Επιμέλεια : Λ. ΛΙΓΟΥΡΙΩΤΗΣ. Πενήντα χρόνια συμπληρώνονται φέτος από την έναρξη, στις 16 Μαρτίου του 1964, του νέου μεγάλου κύματος απελάσεων Ελλήνων από την Κωνσταντινούπολη και ξεριζωμού τους από τα σπίτια και την περιουσία τους. Τότε που ''με το μαχαίρι στο λαιμό'' χιλιάδες Ελληνες της Πόλης διώχνονταν με λίγες ώρες έχοντας δικαίωμα να πάρουν μαζί τους μόνο πράγματα βάρους 20 κιλών και λίρες αξίας 20 δολαρίων...
Μια απάνθρωπη εγκληματική πολιτική που έμεινε άγνωστη στο ευρύ τουρκικό κοινό, όπως και άλλες θηριωδίες σε βάρος των Ελλήνων της Μικράς Ασίας, του Πόντου. της Πόλης για πολλές δεκαετίες...
Τώρα, υπό την πίεση της ανάγκης εισόδου στην ΕΕ, της αλλαγής νοοτροπιών σε μερίδα της πολιτικής τάξης της Τουρκίας, την ενίσχυση των προσπαθειών των ομογενών ανά τον κόσμο, αρχίζει σιγά σιγά οι ομολογίες και οι αναγνωρίσεις...
Για παράδειγμα χθες το απόγευμα άνοιξε η έκθεση με την ονομασία «20 δολάρια, 20 κιλά», στον εκθεσιακό χώρο Τουτούν Ντεποσού, στο Τοπχανέ της Κων/λης. Η ονομασία «20 δολάρια, 20 κιλά» προέρχεται, όπως μπορεί να καταλάβει κανείς εύκολα, από το ποσό των χρημάτων και το βάρος των προσωπικών ειδών που μπορούσαν οι Ρωμιοί της Πόλης, που εκδιώχθηκαν εντός μίας νύχτας, να πάρουν μαζί τους. Η έκθεση ετοιμάστηκε λόγω της επετείου των 50 ετών από τον - ανεξάρτητο,τουρκικό- Σύνδεσμο Μπαμπίλ και από την Παγκόσμια Ομοσπονδία Κωνσταντινοπολιτών. Η έκθεση αυτή θα παρουσιαστεί επίσης στην Άγκυρα και στην Αθήνα.
Υπάρχουν 2 σχετικά δημοσιεύματα στην τουρκικό τύπο.
Η χθεσινή Taraf δημοσιεύει άρθρο του Τσενκίζ Ακτάρ, με τον τίτλο «Απέλαση», που γίνεται αναφορά στην απέλαση των Ελλήνων από την Κων/λη, το 1964.
Στο άρθρο γράφει :
Η συμφορά
<<Απόψε, στις 18:00, ανοίγει έκθεση με την ονομασία «20 δολάρια, 20 κιλά», στον εκθεσιακό χώρο Τουτούν Ντεποσού, στο Τοπχανέ της Κων/λης. Η ονομασία «20 δολάρια, 20 κιλά» προέρχεται από το ποσό των χρημάτων και το βάρος των προσωπικών ειδών που μπορούσαν οι Ρωμιοί της Πόλης, που εκδιώχθηκαν εντός μίας νύχτας, να πάρουν μαζί τους. Τότε η κυβέρνηση CHP, που δεν μπόρεσε να επέμβει στην κρίση Κύπρου στην περίπτωση του 1955, έβγαλε τα απωθημένα της από τους Ρωμιούς της Πόλης. Τότε, στις 16 Μαρτίου του 1964, ακυρώθηκε μονόπλευρα η συμφωνία παραμονής εμπορίου και ναυσιπλοΐας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας το 1930 και άρχισε η απέλαση των Ρωμιών με ελληνική υπηκοότητα από την Κων/λη. Μαζί με τις 12.000 των Ρωμιών ελληνικής υπηκοότητας, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την Τουρκία και άλλες 30.000 Ρωμιοί, ενώ, επί χρόνια, ζούσαν μαζί στην Κων/λη, Έλληνες υπήκοοι και Τούρκοι υπήκοοι Ρωμιοί. Εντός ενός έτους ο αριθμός αυτών που εκδιώχθηκαν έφθασε τις 45.000. Εκδιώχθηκαν, πλέον, από τον τόπο τους, ο πιο παλιός λαός της Κων/λης, οι Ρωμιοί ορθόδοξοι. Οι Ρωμιοί αποκαλούν αυτή τη συμφορά με τη λέξη «απελάσεις».
