Μπορεί η συνταγματική νομιμότητα της επιστροφής του Βλαντιμίρ Πούτιν στο Κρεμλίνο να έχει αμφισβητηθεί έντονα τόσο εντός όσο και εκτός της ρωσικής επικράτειας, το γεγονός όμως είναι ότι η νέα προεδρική θητεία του ισχυρού άνδρα της σύγχρονης Ρωσίας είναι αδιαμφισβήτητη και αμάχητη ως πολιτικό γεγονός. Επόμενο είναι, ως εκ τούτου, προσελκύει το ενδιαφέρον σε διεθνές επίπεδο και να προκαλεί προβληματισμούς και συζητήσεις σε κάθε γωνιά της γης για τις αλλαγές που η επιστροφή αυτή πιθανότατα θα φέρει στη ρωσική εξωτερική και οικονομική πολιτική.
Τη Δευτέρα, 5 Μαρτίου, με αφορμή τις ρωσικές προεδρικές εκλογές, πραγματοποιήθηκε στο Ινστιτούτο Διεθνών και Οικονομικών Σχέσεων ημερίδα με θέμα «Ρωσία : Μετά τις προεδρικές εκλογές τι;». Στην ημερίδα αυτή συμμετείχαν ο Πρέσβης επί τιμή και πρόεδρος του Ελληνορωσικού Συνδέσμου Κυριάκος Ροδουσάκης, ο τρίτος γραμματέας της Πρεσβείας της Ομοσπονδίας της Ρωσίας στην Αθήνα Γκεόργκι Γκάβρις,ο επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Μάνος Καραγιάννης και ο διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων Χαράλαμπος Τσαρδανίδης.
Από την πλευρά της ελληνικής διπλωματίας ο κ. Ροδουσάκης , επισήμανε τη σημασία των διμερών εμπορικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών. Συγκεκριμένα είπε ότι μέχρι το Νοέμβριο του 2011 η αξία των εξαγωγών της Ελλάδας προς τη Ρωσία ανήλθαν στα 290 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση της τάξεως του 32%. Πρόσθεσε ότι το ρωσικό ενδιαφέρον για επενδύσεις στην Ελλάδα αυξάνεται συνεχώς και ότι θα πρέπει να ακολουθηθεί το κυπριακό πρότυπο.
«Στην Κύπρο, υπάρχει ανάπτυξη των ρώσικων επιχειρήσεων χάρις στην έλλειψη γραφειοκρατίας, την σταθερή εξωτερική πολιτική και την ικανότητα των δικηγορικών και λογιστικών γραφείων να προσελκύουν ρώσικες επενδύσεις», είπε ο κ. Ροδουσάκης. Και πρόσθεσε ότι για τις ελληνορωσικές σχέσεις τα σημεία-κλειδιά είναι ο τομέας των επενδύσεων, τα σχέδια για την ενέργεια και ο πολιτιστικός τομέας. Μάλιστα, προκειμένου να υπάρχει σύσφιξη στις σχέσεις των δύο χωρών, το 2014 έχει ανακηρυχθεί ως «Έτος της Ελλάδας στην Ρωσία» και αντιστρόφως.
Η επαναστατική πολυ-πολικότητα
Ο ρώσος διπλωμάτης Γκεόργκι Γκάβρις αρχικά αναφέρθηκε σε άρθρο του προέδρου Πούτιν. Στο άρθρο αυτό ο νεοεκλεγμένος πρόεδρος αναφέρεται στην εξωτερική πολιτική της Ρωσίας, στην άμυνα και τις τεχνικές ασφάλειας, καθώς και στην οικοδόμηση Ευρωασιατικής Ένωσης. Επίσης, ο Γκάβρις εξέφρασε την αντίθεση της χώρας του στην στρατιωτικοποίηση των διεθνών σχέσεων και στις παρεμβάσεις τρίτων χωρών στα εσωτερικά μιας χώρας. Ανέφερε το παράδειγμα των ΗΠΑ που, όπως υποστήριξε, αναμείχθηκε στα εσωτερικά του Ιράκ, της Λιβύης ακόμα και της ίδιας της Ρωσίας.
