ΕΛΛΗΝΩΝ ΝΕΑ: Διασώζοντας τα μνημεία της Συρίας: Ενας αρχαίος πολιτισμός συνθλίβεται από το βάρος του πολέμου [εικόνες]

Πέμπτη 4 Σεπτεμβρίου 2014

Διασώζοντας τα μνημεία της Συρίας: Ενας αρχαίος πολιτισμός συνθλίβεται από το βάρος του πολέμου [εικόνες]

Πλιατσικολόγοι φαίνεται να απευθύνονται σε περιοχές που συνδέονται με την αρχαία Ελλάδα

Μέσα στην καταστροφή και τον κίνδυνο του εμφυλίου πολέμου, αρχαιολόγοι και ακτιβιστές στη Συρία διακινδυνεύουν τη ζωή τους στη μάχη κατά της λεηλασίας για να διαφυλάξουν την πολύτιμη ιστορία του τόπου.

Η αρχαία πόλη της Ντούρας Ευρωπού (Dura-Europos) βρίσκεται σε έναν λόφο πάνω από τον ποταμό Τίγρη λίγα χιλιόμετρα από τα σύνορα της Συρίας με το Ιράκ και τα πέτρινα τείχη της βλέπουν την αχανή έρημο.

Ακριβώς ένα χρόνο πριν, οι εντυπωσιακοί δρόμοι της πόλης, που χτίστηκαν από Ελληνες και Ρωμαίους πριν από 2.000 χρόνια, ήταν σε μεγάλο βαθμό ανέπαφοι. Οι ναοί, τα σπίτια και ένα σημαντικό ρωμαϊκό φυλάκιο είχαν διατηρηθεί για αιώνες από την άμμο της ερήμου.

Ωστόσο τον τελευταίο χρόνο, καθώς οι μάχες συνεχίστηκαν με αμείωτο ρυθμό μεταξύ της κυβέρνησης των στρατευμάτων και των ανταρτών, συμπεριλαμβανομένων και των μαχητών του ISIS, τα αρχαιολογικά μνημεία έχουν υποστεί τεράστια λεηλασία.

Οι αρχαιολόγοι και οι ακτιβιστές προσπαθούν να διατηρήσουν ότι έχει απομείνει από την πλούσια ιστορία της Συρίας, η οποία μετράει περισσότερα από 10.000 χρόνια. Οι προσπάθειες τους επικεντρώνονται στην κατάρτιση των ντόπιων για τη διάσωση των μνημείων στη μέση μιας εμπόλεμης ζώνης.

Οργανισμοί όπως το Πανεπιστημιακό Κέντρο Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Πενσυλβάνια, το Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Τοποθεσιών (ICOMOS), και Πολιτιστικής Κληρονομιάς για την Ειρήνη, ένα δίκτυο εθελοντών και των ακτιβιστών με έδρα την Ισπανία, διοργανώνουν σεμινάρια για την εκπαίδευση των αρχαιολόγων, επιμελητών και ακτιβιστών της Συρίας κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων.

Στη μέση ενός πολέμου που έχει σκοτώσει περισσότερους από 190.000 ανθρώπους μέχρι στιγμής, ερείπια χιλιετιών και σκονισμένα μουσεία δεν φαίνονται προτεραιότητα.

Αλλά οι αρχαιολόγοι λένε ότι η διατήρηση της ιστορίας της Συρίας είναι σημαντική αν η χώρα θελήσει να ανακάμψει κάποια μέρα από τις καταστροφές του εμφυλίου πολέμου. Ο πολιτιστικός τουρισμός ήταν το κύριο στήριγμα της συριακής οικονομίας πριν από το 2011, επισημαίνει ο Τζον Ράσελ, ένα σύμβουλος τουΣτέιτ Ντιπάρτμεντ που βοηθά χώρες να προστατεύσουν τους αρχαιολογικούς θησαυρούς τους. «Είναι σημαντικό να διατηρήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο από αυτό το οικονομικό πλεονέκτημα για τους Σύριους στο μέλλον.» προσθέτει.