>> Έρχονται στο νου τα βιώματα, γράφει,αναφορικά με τους πόνους και τις πικρίες και τη βία που υπέστησαν άνθρωποι που ζούσαν στα εδάφη αυτά, από το κράτος. Έρχεται στο νου μία κακή ανάμνηση, που έγινε προσπάθεια να ξεχαστεί ή να κάνουν να ξεχάσει ο κόσμος. Έρχονται στο νου αναμνήσεις, σχετικά με τους Αρμενίους, τους Συρορθοδόξους, τους Ρωμιούς που εκδιώχθηκαν, τους Κούρδους των οποίων η ύπαρξη θεωρήθηκε ανύπαρκτη, τους Αλεβίτες. Οι απελάσεις, δηλαδή η αναγκαστική μετακίνηση των Ρωμιών το 1964, είναι ένα κομμάτι μέσα σ’ αυτά.
Το τζίνι βγήκε από το μπουκάλι...
>> Η έκθεση μου θ’ ανοίξει σήμερα ετοιμάστηκε λόγω της επετείου των 50 ετών από το Σύνδεσμο Μπαμπίλ και από την Παγκόσμια Ομοσπονδία Κωνσταντινοπολιτών. Η έκθεση αυτή θα έρθει επίσης στην Άγκυρα και θα πάει και στην Αθήνα. Ακόμα είμαστε στην αρχή των αναμνήσεων, αλλά ο δρόμος είναι ακόμα μακρύς. Όμως το τζίνι βγήκε μία φορά από το μπουκάλι και δεν πρόκειται να ξαναμπεί.
>> Προπομπός των απελάσεων του 1964 ήταν τα γεγονότα 6-7 Σεπτεμβριανών το 1955, τα οποία οι μη μουσουλμάνοι τα αποκαλούν Σεπτεμβριανά και αυτά μνημονεύονται από το 2005, που ήταν η επέτειος των 50 ετών των γεγονότων. Ζητήθηκε η επιστροφή των ακινήτων των ευαγών ιδρυμάτων, που είχαν μεταβιβαστεί στην εκκλησία.
>> Από την πολιτισμική και θρησκευτική πλευρά αυξάνεται η ευαισθησία για τις εκκλησίες και για τις εκκλησίες οι οποίες μετατράπηκαν σε τεμένη. Από την άλλη, επισκευάζονται ορισμένες εκκλησίες. Στην εκκλησία της Παναγίας της Σουμελά στην Τραπεζούντα πραγματοποιείται κάθε χρόνο, στη μνήμη της Παναγίας στις 15 Αυγούστου, λειτουργία από το 2010.
Διεθνής διάλεξη
>>Επίσης η έκθεση των Κωνσταντινοπολιτών αρχιτεκτόνων περιοδεύει στον κόσμο. Στην περίπτωση της επιστημονικής και ακαδημαϊκής ανάμνησης ακούγονται πλέον χάρη ατομικών προσπαθειών τα όσα γράφτηκαν και λέχθηκαν και με τις εκδόσεις «Ιστός». Τώρα είμαστε σε μία περίοδο που διαδίδονται οι ακαδημαϊκές έρευνες και που οι νέοι έχουν αρχίσει με μεγάλο μεράκι να ψάχνουν το παρελθόν. Τελικά η έκθεση αυτή θα συνεχιστεί με μια διεθνή διάλεξη για τις απελάσεις στις 31 Οκτωβρίου, στο Πανεπιστήμιο Μπιλγκί. Ακόμα είμαστε στην αρχή αυτών των αναμνήσεων που έρχονται στο νου και πάλι. Ο δρόμος είναι ακόμα πολύ μακρύς. Η συντριπτική πλειοψηφία αυτών που ζουν σ’ αυτά τα εδάφη δεν αρνείται τίποτα και στην πραγματικότητα ή επαναλαμβάνει τα λάθη που έμαθε, ή είναι ανίδεη >>.
