Θα φανεί ίσως παράδοξο, είναι όμως αληθινό! Παρ΄ ότι έχει ολοκληρωθεί η στελέχωση του κυβερνητικού σχήματος, με την τοποθέτηση και των τελευταίων Γενικών Γραμματέων στα υπουργεία και τις περιφέρειες, εξακολουθεί να μην έχει πληρωθεί η θέση του Διοικητή του Αγίου Ορους, ο οποίος σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία έχει βαθμό Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας και ορίζεται μετά από πρόταση του υπουργού Εξωτερικών.
Ακόμη πιο παράδοξο είναι το γεγονός ότι, τέσσερις και πλέον μήνες μετά από τις εκλογές, τη θέση του Διοικητή του Αγίου Ορους εξακολουθεί να κατέχει ο διορισμένος από την προηγούμενη κυβέρνηση Διοικητής/ εφοπλιστής, όχι μόνο διότι ο ίδιος δεν παραιτείται, παρ΄ ότι η θέση είναι καθαρώς πολιτική, αλλά και διότι οι αρμόδιοι δεν τον υποχρεώνουν να αποχωρήσει...
Εχω, βεβαίως, και άλλοτε, και από τη θέση αυτή (βλ. τελευταίως «Το Βήμα της Κυριακής», 18.10.2009, σ. Α62), εις μάτην, υποστηρίξει ότι το Αγιον Ορος δεν έχει καμία θέση να καταλέγεται στις αρμοδιότητες του υπουργείου Εξωτερικών, όπου, ενόψει και των τεράστιων ζητημάτων που αντιμετωπίζει η χώρα μας, δεν μπορεί να τύχει της απαιτούμενης προσοχής.
Ανεξαρτήτως όμως αυτού, το τελευταίο διάστημα έχει δημιουργηθεί μία ένταση στις σχέσεις του Αγιώνυμου Ορους και της Ελληνικής Πολιτείας, η οποία εγκυμονεί κινδύνους.
Η μονομερής λήψη αποφάσεων σε κρίσιμα ζητήματα που το αφορούν, χωρίς καμία προηγούμενη διαβούλευση, και τούτο παρά το ειδικό καθεστώς του Αγίου Ορους και η μέχρι στιγμής αποτυχία των προσπαθειών των Αγιορειτών να συναντηθούν με προβεβλημένα στελέχη της νέας κυβερνήσεως και βεβαίως με τον αρμόδιο υπουργό Εξωτερικών (το γε νυν έχον και Πρωθυπουργό), δημιουργεί αισθήματα ανησυχίας, πικρία και απορία στους μοναχούς, αλλά και ερωτήματα για τους περαιτέρω κυβερνητικούς χειρισμούς.
Είναι γνωστό ότι σύμφωνα με διάταξη του Συντάγματος η οποία, απαράλλακτη, επαναλαμβάνεται από το Σύνταγμα 1925/1926, «η χερσόνησος του Αθω από της Μεγάλης Βίγλας και εξής, αποτελούσα την περιοχήν του Αγίου Ορους, είναι, κατά το αρχαίον προνομιακόν τούτου καθεστώς, αυτοδιοίκητον τμήμα του Ελληνικού Κράτους, του οποίου η κυριαρχία παραμένει άθικτος επ΄ αυτού».
Η εξαιρετική αυτή μεταχείριση του Αγίου Ορους συνδέεται με σειρά προνομίων, τα οποία διατηρήθηκαν και μετά από την προσχώρηση της χώρας μας στις τότε Ευρωπαϊκές Κοινότητες, με την Κοινή Δήλωση των πληρεξουσίων των συμβαλλομένων κατά την υπογραφή της Συνθήκης Προσχωρήσεως το 1979.
Τη Δήλωση αυτή «υπενθύμισε» η Ελλάδα και στο κείμενο της Συνθήκης του Αμστερνταμ, όταν, παρά τις εργώδεις προσπάθειες που καταβλήθηκαν, με τη θερμουργό προσωπική συμπαράσταση του τότε υπουργού Εξωτερικών και σημερινού αντιπροέδρου της Κυβερνήσεως Θ. Πάγκαλου, δεν κατέστη δυνατή η συμπερίληψή της στην εν λόγω Συνθήκη ως Κοινής Δηλώσεως.
