία", 3/2001, σελ. 202-205): " Παρά ταῦτα ἤδη ἡ Ἐπιτροπή Βιοηθικῆς τῆς Ἱερᾶς Συνόδου μετά ἀπό διεξοδική μελέτη τῶν διαφόρων παραμέτρων τοῦ προβλήματος, ἔχει ἀποδεχθεῖ τόν ἐγκεφαλικό θάνατο ὡς τό ὁριστικό βιολογικό τέλος τοῦ ἀνθρώπου". Τώρα τί γίνεται; Γιατί ἄν ἡ Σ.Ε.Β. ἔχει ἀποδεχθεῖ κάτι τέτοιο, τότε περιττεύει κάθε διάλογος. Πάντως τείνουμε νά πιστέψουμε ὅτι ἡ Σ.Ε.Β. εἶναι ἀναξιόπιστη ἀφοῦ ἀπό τη μιά καλεῖ σέ διάλογο καί ἀπό τήν ἄλλη κλείνει τά θέματά της. Κι αὐτό γιατί καί ὁ σεβαστός πρόεδρος αὐτῆς π. Νικόλαος Χατζηνικολάου ἔχει, στό παρελθόν σέ ραδιοφωνική ἐκπομπή τοῦ σταθμοῦ 89,5 FM, ἀποφανθεῖ περί τούτου ("Ὀρθόδοξος Τύπος", 12/4/2002, σελ. 1-2) : " Ἐγώ προσωπικά δέν παλεύω μέ τό θέμα. Τό ἔχω ξεκαθαρίσει. Ὁ ἐγκεφαλικῶς νεκρός εἶναι νεκρός. Δέν ἔχω καμμιά ἀμφιβολία μέσα μου"!
Δ) "Ἡ Παράδοσή μας γιά κάποιους λόγους θέλει ὁ θάνατος νά ταυτίζεται μέ τόν καρδιακό θάνατο...τό περισσότερο πού προσεγγίζουμε εἶναι μέσα στά βιβλία καί τό ἐλάχιστο ἴσως ἀπό τήν προσωπική μας ἐμπειρία...". Ἀλήθεια, ποιοί μπορεῖ νά εἶναι οἱ λόγοι πού οἱ θεοφώτιστοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας θέλουν τό θάνατο τοῦ ἀνθρώπου νά ταυτίζεται μέ τόν καρδιακό θάνατο; Λόγοι ἀφελείας, ἀπειρίας, προσωπικῆς ἀστοχίας, ὠφελιμισμοῦ, ἐσφαλμένης ἐμπειρίας; Δέν εἶναι σοβαρός λόγος μήπως ὁ θεῖος φωτισμός; Τό "ἔδοξε ἡμῖν καί τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι"; Καί ἀκόμα, γιατί τόση ἀπαξίωση τῆς πατερικῆς θεολογίας πού μέ τόν φωτισμό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἑρμηνεύει μέ ἀλάνθαστο τρόπο τήν Γραφή; "τό περισσότερο εἶναι μέσα στά βιβλία"! Μήπως θά ἀποκαλέσετε κι ἐσεῖς τά πατερικά χωρία ὡς "ἀπεξηραμμένα βότανα", ὅπως διεκήρυτταν ὁ π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ, ὁ O. Clement καί ὁ A. Schmemann; (Σεμινάριον Θεολόγων Θεσσαλονίκης "Παράδοσις καί Ἀνανέωσις στήν Ἐκκλησία" ὑπό Κ.Κ. Παπουλίδη, σελ. 91-93) Γιατί ὑπάρχει αὐτή ἡ ἀντίληψη γιά τήν πλουσιοτάτη παράδοσή μας; Καί γιατί κάθε φορά πού αὐτή ἐναντιώνεται ἤ συγκρούεται μέ ἄλλες παραδόσεις ἤ μέ ἄλλες κουλτοῦρες ἀπεμπολοῦμε ἀπαξιωτικά τή δική μας;