Χουριέτ : <<Η άγνωστη απέλαση>>
Από την πλευρά της Hurriyet με το τίτλο «20 δολάρια 20 κιλά» και τον υπέρτιτλο «Έκθεση για την άγνωστη απέλαση» γράφει:
«Το έτος 1964 ζείτε στην Κωνσταντινούπολη και δημοσιεύεται το όνομά σας σε κατάλογο υποχρεωτικής μετακίνησης κάποιας εφημερίδας. Έχετε το περιθώριο από 48 ώρες μέχρι 10 ημέρες να εγκαταλείψετε τη χώρα που γεννηθήκατε και μεγαλώσατε. Μαζί σας μπορείτε να έχετε μόνο προσωπικά σας είδη μέχρι 20 κιλά και τουρκικές λίρες αντίστοιχες 20 δολαρίων. Σας ζητείται να μεταβείτε σε μια πόλη που δεν είχατε πάει ποτέ παλαιότερα και να φτιάξετε εξ αρχής τη ζωή σας από το μηδέν. Τι θα κάνατε?
>> Ο Σύνδεσμος Babil (Ανεξάρτητος Σύνδεσμος Έρευνας Πληροφοριών και Επικοινωνίας) άνοιξε προς συζήτηση το θέμα της απέλασης των Ελλήνων το 1964, θέμα το οποίο δεν είναι πολύ γνωστό στην Τουρκία, με το σχέδιο «20 δολάρια, 20 κιλά». Η έκθεση που φέρει την ίδια ονομασία με το σχέδιο ανοίγει σήμερα στην Αποθήκη Καπνού μετά από εργασίες ενός έτους και μετά από επαφές με μάρτυρες της περιόδου εκείνης στην Κωνσταντινούπολη, στην Αθήνα και στην Ίμβρο.
Ζωντανές μαρτυρίες σε βίντεο
>>Η εν λόγω έκθεση θα παραμείνει ανοιχτή επί ένα μήνα και μετά την Κωνσταντινούπολη θα παρουσιασθεί στην Άγκυρα και στην Αθήνα. Στην έκθεση συμπεριλαμβάνονται φωνητικές καταγραφές με άτομα που υπέστησαν την απέλαση, βίντεο, φωτογραφίες και αποκόμματα δημοσιευμάτων των εφημερίδων της εποχής.
>> Ο συντονιστής του σχεδίου, Salih Erturan, είναι ένας από τους αυτούς που μίλησαν απευθείας με τους πληγέντες από την απέλαση αυτή. Λέει ότι αυτοί που έφυγαν χαρακτηρίζουν τον εαυτό τους ως Ρωμιοί της Κωνσταντινούπολης και ότι στην Αθήνα αντιμετώπισαν δυσκολίες ακόμη και στο θέμα της γλώσσας.
>> Η απόφαση για την απέλαση στις 16 Μαρτίου του 1964 συμπεριλαμβάνει 13.000 Ρωμιούς που έφεραν ελληνικά διαβατήρια. Όταν δε αυτοί που έφυγαν δεν μπόρεσαν να αφήσουν πίσω κανένα από τους συγγενείς τους, ο αριθμός αυτών που εγκατέλειψαν την Κωνσταντινούπολη εντός ενός έτους έφθασε τους 45.000>>- .
onalert.grΤώρα, υπό την πίεση της ανάγκης εισόδου στην ΕΕ, της αλλαγής νοοτροπιών σε μερίδα της πολιτικής τάξης της Τουρκίας, την ενίσχυση των προσπαθειών των ομογενών ανά τον κόσμο, αρχίζει σιγά σιγά οι ομολογίες και οι αναγνωρίσεις...
Για παράδειγμα χθες το απόγευμα άνοιξε η έκθεση με την ονομασία «20 δολάρια, 20 κιλά», στον εκθεσιακό χώρο Τουτούν Ντεποσού, στο Τοπχανέ της Κων/λης. Η ονομασία «20 δολάρια, 20 κιλά» προέρχεται, όπως μπορεί να καταλάβει κανείς εύκολα, από το ποσό των χρημάτων και το βάρος των προσωπικών ειδών που μπορούσαν οι Ρωμιοί της Πόλης, που εκδιώχθηκαν εντός μίας νύχτας, να πάρουν μαζί τους. Η έκθεση ετοιμάστηκε λόγω της επετείου των 50 ετών από τον - ανεξάρτητο,τουρκικό- Σύνδεσμο Μπαμπίλ και από την Παγκόσμια Ομοσπονδία Κωνσταντινοπολιτών. Η έκθεση αυτή θα παρουσιαστεί επίσης στην Άγκυρα και στην Αθήνα.
Υπάρχουν 2 σχετικά δημοσιεύματα στην τουρκικό τύπο.
Η χθεσινή Taraf δημοσιεύει άρθρο του Τσενκίζ Ακτάρ, με τον τίτλο «Απέλαση», που γίνεται αναφορά στην απέλαση των Ελλήνων από την Κων/λη, το 1964.