Το προνομιακό καθεστώς του Αγίου Ορους, με ό,τι τούτο συνεπάγεται, διατήρησε η Ελληνική Πολιτεία όχι απλώς «αυτοπεριορίζουσα την ιδίαν αυτής αρμοδιότητα», αλλά και ενόψει διεθνών συμβατικών δεσμεύσεων που έχει αναλάβει, τουλάχιστον για τις μη ελληνικής καταγωγής μοναστηριακές αδελφότητες, κυρίως με τις Συνθήκες του Βερολίνου (1878), των Σεβρών (1920) και της Λωζάννης (1923), δεσμεύσεις που σε μία δικαιοκρατούμενη πολιτεία δεν θα ήταν δυνατόν παρά να ισχύουν αδιακρίτως για όλους όσοι εγκαταβιώνουν στο Αγιον Ορος.Δεν θα πρέπει δε να διαφεύγει της προσοχής ουδενός ότι πρόμαχοι της υπαγωγής της περιοχής του Αθω υπό την ελληνική κυριαρχία υπήρξαν αυτοί οι ίδιοι οι μοναχοί του Αγιώνυμου Ορους(*), κατά μία στιγμή μάλιστα της ιστορίας που το Ελληνικό Κράτος, ως εκ των παντοίων δυσχερειών υπό τις οποίες και τότε βρισκόταν, δεν ήταν σε θέση να υπερασπισθεί την ελληνικότητα του Ορους, παρ΄ ότι από τον Νοέμβριο 1912 ασκούσε de facto κυριαρχία επ΄ αυτού.
Θα ανέμενε, λοιπόν, κανείς η ελληνική πολιτεία να προβάλλει την υπερχιλιόχρονη μοναστική Δημοκρατία του Αγίου Ορους ως πρότυπο περιφερειακής οργανώσεως, την ώρα μάλιστα που ανασχεδιάζει τη διοικητική διάρθρωση της χώρας, αλλά και ως παράδειγμα σεβασμού προς το οικοσύστημα του Αθω.
Αντ΄ αυτού παρακολουθεί κανείς έκπληκτος μια συνδυασμένη προβολή και καλλιέργεια, από διαφορετικές πλευρές, αρνητικών σχολίων, λοιδοριών και ύβρεων για το Αγιον Ορος συνολικώς και τις επιμέρους Μονές του, σχολίων τα οποία, με περισσή ανευθυνότητα, αλλά συχνά και παχυλή άγνοια της ιστορικής και νομικής πραγματικότητας, βάλλουν ευθέως κατά του μοναδικού θρησκευτικού και πολιτιστικού δρυμού της χώρας μας.
Τις εξελίξεις αυτές παρακολουθούν, ως εκ της πανορθόδοξης εμβέλειας και σημασίας του Αγίου Ορους, με προσοχή και ζωηρό ενδιαφέρον γειτονικά κράτη και οι ισχυρές, οιονεί κρατικές, Ορθόδοξες Εκκλησίες τους, που έχουν μοναστικές αδελφότητες εντός αυτού, όπως η Βουλγαρία, η Σερβία και η Ρουμανία, προπάντων δε η Ρωσία. Και το ενδιαφέρον αυτό δεν θα πρέπει να διαφύγει της προσοχής κατά τη χάραξη της όποιας πολιτικής της Ελληνικής Πολιτείας για το Αγιον Ορος. Και ο νοών νοείτω... (*)
ΥΓ. Για την αποφυγή οποιασδήποτε παρανοήσεως, ο υποφαινόμενος, όπως έχει ήδη καταστήσει αρμοδίως γνωστό, δηλώνει ότι δεν έχει ενδιαφέρον για τη θέση του Διοικητή του Αγίου Ορους!
Ο κ. Ιωάννης Μ. Κονιδάρης είναι καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