Στό σημεῖο αὐτό θά ἤθελα νά ἀναφερθῶ στά λόγια ἑνός Ὀρθοδόξου κορυφαίου ἐπιστήμωνος, τοῦ καθηγητοῦ Φιλοσοφίας καί εἰδικοῦ στά θέματα Βιοηθικῆς ἀμερικανοῦ Χέρμαν-Τρίστραμ Ἔνγκερχαρντ ("Τόλμη", 1/2002, σελ. 16) : " τό νά εἶναι κανείς ἀντίθετος πρός τήν ἐπικρατοῦσα κουλτούρα, εἶναι ὡς νά καλεῖται πρός τή θυσία καί τό μαρτύριο. Κι αὐτό, γιατί χρειάζεται νά καταθέσει δημόσια τή μαρτυρία του, ἡ ὁποία εἶναι ἀντίθετη πρός τό γενικά ἀποδεκτό, εἶναι ἀντίθετη πρός τά πλαίσια τῆς σκέψης πού ἐπιβάλλονται ὡς ἀπολύτως λογικά ἀπό τόν παγκοσμιοποιούμενο πολιτισμό...". Τό περιοδικό σχολιάζει σχετικά: "...εἶναι ἐντός τοῦ κλίματος τοῦ παγκοσμιοποιούμενου κόσμου μέ ὅτι αὐτό συνεπάγεται γιά τόν Χριστιανό πού ἐξακολουθεῖ νά πιστεύει στίς αἰώνιες ἀξίες τῆς Πίστεώς του, καί δέν ἀποδέχεται ὅτι οἱ ἀξίες πού θέλουν νά τοῦ ἐπιβάλλουν εἶναι καλύτερες ἀπό τίς ἰδικές του"!!!
Ε) " Τό νά ἀρχίσουμε νά μιλᾶμε γιά τήν ψυχή...θά λέγαμε πράγματα πού δέν ἐλέγχονται καί πού στήν οὐσία ἀνήκουν...στούς ἐπισκόπους...ἔχουν ἔντονα τόν παράγοντα τῆς αὐθαιρεσίας...καί ἄς μαθητεύσουμε λίγο στούς ἰατρούς...νά μήν ποῦμε γιά τήν ψυχή ἀλλά ἄς ποῦμε πότε τελικά βιολογικά καταλήγει τό σῶμα". Γιατί ὅμως ἰσχυριζόμαστε ὅτι ἡ συζήτηση περί τῆς ψυχῆς εἶναι αὐθαίρετη; Μήπως καί ἡ πατερική σοφία ὡς ἀποτέλεσμα θείου φωτισμοῦ εἶναι αὐθαίρετη; Ἐπίσης, λέτε ὅτι αὐτά ἀνήκουν στούς ἐπισκόπους. Συμφωνοῦμε ὅτι τό θέμα αὐτό πρέπει νά λυθεῖ Συνοδικά. Δέν προσπαθοῦμε νά ὑποκαταστήσουμε τήν Σύνοδο τῶν Ἐπισκόπων, ἀλλά νά ἀνταποκριθοῦμε στήν πρόσκληση γιά διάλογο πού ἡ ἴδια μᾶς ἀπηύθυνε μέσω τοῦ προέδρου της Σ.Ε.Β. Τέλος, ἐνέχει ἡ ἄποψη νά μήν ἀγγίξουμε τό θέμα τῆς ψυχῆς τόν κίνδυνο νά ἀποιεροποιηθεῖ τό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου ὥστε νά χάσει τήν ἀξία του ὡς συμπορευτοῦ καί συγκατοίκου τῆς ψυχῆς καί ἔτσι νά τοῦ ἀποδώσουμε μόνο βιολογικές ἰδιότητες καί νά εἶναι πλέον εὔκολο νά ὑποστηρικτεῖ ὁ αὐθαίρετος ὁρισμός τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου!