Στο άρθρο γράφει :
Η συμφορά
<<Απόψε, στις 18:00, ανοίγει έκθεση με την ονομασία «20 δολάρια, 20 κιλά», στον εκθεσιακό χώρο Τουτούν Ντεποσού, στο Τοπχανέ της Κων/λης. Η ονομασία «20 δολάρια, 20 κιλά» προέρχεται από το ποσό των χρημάτων και το βάρος των προσωπικών ειδών που μπορούσαν οι Ρωμιοί της Πόλης, που εκδιώχθηκαν εντός μίας νύχτας, να πάρουν μαζί τους. Τότε η κυβέρνηση CHP, που δεν μπόρεσε να επέμβει στην κρίση Κύπρου στην περίπτωση του 1955, έβγαλε τα απωθημένα της από τους Ρωμιούς της Πόλης. Τότε, στις 16 Μαρτίου του 1964, ακυρώθηκε μονόπλευρα η συμφωνία παραμονής εμπορίου και ναυσιπλοΐας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας το 1930 και άρχισε η απέλαση των Ρωμιών με ελληνική υπηκοότητα από την Κων/λη. Μαζί με τις 12.000 των Ρωμιών ελληνικής υπηκοότητας, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την Τουρκία και άλλες 30.000 Ρωμιοί, ενώ, επί χρόνια, ζούσαν μαζί στην Κων/λη, Έλληνες υπήκοοι και Τούρκοι υπήκοοι Ρωμιοί. Εντός ενός έτους ο αριθμός αυτών που εκδιώχθηκαν έφθασε τις 45.000. Εκδιώχθηκαν, πλέον, από τον τόπο τους, ο πιο παλιός λαός της Κων/λης, οι Ρωμιοί ορθόδοξοι. Οι Ρωμιοί αποκαλούν αυτή τη συμφορά με τη λέξη «απελάσεις».
>> Έρχονται στο νου τα βιώματα, γράφει,αναφορικά με τους πόνους και τις πικρίες και τη βία που υπέστησαν άνθρωποι που ζούσαν στα εδάφη αυτά, από το κράτος. Έρχεται στο νου μία κακή ανάμνηση, που έγινε προσπάθεια να ξεχαστεί ή να κάνουν να ξεχάσει ο κόσμος. Έρχονται στο νου αναμνήσεις, σχετικά με τους Αρμενίους, τους Συρορθοδόξους, τους Ρωμιούς που εκδιώχθηκαν, τους Κούρδους των οποίων η ύπαρξη θεωρήθηκε ανύπαρκτη, τους Αλεβίτες. Οι απελάσεις, δηλαδή η αναγκαστική μετακίνηση των Ρωμιών το 1964, είναι ένα κομμάτι μέσα σ’ αυτά.
Το τζίνι βγήκε από το μπουκάλι...
>> Η έκθεση μου θ’ ανοίξει σήμερα ετοιμάστηκε λόγω της επετείου των 50 ετών από το Σύνδεσμο Μπαμπίλ και από την Παγκόσμια Ομοσπονδία Κωνσταντινοπολιτών. Η έκθεση αυτή θα έρθει επίσης στην Άγκυρα και θα πάει και στην Αθήνα. Ακόμα είμαστε στην αρχή των αναμνήσεων, αλλά ο δρόμος είναι ακόμα μακρύς. Όμως το τζίνι βγήκε μία φορά από το μπουκάλι και δεν πρόκειται να ξαναμπεί.
>> Προπομπός των απελάσεων του 1964 ήταν τα γεγονότα 6-7 Σεπτεμβριανών το 1955, τα οποία οι μη μουσουλμάνοι τα αποκαλούν Σεπτεμβριανά και αυτά μνημονεύονται από το 2005, που ήταν η επέτειος των 50 ετών των γεγονότων. Ζητήθηκε η επιστροφή των ακινήτων των ευαγών ιδρυμάτων, που είχαν μεταβιβαστεί στην εκκλησία.
>> Από την πολιτισμική και θρησκευτική πλευρά αυξάνεται η ευαισθησία για τις εκκλησίες και για τις εκκλησίες οι οποίες μετατράπηκαν σε τεμένη. Από την άλλη, επισκευάζονται ορισμένες εκκλησίες. Στην εκκλησία της Παναγίας της Σουμελά στην Τραπεζούντα πραγματοποιείται κάθε χρόνο, στη μνήμη της Παναγίας στις 15 Αυγούστου, λειτουργία από το 2010.
