Από την εποχή της Μικρασιατικής καταστροφής η Ιταλία απεργαζόταν την «αυτονόμηση» ελληνικών εδαφώνΟ χορός των κατασκόπων, το όργιο της προπαγάνδας και τα εγκληματικά σχέδια
Η ΠΡΟΣΦΑΤΗ απόφαση του Αρείου Πάγου για επανάληψη της δίκης των Εξι (του 1922)προκάλεσε το ενδιαφέρον για ανάσυρση των οικείων φακέλων βάσει του συστήματος ηλεκτρονικής διαχείρισης του Διπλωματικού και Ιστορικού Αρχείου ΥΠΕΞ. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ποια είναι τα νέα στοιχεία που οδήγησαν απογόνους των θυμάτων να προσφύγουν στο ανώτατο δικαστήριο της χώρας προκειμένου να κρίνει την αθωότητα των κατηγορουμένων, γιατί αγνοούμε το περιεχόμενο των δικαστικών φακέλων της πολύκροτης εκείνης δίκης.Εκείνο που εντοπίσαμε, πάντως, και έρχεται για πρώτη φορά στο φως είναι ότι σε εκείνη την ιδιαίτερα κρίσιμη από κάθε άποψη περίοδο για τη χώρα μας οικονομικά και γεωστρατηγικά συμφέροντα επεξεργάζονταν από τότε αυτονόμηση της Μακεδονίας.
Η δεύτερη έκπληξη οφείλεται στο γεγονός ότι τα σχέδια αυτά προέρχονταν από την εταίρο μας σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ενωση Ιταλία…
Τα πυκνογραμμένα Δελτία Πληροφοριών του 2ου Γραφείου της Επαναστατικής Επιτροπής (η Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών ιδρύθηκε 30 χρόνια αργότερα, το 1953) κατά το δίμηνο Σεπτεμβρίου- Οκτωβρίου 1922 που προηγήθηκε της δίκης είναι αποκαλυπτικά του απροκάλυπτου τρόπου με τον οποίο δρούσαν μυστικοί πράκτορες κάθε προέλευσης που είχαν διεισδύσει στη χώρα στοχεύοντας στο φρόνημα λαού και στρατού.
Από όλους ιδιαίτερη εντύπωση προκαλούσαν οι Ιταλοί που διέθεταν τεράστια ποσά προσηλυτίζοντας ακόμη και Ελληνες στο δίκτυο πρακτόρων που έστηναν με τόση σπουδή, αδιαφορώντας σε πολλές περιπτώσεις να κρατήσουν κάποια έστω προσχήματα, όπως για παράδειγμα σε επενδύσεις στις οποίες προέβαιναν. «Πληροφορούμαι» έγραφε στις 22 Οκτωβρίου 1922 ο διευθυντής του 2ου Γραφείου, λοχαγός Ματθιός, «ότι η ενταύθα ιταλική προπαγάνδα λόγω των μεγάλων προσπαθειών άς καταβάλλει πρόκειται να εισδύση εις το Σώμα των αγροτών.
Προς τούτοις ηγοράσθησαν τα πιεστήρια της “Εσπερινής” αντί 450 χιλιάδων δραχμών και ενοικιάσθη οικία αντί πέντε χιλιάδων δραχμών μηνιαίως. Εις την ως άνω προπαγάνδαν έχουσι ήδη διατεθή 2 εκατομμύρια λιρέττες».
«Πράκτωρ ημών μεταδίδει…»
Από την ελληνική αντικατασκοπία, η οποία, όπως φαίνεται, ενεργούσε με υποδειγματικό ζήλο και υπευθυνότητα, δεν εξαιρούνταν ούτε τα μέλη της κυβέρνησης, ακόμη και η ίδια η βασιλική οικογένεια, κυρίως όμως οι αξιωματικοί του Στρατού, ιδιαίτερα εκείνοι που προσκαλούνταν σε κατ΄ ιδίαν συνομιλίες από τις ξένες πρεσβείες.Σε ένα πολυσέλιδο τέτοιο δελτίο, που άρχιζε όπως όλα ανωνύμως, «Πράκτωρ ημών μεταδίδει…» διαβάζουμε, μεταξύ άλλων, για το περιεχόμενο τηλεφωνικής συνομιλίας Κοτζιά- Μεταξά περί εκλογών, την προσπάθεια τούρκων αιχμαλώτων στον Πειραιά και κεμαλικών πρακτόρων να διεισδύσουν στους εξουθενωμένους πρόσφυγες που έφταναν με τα καράβια για να αντλήσουν χρήσιμες πληροφορίες, το στέκι όπου σύχναζαν γάλλοι και ιταλοί κατάσκοποι και δεν ήταν άλλο από το ζαχαροπλαστείο «Ηνωμένα Βουστάσια» κτλ.