Ο ρώσος διπλωμάτης Γκεόργκι Γκάβρις αρχικά αναφέρθηκε σε άρθρο του προέδρου Πούτιν. Στο άρθρο αυτό ο νεοεκλεγμένος πρόεδρος αναφέρεται στην εξωτερική πολιτική της Ρωσίας, στην άμυνα και τις τεχνικές ασφάλειας, καθώς και στην οικοδόμηση Ευρωασιατικής Ένωσης. Επίσης, ο Γκάβρις εξέφρασε την αντίθεση της χώρας του στην στρατιωτικοποίηση των διεθνών σχέσεων και στις παρεμβάσεις τρίτων χωρών στα εσωτερικά μιας χώρας. Ανέφερε το παράδειγμα των ΗΠΑ που, όπως υποστήριξε, αναμείχθηκε στα εσωτερικά του Ιράκ, της Λιβύης ακόμα και της ίδιας της Ρωσίας.
Τέλος, ο ρώσος διπλωμάτης τόνισε ότι η Ρωσία πιστεύει στη «πολύ-πολικότητα». Εξήγησε ότι με τον όρο «πολύ-πολικότητα» εννοεί τη συνεργασία, τις κοινές δεσμεύσεις ως προς την ασφάλεια και συνολικά τις εμπορικές και πολιτικές σχέσεις μεταξύ συγκεκριμένων γεωπολιτικών και πολιτισμικών περιοχών. Οι πόλοι αυτοί θα πρέπει να είναι η ισχυρή ΕΕ, η οποία θα αλληλοϋποστηρίζεται με την Ρωσία, η Ευρασία, η Κίνα, που «θα πρέπει να αποτελεί πόλο στην περιοχή της Απω Ανατολής», η Βόρεια Αμερική και επίσης η Μέση Ανατολή. Εν κατακλείδι, ο κ. Γκάβρις χαρακτήρισε «επαναστατική ιδέα» το σχέδιο της «πολύ-πολικότητας».
Έλλειμμα δημοκρατίας
Ο καθηγητής Μάνος Καραγιάννης σχολιάζοντας τις ρωσικές εκλογές, ανέφερε ότι υπάρχει η αίσθηση ότι παρόλο που ήταν «ανοικτές» δεν ήταν και απαραίτητα δίκαιες. Συμφώνησε ότι το 63% αποτελεί ισχυρό ποσοστό επανεκλογής, αλλά είναι μειωμένο κατά 8% σε σύγκριση με το ποσοστό που είχε λάβει ο Πούτιν στις εκλογές του 2004. Ο καθηγητής ανέφερε επίσης ότι το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ρωσίας συγκέντρωσε το 17% των ψήφων. «Η εκλογική βάση του ΚΚΡ κινείται στο 20% και αυτή η συσπείρωση οφείλεται στο νέο γραμματέα του Κόμματος που έχει στραμμένο το βλέμμα του προς το κέντρο και απομακρύνεται από τις σταλινικές απόψεις», σημείωσε ο κ. Καραγιάννης.
Ο καθηγητής Μάνος Καραγιάννης σχολιάζοντας τις ρωσικές εκλογές, ανέφερε ότι υπάρχει η αίσθηση ότι παρόλο που ήταν «ανοικτές» δεν ήταν και απαραίτητα δίκαιες. Συμφώνησε ότι το 63% αποτελεί ισχυρό ποσοστό επανεκλογής, αλλά είναι μειωμένο κατά 8% σε σύγκριση με το ποσοστό που είχε λάβει ο Πούτιν στις εκλογές του 2004. Ο καθηγητής ανέφερε επίσης ότι το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ρωσίας συγκέντρωσε το 17% των ψήφων. «Η εκλογική βάση του ΚΚΡ κινείται στο 20% και αυτή η συσπείρωση οφείλεται στο νέο γραμματέα του Κόμματος που έχει στραμμένο το βλέμμα του προς το κέντρο και απομακρύνεται από τις σταλινικές απόψεις», σημείωσε ο κ. Καραγιάννης.