Διεθνής διάλεξη
>>Επίσης η έκθεση των Κωνσταντινοπολιτών αρχιτεκτόνων περιοδεύει στον κόσμο. Στην περίπτωση της επιστημονικής και ακαδημαϊκής ανάμνησης ακούγονται πλέον χάρη ατομικών προσπαθειών τα όσα γράφτηκαν και λέχθηκαν και με τις εκδόσεις «Ιστός». Τώρα είμαστε σε μία περίοδο που διαδίδονται οι ακαδημαϊκές έρευνες και που οι νέοι έχουν αρχίσει με μεγάλο μεράκι να ψάχνουν το παρελθόν. Τελικά η έκθεση αυτή θα συνεχιστεί με μια διεθνή διάλεξη για τις απελάσεις στις 31 Οκτωβρίου, στο Πανεπιστήμιο Μπιλγκί. Ακόμα είμαστε στην αρχή αυτών των αναμνήσεων που έρχονται στο νου και πάλι. Ο δρόμος είναι ακόμα πολύ μακρύς. Η συντριπτική πλειοψηφία αυτών που ζουν σ’ αυτά τα εδάφη δεν αρνείται τίποτα και στην πραγματικότητα ή επαναλαμβάνει τα λάθη που έμαθε, ή είναι ανίδεη >>.
Χουριέτ : <<Η άγνωστη απέλαση>>
Από την πλευρά της Hurriyet με το τίτλο «20 δολάρια 20 κιλά» και τον υπέρτιτλο «Έκθεση για την άγνωστη απέλαση» γράφει:
«Το έτος 1964 ζείτε στην Κωνσταντινούπολη και δημοσιεύεται το όνομά σας σε κατάλογο υποχρεωτικής μετακίνησης κάποιας εφημερίδας. Έχετε το περιθώριο από 48 ώρες μέχρι 10 ημέρες να εγκαταλείψετε τη χώρα που γεννηθήκατε και μεγαλώσατε. Μαζί σας μπορείτε να έχετε μόνο προσωπικά σας είδη μέχρι 20 κιλά και τουρκικές λίρες αντίστοιχες 20 δολαρίων. Σας ζητείται να μεταβείτε σε μια πόλη που δεν είχατε πάει ποτέ παλαιότερα και να φτιάξετε εξ αρχής τη ζωή σας από το μηδέν. Τι θα κάνατε?
>> Ο Σύνδεσμος Babil (Ανεξάρτητος Σύνδεσμος Έρευνας Πληροφοριών και Επικοινωνίας) άνοιξε προς συζήτηση το θέμα της απέλασης των Ελλήνων το 1964, θέμα το οποίο δεν είναι πολύ γνωστό στην Τουρκία, με το σχέδιο «20 δολάρια, 20 κιλά». Η έκθεση που φέρει την ίδια ονομασία με το σχέδιο ανοίγει σήμερα στην Αποθήκη Καπνού μετά από εργασίες ενός έτους και μετά από επαφές με μάρτυρες της περιόδου εκείνης στην Κωνσταντινούπολη, στην Αθήνα και στην Ίμβρο.
Ζωντανές μαρτυρίες σε βίντεο
>>Η εν λόγω έκθεση θα παραμείνει ανοιχτή επί ένα μήνα και μετά την Κωνσταντινούπολη θα παρουσιασθεί στην Άγκυρα και στην Αθήνα. Στην έκθεση συμπεριλαμβάνονται φωνητικές καταγραφές με άτομα που υπέστησαν την απέλαση, βίντεο, φωτογραφίες και αποκόμματα δημοσιευμάτων των εφημερίδων της εποχής.
>> Ο συντονιστής του σχεδίου, Salih Erturan, είναι ένας από τους αυτούς που μίλησαν απευθείας με τους πληγέντες από την απέλαση αυτή. Λέει ότι αυτοί που έφυγαν χαρακτηρίζουν τον εαυτό τους ως Ρωμιοί της Κωνσταντινούπολης και ότι στην Αθήνα αντιμετώπισαν δυσκολίες ακόμη και στο θέμα της γλώσσας.
>> Η απόφαση για την απέλαση στις 16 Μαρτίου του 1964 συμπεριλαμβάνει 13.000 Ρωμιούς που έφεραν ελληνικά διαβατήρια. Όταν δε αυτοί που έφυγαν δεν μπόρεσαν να αφήσουν πίσω κανένα από τους συγγενείς τους, ο αριθμός αυτών που εγκατέλειψαν την Κωνσταντινούπολη εντός ενός έτους έφθασε τους 45.000>>- .