Ζ) "...εἶναι λάθος ἐν ὀνόματι τῆς πνευματικότητος νά ἀπαξιώνουμε τήν ἐπιστήμη...δέν μποροῦμε νά ἀποκλείσουμε καί νά ἀπαξιώσουμε διά μιᾶς ὅλην τήν ἐπιστήμη τῆς ἰατρικῆς ἐν ὀνόματι τῆς Θεολογίας ἤ ἐν ὀνόματι ἄλλων πνευματικῶν παραμέτρων..."! Ἀπό ποῦ νά ἀρχίσει κανείς καί ποῦ νά τελειώσει! Εἶναι δυνατόν νά ἀκούγονται καί νά λέγονται τέτοιοι ἰσχυρισμοί; Μήπως μας σώζει καί μᾶς καθιστᾶ οὐρανοπολίτες ἡ ἰατρική περισσότερο ἀπό τήν Θεολογία; Μήπως πάλι ἡ Θεολογία πρέπει νά ὑποχωρεῖ ὁσάκις συγκρούεται μέ τήν ἐπιστήμη; Μήπως πρέπει νά βάλουμε καί μετάνοια στούς-συνήθως- ἀμαθεῖς ἤ ἠμιμαθεῖς περί τά θεολογικά ἰατρούς καί νά διδαχθοῦμε ἀπό αὐτούς "ἀλήθειες" κοσμικές, κακῶς ἐννοούμενες ὡς κοινωνικές καί πλήρως παγκοσμιοποιημένες καί ἐκκοσμικευμένες, ἀλλά ξένες πρός τήν Ὀρθοδοξία, δηλαδή ξένες πρός τήν διδασκαλία τοῦ Κυρίου μας; Ἄπαγε τῆς βλασφημίας! Ἤ μήπως οἱ ἰατροί μας εἶναι ἀνέτοιμοι (ἀνέντιμοι;) γιά νά διαλεχθοῦν μέ τούς θεολόγους καί ἐπιζητοῦν τήν ἐπιβολή τῶν ἀπόψεών τους διά αντιδημοκρατικῶν τρόπων (λ.χ. λογοκρισία, ἀνεπαρκῆ ἤ ἀνύπαρκτο διάλογο, συνηγόρους ἐκ μέρους τῆς Διοικούσης Ἐκκλησίας κ.λ.π.). Μήπως σιγά-σιγά μποῦμε στόν πειρασμό νά ἀποδεχθοῦμε θέσεις ἄλλων μεγάλων ἐπιστημῶν ὅπως ἡ Βιολογία (Θεωρία τῆς Ἐξελίξεως), ἡ Παλαιοντολογία, ἡ Ἱστορία, ἡ Ἀρχαιολογία κ.ἅ. (Θεωρία τῆς Δημιουργίας- Big Bang), γιά νά μήν τίς ἀπαξιώσουμε καί αὐτές;
Η) " ...ἡ Ἐκκλησία δέν δίνει συνταγές, δίνει κριτήρια στούς ἀνθρώπους...ὥστε ὁ καθένας ὑπεύθυνα νά τοποθετηθεῖ ἀπέναντι στό πρόβλημά του καί εἶναι λάθος αὐτό,...νά διδάσκετε τά πνευματικά σας παιδιά νά μήν ἔχουν θέληση δική τους...ἀναδέχεστε ἐσεῖς τίς εὐθύνες ἄλλων. Δῶστε τούς κριτήρια καί ἀφῆστε νά ἀποφασίσουν μόνοι τους. Αὐτοί εἶναι ὑπεύθυνοι γιά τήν ψυχή τους"!!! Ἐδῶ τά σχόλια περιττεύουν. Ὁ καθένας ἄς βγάλει τά συμπεράσματά του μιᾶς καί ὁ καθένας εἶναι ὑπεύθυνος γιά τήν ψυχή του, ὅπως λέτε. Μόνο νά ρωτήσω κάτι. Γιατί δέν ἐφαρμόζετε τήν ἴδια τακτική γιά ἄλλα θέματα ὅπως ἡ εὐθανασία, ἡ καύση τῶν νεκρῶν, ἡ ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή, οἱ προγαμιαῖες σχέσεις καί τόσα ἄλλα;
Ἀφήνοντας πίσω μας τήν ἀφορμή αὐτῆς τῆς ἐνστάσεως, δηλαδή τά ὅσα εἰπώθηκαν στήν Ἡμερίδα Βιοηθικῆς τῆς 23-2-2002, ἄς καταπιαστοῦμε μέ κάποιες ἄλλες θέσεις καί δηλώσεις πού ἔχουν ἐπισημανθεῖ σχετικά μέ τό θέμα αὐτό. Ὁ Μακαριώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλᾶδος κ.