Για τους τελευταίους έγραφε χαρακτηριστικά η έκθεση:
«Σχεδόν άπαντες οι πράκτορες του Γραφείου παρατηρούσιν εις Πειραιά από τριών ημερών εξαιρετικήν κίνησιν πλήθους πρακτόρων Ιταλών αφικνουμένων εκ Σμύρνης και αναχωρούντων μετά τρεις έως τέσσαρας ημέρας. Μεταφέρουσι χρηματικά ποσά. Υποδεικνύεται ανάγκη παρακολουθήσεως τούτων».
Μεγαλύτερη ανησυχία ωστόσο προέδιδε η «Εκθεσις Πληροφοριών της 30ής Σεπτεμβρίου 1922»
Αναφέρονται αποσπασματικά: «Μεγίστη κίνησις παρετηρήθη χθες και σήμερον εν τη ενταύθα Ιταλική Πρεσβεία. Διάφοροι πράκτορες έλαβον εντολήν να παρακολουθούν αγρύπνως τας κινήσεις των δρώντων Δωδεκανησίων. Οι εν τη Ιταλική Πρεσβεία φοβούνται έκρηξιν επαναστάσεως εις τα Δωδεκάνησα.
Τέσσαρες πράκτορες […] απεσπάσθησαν εις το εν Πειραιεί Γραφείον Ιταλικής προπαγάνδας με εντολήν να συλλέγουν πληροφορίας διά τας κινήσεις των εν Πειραιεί Δωδεκανησίων και ειδικώς διά την ενεργουμένην λαθραίαν αλληλογραφίαν δρώντων ενταύθα Δωδεκανησίων μετά διαφόρων συμπολιτών των μέσω πληρωμάτων των ελληνικών ατμοπλοίων.
Εις την διάθεσιν του Γραφείου Ιταλικής Προπαγάνδας Πειραιώς ετέθησαν 1.000.000 δραχμαί. Επίσης εγκατεστάθη και ειδική υπηρεσία φωτοτυπίας επιστολών. (Πληροφορία απολύτως βεβαία)» . Με την ένδειξη αυτή, που σε άλλες περιπτώσεις παρελείπετο, διαπιστωνόταν από τον υπογράφοντα ο βαθμός αξιοπιστίας.
Στο ίδιο δελτίο μεταξύ πολλών άλλων αναφέρονταν δύο ακόμη σημαντικές πληροφορίες:
«Διάδοσις μη εξηκριβωμένη φέρει ότι η Ιταλική Πρεσβεία καταβάλλει προσπαθείας προς εξαγοράν Αθηναϊκών εφημερίδων και συγκεκριμένως την “Νέαν Ημέραν” και “Ελεύθερον Τύπον”. Η Γαλλική Πρεσβεία θεωρεί βεβαίαν την πληροφορίαν της εξαγοράς του “Ελευθέρου Τύπου” υπό της Ιταλικής Πρεσβείας», και:
«Η Ιταλική Κυβέρνησις εξακολουθεί θέτουσα εις την διάθεσιν της ενταύθα Ιταλικής Πρεσβείας πάντα τα δυνατά μέσα, χρηματικά και άλλα,προς παρεμπόδισιν της ανασυγκροτήσεως του Ελληνικού Στρατού.Διότι κυρία βάσις εφ΄ ης η Αγγλία και Γαλλία θα στηρίξουν την ενδεχόμενην μεταστροφήν της Ανατολικής Πολιτικής είναι ο Ελληνικός Στρατός».
Η κυρία Φωτεινή Τομαή είναι ιστορικός, Πρεσβευτής Σύμβουλος Α’ στο υπουργείο Εξωτερικών.
«Ινα δημιουργηθή σφην μεταξύ Ελλάδος και Σερβίας»
Τα γεγονότα επιδέχονταν κάθε φορά διαφορετικές ερμηνείες. Ετσι, για παράδειγμα, τη μη καταδίκη των κριθέντων ως ενόχων η Αγγλία επεδίωκε για δικούς της λόγους και κυρίως για τη διάσωση της συγγενικής με το βρετανικό στέμμα ελληνικής βασιλικής οικογένειας, η Γαλλία προκειμένου να αποφευχθούν τα πάθη και ο βαθύτερος διχασμός του ελληνικού στρατεύματος, ενώ η Ιταλία, σύμφωνα με όσα μεγαλοφώνως στους διαδρόμους της πρεσβείας διατύπωνε ο επιτετραμμένος Μοντάνια, για έναν και μοναδικό λόγο: η αθώωσή τους θα λειτουργούσε ανασταλτικά στην επανασυγκρότηση του Στρατού και θα ενθάρρυνε την ανυπακοή και διάλυση συμμόρφωσης στην ιεραρχία.