Ο καθηγητής υποστήριξε ότι η Ρωσία χαρακτηρίζεται από έλλειμμα δημοκρατίας και δημοκρατικής παράδοσης. Αυτό, όπως είπε, οφείλεται στο γεγονός ότι η Ρωσία βιώνει μία νέα ηλικιακά δημοκρατία που μετράει μετά βίας 21 χρόνια ζωής. «Έτσι μπορούν να εξηγηθούν οι συγκεντρωτικές λογικές που αναπτύσσονται, έτσι εξηγείται και η ισχύς του Κρεμλίνου και του Πούτιν», είπε ο κ. Καραγιάννης. Οι συνομιλητές συμφώνησαν ότι η συγκέντρωση των εξουσιών στα χέρια του Πούτιν λειτουργεί ως ένα μέσο ελέγχου της συνοχής ενός τεράστιου γεωγραφικά και δημογραφικά κράτους, που ταλανίζεται συν τοις άλλοις από τη διαφθορά.
Διπλωματικό ψύχος
Στη συνέχεια ο κ. Καραγιάννης αναφέρθηκε στις ελληνορωσικές σχέσεις των τελευταίων χρόνων και θεώρησε ότι βρίσκονται στο ναδίρ τους. Η προσέγγιση που έγινε από την πλευρά του πρώην πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή ήταν ένα πρώτο άνοιγμα προς τη ρωσική πλευρά. Η συνεργασία αυτή βασίστηκε σε ενεργειακούς και εξοπλιστικούς άξονες.
Στη συνέχεια ο κ. Καραγιάννης αναφέρθηκε στις ελληνορωσικές σχέσεις των τελευταίων χρόνων και θεώρησε ότι βρίσκονται στο ναδίρ τους. Η προσέγγιση που έγινε από την πλευρά του πρώην πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή ήταν ένα πρώτο άνοιγμα προς τη ρωσική πλευρά. Η συνεργασία αυτή βασίστηκε σε ενεργειακούς και εξοπλιστικούς άξονες.
Αργότερα, όμως, οι επαφές με τον επόμενο πρωθυπουργό της Ελλάδας Γιώργο Παπανδρέου δεν χαρακτηρίστηκαν από ιδιαίτερη επιτυχία, είπε ο κ. Καραγιάννης. Κι αυτό «όχι μόνο λόγω της ματαίωσης της κατασκευής του αγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη αλλά και λόγω του ότι ο κ. Παπανδρέου μετέβη στη μεγαλύτερη χώρα παραγωγής φυσικού αερίου στον κόσμο και στη δεύτερη μετά από τη Σαουδική Αραβία σε παραγωγή πετρελαίου για να μιλήσει για... πράσινη ανάπτυξη». Η Μόσχα θεώρησε ότι η Αθήνα την «περιπαίζει», σημείωσε ο καθηγητής, χρησιμοποιώντας έναν κυπριακό όρο, όπως είπε.
Επίσης, η ρωσική πλευρά έχει ενοχληθεί από τη μείωση στις αγορές εξοπλιστικών συστημάτων από την Ελλάδα, που οφείλεται στην οικονομική κρίση, καθώς και από τις δημοσιεύσεις των Wikileaks ότι μερίδα πολιτικών «δεν έβλεπε με καλό μάτι» τη συνεργασία Ελλάδας-Ρωσίας. Η ελληνική πλευρά φέρεται να έχει ενοχληθεί από τη υποστήριξη της Ρωσίας στο πρόσωπο του ηγούμενου Εφραίμ.
Σύμφωνα με τον κ. Καραγιάννη, ένας τρόπος για να αποκατασταθούν οι ελληνορωσικές σχέσεις θα ήταν να προσφέρει η Μόσχα πετρέλαιο με πίστωση στην Ελλάδα. Αυτήν τη πρόταση μάλιστα την έκανε και στο ρώσο διπλωμάτη.
Σημασία από όλους τους ομιλητές δόθηκε στη διπλωματική γραμμή έναντι της Ρωσίας που πρέπει να ακολουθήσει η νέα ελληνική κυβέρνηση που θα προκύψει από τις επερχόμενες εκλογές. Κομβικά σημεία για τη βελτίωση των διμερών σχέσεων Ελλάδας-Ρωσίας θεωρούνται οι τομείς της ενέργειας, του τουρισμού και της επιχειρηματικότητας. Επίσης, απαιτείται μια σταθερή εξωτερική πολιτική της Αθήνας, ανεξάρτητα από τις αλλαγές των πολιτικών κυβερνήσεων. Και βεβαίως προσήλωση στα συμφέροντα της ελληνικής πλευράς.
