ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗ
Λάδι στη φωτιά της κλιμακούμενης έντασης στο εσωτερικό της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης έριξε ο απερχόμενος πρόεδρος της Κροατίας, Στάιπ Μέσιτς, με αφορμή τις απειλητικές δηλώσεις του Σερβοβόσνιου ηγέτη πως θα προτείνει δημοψήφισμα για την ένωση της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης με τη Σερβία.
Ο πρώην επικεφαλής των Γερμανών Πράσινων Γιόσκα Φίσερ, μέσα από άρθρο του βάζει φωτιά: «Αν δεν επιλύσει το θέμα των οριστικών της συνόρων, η Σερβία δεν έχει καμιά προοπτική να γίνει δεκτή στην ΕΕ».
«Αν ήμουν πρόεδρος, όταν ο Μίλοραντ Ντόντικ ζητήσει δημοψήφισμα για την αποχώρηση από τη Βοσνία, θα έστελνα το στρατό», ήταν τα λόγια του, που προκάλεσαν οξύτατες αντιδράσεις όχι μόνο από την πρωτεύουσα της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, αλλά και από το Βελιγράδι, με τον πρόεδρο της Σερβίας, Μπόρις Τάντιτς, να χαρακτηρίζει τις δηλώσεις Μέσιτς πολεμοκάπηλες και απειλή για την περιφερειακή σταθερότητα.
Εκ πρώτης όψεως οι δηλώσεις του Κροάτη προέδρου στερούνται αντικρίσματος, καθώς σε λιγότερο από ένα μήνα, στις 18 Φεβρουαρίου για την ακρίβεια, οπότε θα γίνει η ορκωμοσία του νέου προέδρου Ίβο Γιοσίποβιτς που εκλέχτηκε στις πρόσφατες προεδρικές εκλογές, ο Μέσιτς θα έχει εγκαταλείψει το προεδρικό μέγαρο του Ζάγκρεμπ. Κατά βάθος όμως, οι εμπρηστικές δηλώσεις του Μέσιτς εξέφραζαν στο ακέραιο το αρνητικό κλίμα που επικρατεί στις Βρυξέλλες και την Ουάσιγκτον εναντίον της σερβοβοσνιακής ηγεσίας. Αιτία αποτελούν οι προσπάθειες της Δύσης για ανατροπή της Συμφωνίας του Ντέιτον του 1995, βάσει της οποίας ιδρύθηκε το δυσλειτουργικό μόρφωμα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης –του μοναδικού κράτους με… ονοματεπώνυμο– που αποτελείται από δύο οντότητες: μια Κροατο-μουσουλμανική Ομοσπονδία και τη Σερβική Δημοκρατία.
Οι διαπραγματεύσεις που ξεκίνησαν τον Οκτώβριο στη στρατιωτική βάση του Μπούτμιρ (για να μην μείνει χωρίς συνέχεια το τόσο… θετικό προηγούμενο της Συμφωνίας του Ντέιτον, η οποία επίσης είχε υπογραφεί σε αμερικανική στρατιωτική βάση) ως μοναδικό ζητούμενο είχαν τη συναίνεση των Σερβοβόσνιων να διαλυθεί η δική τους οντότητα και έτσι οι Σέρβοι να διαχυθούν στο εσωτερικό της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, απεμπολώντας ταυτόχρονα όλα τα δικαιώματά τους, κάτι που οι Σερβοβόσνιοι απέρριψαν.
Οι δηλώσεις του απερχόμενου Κροάτη προέδρου Στάιπ Μέσιτς εκφράζουν στο ακέραιο το αρνητικό κλίμα που επικρατεί στις Βρυξέλλες και την Ουάσιγκτον εναντίον της σερβοβοσνιακής ηγεσίας…
Περνώντας μάλιστα στην αντεπίθεση, ο ηγέτης τους, πρωθυπουργός της Σερβίας Μίλοραντ Ντόντικ, όχι μόνο απείλησε ότι θα προχωρήσει κάποια στιγμή στο μέλλον στη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την ένωσή τους με τη Σερβία, αλλά επίσης εξήγγειλε και δημοψήφισμα για την άνοιξη με θέμα την εκχώρηση επιπλέον βαθμών ανεξαρτησίας και δικαιωμάτων βέτο. Πρόκειται για θέματα που κινούνται σε διαμετρικά αντίθετη κατεύθυνση από τις προτάσεις που κατατέθηκαν στις διαπραγματεύσεις του Μπούτμιρ, υπογραμμίζοντας την απροθυμία των Σερβοβόσνιων να συναινέσουν στη διάλυση της οντότητάς τους. Η ακριβής ημερομηνία του δημοψηφίσματος αναμένεται να ανακοινωθεί τις αμέσως επόμενες ημέρες, αφού πρώτα ληφθούν σειρά άλλων κρίσιμων αποφάσεων στη σερβοβοσνιακή Βουλή, που έχει την έδρα της στην Μπάνια Λούκα. Το δημοψήφισμα, αν τελικά διεξαχθεί και δεν απαγορευτεί από τον ύπατο αρμοστή της ΕΕ, ο οποίος λειτουργεί ως κατοχικός διοικητής, παρότι ο Ντίντικ δήλωσε ότι δεν συνιστά αποσχιστική πράξη, είναι εμφανές ότι αποτελεί μια μικρή επίδειξη δύναμης των Σερβοβόσνιων, μετά από τόσες ταπεινώσεις που έχουν υποστεί από τον κάθε ύπατο αρμοστή τα τελευταία χρόνια (καθαίρεση εκλεγμένων πολιτικών με τη δικαιολογία ότι λειτουργούν διχαστικά, ακύρωση αποφάσεων, κ.λπ.). Κυρίως όμως αποτελεί πρόβα τζενεράλε και τροχιοδεικτική βολή για τις στρατηγικές επιδιώξεις τους.