κ. Χριστόδουλος ἔχει πολλές φορές τονίσει ὅτι ἡ Ἐκκλησία δέν ἔχει πάρει ὁριστική θέση σχετικά μέ τίς μεταμοσχεύσεις. Αὐτό μᾶς γεμίζει ἐλπίδες καί θάρρος. Ἐκεῖνο ὅμως πού μᾶς ἀπογοητεύει εἶναι τό ὅτι ἡ Ἐκκλησία μας δέν λαμβάνει ὑπόψιν της καθόλου τίς ἀπόψεις, θέσεις, σκέψεις, ἀναστολές, φοβίες, ἐνστάσεις τῶν ποιμένων της πνευματικῶν, ἐνῶ στήν κυριολεξία σύρεται πίσω ἀπό τήν πολιτεία, τήν "κοινωνία" καί τήν ἐπιστημονική κοινότητα. Μάλιστα διαβάζουμε στό ΕΤΜ σελ. 15-16 τά ἐξῆς περίεργα : "Ἡ Ἐκκλησία...μπορεῖ νά πεῖ το ναί στίς μεταμοσχεύσεις μόνο ἄν ἡ πολιτεία καί ἡ κοινωνία ποῦν το ναί στίς αἰώνιες πνευματικές ἀξίες καί τόν σεβασμό τοῦ ἀνθρώπου...". Πώς εἶναι ὅμως δυνατόν νά περιμένουμε τήν πολιτεία καί τήν κοινωνία νά ἐκφέρουν πνευματικό λόγο; Γιατί ἡ Ἐκκλησία ἀποποιεῖται τῆς εὐθύνης τῆς αὐτῆς τή στιγμή μάλιστα πού εἶναι ἡ μόνη ἁρμόδια νά τό πράξει μέ ἀκρίβεια;
Ἕνα ἄλλο σοβαρό πρόβλημα δημιουργεῖται μέ τό νά "ἐκβιάζουμε" μέ τίς ἄστοχες ἑρμηνεῖες μας τῶν Γραφικῶν χωρίων, τούς ἁγίους Ἀποστόλους, τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀκόμη καί αὐτόν τόν ἴδιο τόν Κύριό μας νά μᾶς δώσουν τήν ἔγκρισή τους γιά τήν αἴσια ἔκβαση τῶν προτεινομένων θέσεών μας. Αὐτό τό γεγονός ἔκανε τόν Καθηγητή κ. Γ. Μαντζαρίδη νά πεῖ (στήν Ἡμερίδα) πώς : "Θά ἦταν ἀθεολόγητο καί παραπλανητικό νά θεωρηθεῖ μιά τέτοια πράξη ὡς αὐθεντική...Ὁ Χριστός προσφέρει τό σῶμα Του καί τό αἷμα Του γιά νά δώσει στούς ἀνθρώπους τήν ὄντως Ζωή...δέν στηρίζει τή λογική τῶν μεταμοσχεύσεων...". Ἄν καί ὁ ἴδιος πρίν ἀπό λίγο καιρό ἔγραφε στή "Σύναξη" (τεύχ. 56, σελ.74) : "Τά πατερικά κείμενα...μετατρέπονται σέ σύμβολα συσπειρώσεως καί ὁπλοστάσια γιά τήν προάσπιση ὑποκειμενικῶν ἐπιλογῶν καί τήν κατατρόπωση τῶν ἀντιπάλων...ἀναδύεται ἕνας σκληρός φονταμενταλισμός πού νεκρώνει τήν ἀλήθεια τῆς πίστεως καί ἀποθεώνει τούς τύπους καί τίς ἀντικειμενοποιήσεις της". Αὐτό θυμίζει τή σοφή ρήση τοῦ λαοῦ "ὁ πνιγμένος ἀπό τά μαλλιά πιάνεται" ἄν καί ταιριάζει καλύτερα το ὅτι "στό σπίτι τοῦ κρεμασμένου δέν μιλᾶνε γιά σχοινί". Κι αὐτό γιατί σέ μιά ἄλλη δύσκολη περίπτωση πού ἀντιμετωπίζει ἡ Ἐκκλησία μας, αὐτή τῆς καύσεως ἤ μή τῶν σωμάτων, χρησιμοποιεῖ διά μέσου αὐτῶν τῶν ἰδίων προσώπων τό πατερικό φρόνημα καί τήν πατερική σοφία κατά κόρον γιά νά τεκμηριώσει τήν ἀταλάντευτη θέση της, ἐνῶ ἀρνεῖται νά πράξει τό ἴδιο καί μέ τίς μεταμοσχεύσεις! Πολύ φοβοῦμαι πώς ἄθελά του ὁ σεβαστός μας καθηγητής ὑποβιβάζει τήν θεόπνευστη σοφία σέ αἰτία καί ἀφορμή φονταμενταλισμού, ἐνῶ καί ἡ ἴδια του ἡ θέση εἶναι κατά κάποιον τρόπο φονταμενταλιστική. Ἐμεῖς, πάντως, γνωρίζουμε πώς φορεῖς τῆς Παραδόσεως καί τοῦ ἤθους τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι κατ' ἐξοχήν οἱ Πατέρες καί Διδάσκαλοι τῆς Οἰκουμένης.
