Έλλειψη ανεξαρτησίας, παρεμβάσεις και μεγάλες καθυστερήσεις διαπιστώνουν οι πολίτες ως προς τη λειτουργία της ελληνικής Δικαιοσύνης, σύμφωνα με έρευνα της aboutpeople για το 20/20 του NEWS 24/7. Τι πιστεύουν για τη Συνεπιμέλεια και την εξωδικαστική διαμεσολάβηση.
Ιδιαίτερα ενδιαφέροντα ευρήματα σχετικά με την εικόνα που έχουν οι Έλληνες πολίτες για την Δικαιοσύνη στη χώρα μας περιλαμβάνει, η έρευνα που πραγματοποίησε η aboutpeople για το 20/20 του NEWS 24/7.
Είναι αξιοσημείωτο ότι ένα σημαντικό ποσοοστό των Ελλήνων δεν εμπιστεύεται την ελληνική Δικαιοσύνη, δεν τη θεωρεί ανεξάρτητη και πιστεύει ότι υπάρχουν παρεμβάσεις στο έργο των δικαστών. Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι οι πολίτες κρίνουν θετικά τον Θεσμό της εξωδικαστικής διαμεσολάβησης, αλλά και την προτεινόμενη συνεπιμέλεια των παιδιών.
Έλλειμα εμπιστοσύνης
Το 48,5% των ερωτώμενων απάντησε ότι εμπιστεύεται την ελληνική Δικαιοσύνη, ενώ το 49,9% έδωσε αρνητικές απαντήσεις. Πιο συγκεκριμένα το 13,7% είπε ότι την εμπιστεύεται, το 34,8% ότι μάλλον την εμπιστεύεται, το 28,2% ότι μάλλον δεν την εμπιστεύεται και το 21,7% ότι δεν την εμπιστεύεται. Μεγαλύτερα τα ποσοστά εμπιστοσύνης σε γυναίκες και μεγάλες ηλικίες.
Ζητούμενο η ανεξαρτησία
Στην ερώτηση για το πόσο ανεξάρτητη θεωρείτε την ελληνική Δικαιοσύνη σε μια κλίμακα από το 1 ως το 9, ο μέσος όρος των απαντήσεων βρίσκεται στο 4,64. Από 6-9 βαθμολόγησε το 38,5% των ερωτώμενων, ενώ από 4 και κάτω το 46,7%.
Καθυστερήσεις και παρεμβάσεις
Ως σημαντικότερο πρόβλημα αξιολογούνται οι πιθανές παρεμβάσεις στη Δικαιοσύνη από οικονομικά και άλλα συμφέροντα σε ποσοστό 39,5%, ενώ έπονται οι καθυστερήσεις στην απονομή δικαιοσύνης (34,4%), οι πολιτικές παρεμβάσεις (16,6%) και το οικονομικό κόστος για να εμπλακείς σε δίκη (7,2%).
Η φτώχεια στο εδώλιο
Μόνο το 27% πιστεύει ότι οι πολίτες έχουν ισότιμη αντιμετώπιση από την ελληνική δικαιοσύνη, ανεξαρτήτως φύλου, καταγωγής, οικονομικής κατάστασης κ.λ.π., ενώ διαφωνεί το 70,9%.
Πιο συγκεκριμένα το 24,9% για τους ασθενείς οικονομικά πολίτες, το 29,6% για τους Ρομά, το 28,7% για τους μετανάστες και το 53,3% για τις γυναίκες.
Υπέρ της εξωδικαστικής διαμεσολάβησης και Συνεπιμέλειας
Θετικά κρίνεται ο θεσμός της εξωδικαστικής διαμεσολάβησης από το 61,9% των ερωτώμενων και αρνητικά από το 15,6%.
Επίσης θετικά κρίνεται η προτεινόμενη συνεπιμέλεια των παιδιών από το 83,9%. Διαφωνεί το 11,7%. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα ποσοστά στους άνδρες είναι ακόμα πιο υψηλά.
Τέλος, περισσότεροι από 6 στους 10 ερωτώμενους (63,4%) δηλώνουν ότι θα πήγαιναν ένορκοι σε κάποια δίκη. Δε θα πήγαινε απάντησε το 26,8%.
Ανδρέας Τάκης: "Επικίνδυνη η πεποίθηση ότι στα δικαστήρια βασιλεύει η ανισότητα"
Η δικαιοσύνη είναι λίγο σαν τη γυναίκα του Καίσαρα: δεν αρκεί να είναι πρέπει και να φαίνεται τίμια. Γιατί τότε μόνο επιτελεί τον ρόλο της, στη δημοκρατία αν πείθει πράγματι τους πολίτες ότι, κατ' αρχήν τουλάχιστον, αν τη χρειαστούν ή μπλέξουν μαζί της, θα βρουν τελικά το δίκιο τους.