Ακριβώς αυτό το ενδεχόμενο είναι που προκαλεί τη λυσσώδη αντίδραση της Δύσης απέναντι στους Σερβοβόσνιους, οι οποίοι ας σημειωθεί, δεν είναι η μοναδική μειονότητα που δυσφορεί απέναντι στο μόρφωμα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, χαράσσοντας τη δική της στρατηγική. Οι Κροάτες, για παράδειγμα, ζητούν ξεχωριστή, δική τους οντότητα στο ευρύτερο κράτος, ενώ οι Μουσουλμάνοι, οι οποίοι, ολοένα και συχνότερα χαίρουν της επίσημης τουρκικής αρωγής (σε βαθμό που οι Σερβοβόσνιοι να προειδοποιούν ότι δημιουργείται ισλαμικό κράτος!), ζητούν νέο Σύνταγμα. Η διαφορά των Σέρβων με τις υπόλοιπες μειονότητες στη Βοσνία έγκειται στην έχθρα με την οποία εξακολουθούν να αντιμετωπίζονται απ’ όλες τις πρωτεύουσες της Δύσης και των Βαλκανίων, λόγω των πολιτικών αλλαγών των τελευταίων χρόνων.
Ο ρόλος της ΕΕ
Το αποτελεσματικότερο όπλο της ΕΕ και των ΗΠΑ εναντίον της Μπάνια Λούκα, ωστόσο, δεν βρίσκεται στο Σαράγιεβο –την πρωτεύουσα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης–, αλλά στο Βελιγράδι, εκεί που οι Σέρβοι εξακολουθούν να κοιτούν με προσμονή κι ελπίδα. Η Δύση έχει δυναμιτίσει το σχέδιο επανένωσης των Σέρβων της Βοσνίας με τους ομοεθνείς τους στη Σερβία από τη στιγμή που ανέλαβε τη διακυβέρνηση της Σερβίας μια φιλοδυτική κυβέρνηση – στα όρια της δουλείας. Στη συνέχεια, η αίτηση ένταξής της στην ΕΕ, που επίσημα υποβλήθηκε το Δεκέμβριο, προσέφερε στις Βρυξέλλες όλα εκείνα τα μέσα εκβιασμού για να εξασφαλίσει τον πλήρη συμβιβασμό της πολιτικής ηγεσίας της Σερβίας.
Ο πρωθυπουργός της Σερβίας Μίλοραντ Ντόντικ απείλησε ότι θα προχωρήσει κάποια στιγμή στο μέλλον στη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την ένωση των Σερβοβόσνιων με τη Σερβία.
Η διαδικασία αυτή περιγράφηκε, με κάθε ωμότητα, από τον Γιόσκα Φίσερ –είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στους βομβαρδισμούς της Γιουγκοσλαβίας το 1999, από τη θέση του υπουργού στην κυβέρνηση του Σρέντερ– μέσα από άρθρο του που δημοσιεύτηκε στο διεθνή Τύπο με την εκπνοή του 2009. Συγκεκριμένα αναφέρει: «Αν δεν επιλύσει το θέμα των οριστικών της συνόρων, η Σερβία δεν έχει καμιά προοπτική να γίνει δεκτή στην ΕΕ. Οι Ευρωπαίοι έχουν αντίστοιχη εμπειρία από το προηγούμενο της Κύπρου. Δεν θα αφήσουν να εισέλθει ακόμη ένα κράτος με “ανοιχτά” εδαφικά ζητήματα. Στην περίπτωση της Σερβίας, το ζήτημα των συνόρων είναι διπλό, καθώς αφορά τόσο το Κοσσυφοπέδιο όσο και τη Σερβική Δημοκρατία, τη μία από τις δύο πολιτικές οντότητες της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης». Ο πρώην επικεφαλής των Γερμανών Πράσινων ζητά επί της ουσίας από το Βελιγράδι δύο παραχωρήσεις. Αρχικά να άρει και τις τελευταίες, τυπικές στην πραγματικότητα, επιφυλάξεις του απέναντι στην ανεξαρτητοποίηση του Κοσόβου, όπως εκφράζονται με την προσφυγή του στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης, με την οποία ζητά να κηρυχθεί παράνομη η απόφαση της Πρίστινα. Το δεύτερο που θέτει ως όρο ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας για την ένταξη της Σερβίας στην ΕΕ είναι το Βελιγράδι να αποκηρύξει και επίσημα κάθε σκέψη επανένωσης των Σερβοβόσνιων με τη Σερβία. Το Βελιγράδι, δηλαδή, να καταδικάσει και να αποδοκιμάσει επίσημα τα σχέδια επανένωσης που κυκλοφορούν στην Μπάνια Λούκα, έτσι ώστε κατόπιν να ανοίξει ο δρόμος για να δεχτούν, ταπεινωμένοι πια, οι Σερβοβόσνιοι κάθε σχέδιο αναθεώρησης του Ντέιτον.
Φαίνεται έτσι ο καθαρά διχαστικός, αποσταθεροποιητικός ρόλος της ΕΕ στο βαθμό που από τη μια προσφέρει κατά το δοκούν και εντελώς αυθαίρετα το δικαίωμα επαναχάραξης συνόρων κατά παράβαση του Διεθνούς Δικαίου σε όποια εθνική μειονότητα προτιμά με βάση τα δικά της συμφέροντα, κι από την άλλη εκμεταλλεύεται την επιθυμία ένταξης στους κόλπους της για να επιβάλλει στις πολιτικές ελίτ τις πιο εξευτελιστικές υποχωρήσεις!