Ο Μοντάνια εξάλλου εμφανιζόταν μέσα στα έγγραφα ως πρωταγωνιστής σε εγκληματικά σχέδια της Ιταλίας περί της Μακεδονίας.
Ανέφερε το Δελτίο Πληροφοριών της 28ης Οκτωβρίου 1922:
Τηλεγράφημα της ιταλικής πρεσβείας λέγει ότι «η δημιουργία αυτονόμου Μακεδονίας είναι απολύτως αναγκαία διά την Ιταλικήν πολιτικήν ίνα δημιουργηθή σφην μεταξύ Ελλάδος και Σερβίας. Το Κράτος αυτό θα ηνούτο βραδύτερον μετά της Ιταλίας και θα ετέλει υπό Ιταλικήν επιρροήν. Η Ιταλική Κυβέρνησις ζητεί όπως ο κ. Μοντάνια ορίση ποίων μέσων έχει ανάγκην διά την πραγματοποίησιν του σκοπού τούτου.
Ηδη συνέστη εις Κορυτσάν παράρτημα του Μακεδονικού κομιτάτου, το οποίον θα κατευθύνη την συμμοριακήν δράσιν διά την αυτονόμησιν. Η Ιταλική Κυβέρνησις διατάσσει όπως ο κ. Μοντάνια αποστείλη διά του Προξενείου Ιωαννίνων εις το κομιτάτον όλας τας πληροφορίας των πρακτόρων του».
Επιστολή του Γεωργίου Βλάχου, ιδιοκτήτη και διευθυντή της εφημερίδας «Η Καθημερινή», με την οποία γνωστοποιούσε στον έλληνα πρεσβευτή στη Ρώμη Δ. Μεταξά την πρόθεσή του να επιστρέψει στην Αθήνα.
«Ανεχώρησα όπως αποφύγω την κατά τας πρώτας ώρας ανεύθυνον βίαν, ης δείγμα υπήρξεν η κατά του οίκου και των γραφείων μου επιδρομή» έγραφε, προσθέτοντας: «Μανθάνω παρά των εδώ εφημερίδων ότι καταζητούμαι υπό της Επιτροπής της αναλαβούσης την τιμωρίαν των ενόχων της εθνικής συμφοράς».
Αριστερά, ακόμη και οι εξουθενωμένοι πρόσφυγες έγιναν στόχος δράσης των κάθε λογής πρακτόρων που οργίαζαν στην Ελλάδα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή.
«Εκτακτον Δελτίον Πληροφοριών»
(24 Οκτωβρίου 1922, ώρα 17.10)
«ΧΘΕΣ εσπέραν ανεχώρησε διά Θεσσαλονίκην νέα αποστολή οκτώ (8) ατόμων εκ μέρους της Ιταλικής προπαγάνδας. Τα πρόσωπα ταύτα είναι Ελληνες, τα δε ονόματα τούτων θα γνωσθώσιν ημίν ίσως μέχρις αύριον πρωΐας. Εντολή δοθείσα εις αυτούς είναι άμεσος επαφή αυτών μετά των εν Θεσσαλονίκη Κωνσταντινικών Αξιωματικών προς δημιουργίαν φαινομενικώς μεν στρατιωτικού κινήματος αντιεπαναστατικού, πραγματικώς δε ίνα εκρηγνυομένου του κινήματος τούτου δοθή ευκαιρία εις τα Τουρκοβουλγαροαλβανικά στοιχεία ν΄ αναλάβωσιν ενεργητικήν δράσιν καθ΄ άπασαν την Μακεδονίαν προς επίτευξιν της αυτονομίας.
Είς εκ των Κωνσταντινικών Αξιωματικών ούς θα συναντήση η άνω προπαγανδιστική αποστολή φέρεται ο Λοχαγός του Πεζικού Αναστασόπουλος. Ετερος γνωστός πράκτωρ εξ άλλης πηγής μάς πληροφορεί σήμερον ότι εντός δεκαημέρου επίκειται εισβολή εις Μακεδονίαν και Δυτικήν Θράκην τριών συμμοριών εκάστη περίπου 100μελής ως εξής: Μία Αλβανοτουρκική εκ Κορυτσάς. Ετέρα Τουρκοβουλγαρική εκ του Τομέως Δεμίρ- Ισσάρ. Τρίτη Τουρκοβουλγαρική διά των συνόρων της Δυτικής Θράκης.
Εντολή των συμμοριών: Διανομή όπλων εις τα ανθελληνικά στοιχεία της Μακεδονίας»./ΤΟ ΒΗΜΑ
Η επανάληψη της «δίκης των 6» του 1922