Αν δεν το πιστεύουν αυτό και μάλιστα πλειοψηφικά, βρισκόμαστε μπροστά σε μια πολύ σοβαρή παθολογία ολόκληρου του νομικού και πολιτικού μας συστήματος. Γιατί, η έλλειψη εμπιστοσύνης στην ικανότητα της δικαιοσύνης να σε προστατέψει αποτελεσματικά, συμπαρασύρει μαζί της συνολικά την πίστη στην αξία των δικαιωμάτων που υποτίθεται ότι το σύστημα σου αναγνωρίζει. Τότε όμως ξεπηδάει και το ερώτημα: γιατί να υπακούς τέτοιο σύστημα;
Νιώθω την ανάγκη να κάνω αυτή την επισήμανση γιατί, έστω με μια πάνω κάτω εκατοστιαία μονάδα, η έλλειψη εμπιστοσύνης των Ελλήνων στο δικαστικό σύστημα υπερβαίνει την εμπιστοσύνη σε αυτό. Κι αυτό θα' πρεπε είναι ένα σοβαρό καμπανάκι κινδύνου. Η έρευνα της Aboutpeople μας αποκαλύπτει όμως ανάγλυφα και τον λόγο του ελλείμματος αυτού αξιοπιστίας: τη γενική λίγο πολύ εντύπωση ότι η κρίση των δικαστών δεν παρέχει εχέγγυα αμεροληψίας. Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι οι απαντήσεις δημιουργούν μια αρχική αίσθηση αντιφατικότητας, καθότι στην (ισχνή) πλειοψηφία τους δεν αρνούνται ότι η ελληνική δικαιοσύνη είναι ανεξάρτητη.
Αν, παρ' ότι κατά βάση θεωρείται ανεξάρτητη, δίνει την εντύπωση της μεροληπτικής αυτό οφείλεται στο ότι, ακόμη και χωρίς την παρέμβαση κάποιου “υψηλά ισταμένου”, όλοι αναμένουν ότι η κρίση της θα “αλλοιθωρίζει” εκ προοιμίου υπέρ των δυνατών, των πλουσίων και των “κανονικών”.
Είναι σχεδόν απελπιστικό για τη δικαιοσύνη να πιστεύουν οι πολίτες σε ποσοστά μεγαλύτερα του 70% ότι, αν τύχει κι είσαι φτωχός, μετανάστης ή τσιγγάνος, την έβαψες στο δικαστήριο. Μπορεί ίσως να είναι παρήγορο ότι οι γυναίκες δεν νιώθουν ότι το δικαστήριο θα τις δει προκαταβολικά με δυσμένεια λόγω φύλου (πώς θα μπορούσε άλλωστε όταν σήμερα η έδρα πλειοψηφικά συγκροτείται από γυναίκες δικαστές;). Το σίγουρο όμως είναι πως αυτό που τρώει αργά τα σωθικά της δημοκρατίας μας είναι η εδραία πεποίθηση των πολλών ότι ακόμα και στα δικαστήρια βασιλεύει η ανισότητα.
*O Ανδρέας Τάκης ειναι επίκουρος καθηγητής Νομικης ΑΠΘ
Κλειω Παπαπαντολέων: Χρειάζεται σοβαρότητα και όχι σοβαροφάνεια
Η εικόνα που προκύπτει από την έρευνα για την ελληνική δικαιοσύνη είναι για άλλη μια φορά καχεκτική. Οι πολίτες στέκονται με δυσπιστία απέναντι στο θεσμό στον οποίο κατεξοχήν θα έπρεπε να ακουμπάνε με ασφάλεια. Βλέπουν το σύστημα απονομής δικαιοσύνης ως ένα σύστημα αθεράπευτα αργό, και δυστυχώς είναι, όχι ανεξάρτητο και δομικά άνισο. Ιδίως το τελευταίο στοιχείο είναι εξόχως προβληματικό:
Το 70% των ερωτηθέντων απαντούν ότι οι πολίτες δεν έχουν ισότιμη μεταχείριση από τους δικαστές και αυτό δεν αφορά μόνο την διατήρηση και αναπαραγωγή ρατσιστικών στερεοτύπων και στο χώρο της δικαιοσύνης (τσιγγάνοι, μετανάστες κτλ) αλλά αφορά και τους οικονομικά ασθενέστερους. Προκύπτουν όμως και δύο θετικά στοιχεία: το ένα αφορά την θετική αντιμετώπιση στην εξωθεσμική διαμεσολάβηση, παρά το γεγονός ότι στην πράξη είναι ανενεργή και το δεύτερο είναι η θετική υποδοχή της συνεπιμέλειας.
Η κοινωνία λοιπόν μοιάζει πιο ανοιχτή απέναντι σε νέους θεσμούς από ό,τι ίσως νομίζουμε και ιδίως σε θεσμούς που ανταποκρίνονται, έστω και με χρονική καθυστέρηση, στον τρόπο που πλέον ζούμε και δομούμε τις ζωές μας.
Η ελληνική δικαιοσύνη πρέπει να δει τον εαυτό της με σοβαρότητα και όχι με σοβαροφάνεια και να μειώσει την κοινωνική απόσταση που εμφανώς έχει. Το γεγονός ότι μέσα στην πανδημία απασχολεί την κοινωνία και την Πολιτεία περισσότερο η αργία στην εστίαση παρά η ημιαργία της δικαιοσύνης μιλάει για την κατάσταση του θεσμού αυτού με τρόπο σκληρό και ιδιαίτερα δυσάρεστο.
*Η Κλειω Παπαπαντολέων είναι δικηγόρος
Ολόκληρη η έρευνα της aboutpeople για το 20/20
*H συλλογή στοιχείων πραγματοποιήθηκε στις 12 και 13 Δεκεμβρίου και στην έρευνα απάντησαν 906 άτομα ηλικία 17 ετών και άνω.