Ὅσον ἀφορᾶ τό ἄν ἡ καρδία κατέχει κεντρικό ρόλο στή ζωή τοῦ ἀνθρώπου, ὅπως καί τό ποιός εἶναι ἕνας ἀποδεκτός γιά τήν Ἐκκλησία ὁρισμός τοῦ θανάτου, στή συνέχεια θά γίνει μιά ἐπιφανειακή ἔστω προσπάθεια νά καταγραφοῦν ὁρισμένα πατερικά κείμενα γιά νά καταδειχθεῖ ἀρχικά ὁ ρόλος τῆς καρδίας, τῆς ψυχῆς, τῶν μερῶν αὐτῆς, τοῦ ἐγκεφάλου καί τῆς σχέσεως ἀναμεταξύ των γιά νά ὁδηγηθοῦμε, ἐκ τοῦ ἀσφαλοῦς καί ἀβίαστα, στό συμπέρασμα ὅτι ὁ καρδιακός καί ὄχι ὁ ἐγκεφαλικός θάνατος σηματοδοτεῖ τό βιολογικό τέλος τοῦ ἀνθρώπου.
Πρίν ξεκινήσει τό δογματικό-πατερικό μέρος, θεωρῶ σκόπιμο νά τονίσω ὅτι τελικά οἱ μεταμοσχεύσεις εἶναι δογματικό θέμα καί σ' αὐτό ἔχουμε τή σύμφωνη γνώμη τοῦ π. Ν. Χατζηνικολάου . Ὁ σεβαστός πρόεδρος τῆς Σ.Ε.Β. στό εἰδικό τεῦχος τῆς Ι.Σ.Ε.Ε. γιά τήν " Ταφή ἤ καύση τῶν νεκρῶν" ( Ἀθῆναι 2000, σελ. 82) σημειώνει ὅτι "...λένε πολλοί ὅτι ἡ καύση τῶν νεκρῶν δέν εἶναι δογματικό θέμα. Κάθε τί ὅμως πού ἔχει νά κάνει μέ τόν ἄνθρωπο, τήν ψυχή του καί τήν ἰσόρροπη σχέση τους, ἀναφέρεται στό δόγμα τῆς ἐνανθρωπήσεως, τήν αἰώνια ζωή καί τήν θεανθρώπινη δυνατότητά του." Καί συνεχίζει τονίζοντας πώς " μπορεῖ νά μήν ὑπάρχει δογματική διατύπωση, σίγουρα ὅμως ὑπάρχει δογματική ἀλήθεια." Ἤ μήπως αὐτά ὅλα δέν ἰσχύουν καί γιά τίς μεταμοσχεύσεις;
Πρεσβυτέρου Στέφανου Στεφόπουλου
Ἐφημέριου Ι.Ν. Ἁγίου Δημητρίου Ἀμπελοκήπων
ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ
http://www.alopsis.gr/alopsis/metamosh.htm
http://www.alopsis.gr/alopsis/metamosh.htm