Σε μια πρόσφατη ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στην Τουρκία, κοντά στα σύνορα με τη Συρία, επιμελητές και εμπειρογνώμονες αποκατάστασης δίδαξαν τους Σύριους τεχνικές διατήρησης έκτακτης ανάγκης, όπως περιτύλιγμα ψηφιδωτών και κεραμικών σε Τιβέκ, ένα ανθεκτικό, ελαφρύ πλαστικό που χρησιμοποιείται στην κατασκευή, πριν από την ταφή ή την τοποθέτηση τους σε σάκους με άμμο.

Αναφορές από το εσωτερικό της Συρίας, καθώς και δορυφορικές εικόνες όπως αυτές από την Ντούρα Ευρωπού, επιβεβαιώνουν πόσο ζοφερή είναι η πραγματικότητα της χώρας. Χριστιανικά νεκροταφεία έχουν υποστεί βανδαλισμούς από ισλαμιστές αντάρτες και μαχητές και από τις δύο πλευρές της συριακής σύγκρουσης έχουν βάλει στο στόχαστρο ιστορικά τζαμιά και εκκλησίες, ιδιαίτερα μιναρέδες και καμπαναριά που θα μπορούσαν να κρύψουν ελεύθερους σκοπευτές.

Μερικά από τα μεγαλύτερα ιστορικά μνημεία της Συρίας, έχουν πέσει θύματα της μάχης. Το ιστορικό κέντρο του Χαλεπίου, παγκοσμίως γνωστό για την μεσαιωνική αραβική αρχιτεκτονική του, επλήγη από σφοδρές μάχες στις πρώτες ημέρες της σύγκρουσης. Τον Μάρτιο το Κάστρο χρησιμοποιήθηκε ως οχυρό των ανταρτών από επιθέσεις των κυβερνητικών δυνάμεων. Επίσης τα εμβληματικά ερείπια της Ρωμαϊκής εποχής της Παλμύρας έχουν καταστραφεί από τις εκρήξεις. Όλες οι τοποθεσίες ήταν μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.

Παράλληλα, οι δορυφορικές εικόνες από τη περιοχή δείχνουν ότι οι πλιατσικολόγοι έχουν πρόσβαση σε σημαντικούς πόρους και τεχνογνωσία, για να μην αναφέρουμε το βαρύ εξοπλισμό.

«Πρέπει να έχουν εμπλέκονται δεκάδες άνθρωποι» εξηγεί ο Ράσελ από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ. «Ηταν αρκετά δύσκολο να σκάψουν μια ολόκληρη αρχαία πόλη μεσαίου μεγέθους.»

«Η λεηλασία είναι μια ευκαιριακή δουλειά που ο πόλεμος μπορεί να δημιουργήσει» αναφέρει ο Σαλάμ αλ Κουντάρ, ένας Σύριος αρχαιολόγος που εγκατέλειψε τη χώρα το 2012 και τώρα εργάζεται στο Μουσείο της Πενσυλβάνια. «Αλλά χρειάζεται χρόνος για να δημιουργήσουν δίκτυα και να κατανοήσουν τοπικά πλαίσια»

Μετά την εισβολή και λεηλασία στο Ιράκ πλημμύρισε η μαύρη αγορά, με αντικείμενα από τον πολιτισμό των Βαβυλώνιων και των Σουμερίων, εφιστώντας την προσοχή των διεθνών αρχών, αλλά και στη Συρία οι πλιατσικολόγοι φαίνεται να απευθύνονται σε περιοχές που συνδέονται με την αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη.

Για να βοηθήσουν τις διεθνείς αρχές όπως την Interpol να ανακτήσουν τα λαθραία αντικείμενα, το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ τον περασμένο μήνα έλαβε επιχορήγηση 600.000 δολαρίων για το αμερικανικό Ινστιτούτο Ανατολικών Σπουδών ώστε να τεκμηριώσει πλήρως τις συλλογές μουσείων και πολιτιστικών χώρων της Συρίας.

Ο κατάλογος θα βοηθήσει τους εκτελωνιστές και άλλους αξιωματούχους επιβολής του νόμου να εντοπίσουν τα κλεμμένα αντικείμενα και να συλλάβουν τους λαθρέμπορους, καθώς και να ευαισθητοποιήσει τους εμπόρους και συλλέκτες στο θέμα των κλεμμένων αντικειμένων.