Νέα παρέμβαση στις σχέσεις Ελλάδας - Τουρκίας κάνει με επιστολή - ψήφισμά του προς τους πρωθυπουργούς των δύο χωρών το Ίδρυμα Εθνικού και Θρησκευτικού Προβληματισμού, σχολιάζοντας την τελευταία τους συνάντηση στην Αθήνα.
Η επιστολή επικεντρώνεται στα θρησκευτικά ζητήματα που έθεσε ο Ταγίπ Ερντογάν και χρησιμοποιώντας τα λόγια του τούρκου πρωθυπουργού μεταξύ άλλων αναφέρει:
«“Είπαμε ότι θα πρέπει να υπάρξει μια παραλληλία στον τρόπο με τον οποίο εκλέγονται οι ιεράρχες… θα πρέπει να αναγνωρίζεται το δικαίωμα στη μουσουλμανική μειονότητα να εκλέγει τον δικό της θρησκευτικό ηγέτη”. Το ερώτημα: Οι ιεράρχες του Πατριαρχείου των Ρωμιών στην Πόλη (Πατριάρχης, μητροπολίτες, επίσκοποι) εκλέγονται από τη “χριστιανική μειονότητα των Ρωμιών” της Τουρκίας;
Αυτή καμιά θέση δεν έχει στην εκλογή των. Η Σύνοδος των Αρχιερέων τούς εκλέγει, κατά τους εκκλησιαστικούς κανόνες και νόμους, και μόνο. Το αυτό ισχύει στην Εκκλησία της Ελλάδος. Γιατί, λοιπόν, η “μουσουλμανική μειονότητα” της Ελλάδας, στην ελληνική Θράκη, θα καλείται να εκλέγει μουφτήδες; Πού είναι η “παραλληλία”, κ. πρωθυπουργέ;
Λέτε, κ. πρωθυπουργέ, ότι “δεν θεωρούμε δικαίωμά μας να εκλέγουμε Πατριάρχη”. Γνωρίζετε ότι η Νομαρχία Κωνσταντινουπόλεως, δηλαδή το υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας, έχει το δικαίωμα, όταν λαμβάνει τον επίσημο κατάλογο υποψηφίων Πατριαρχών, υποχρεωτικά αποστελλόμενο από την πλευρά του Πατριαρχείου, να προβαίνει σε διαγραφές υποψηφίων; Πριν τον εγκρίνει, τελικά; Προς πληροφόρησή σας, στην πατριαρχική εκλογή του 1972, π.χ. η Νομαρχία Κωνσταντινουπόλεως διέγραψε από τον κατάλογο υποψηφίων περί τους 10 υποψηφίους. Μερικούς, μάλιστα, απʼ αυτούς κορυφές της Χριστιανοσύνης; Με το δικαίωμα των διαγραφών ελέγχονται, ναι ή όχι, η πατριαρχική εκλογή και ο πατριαρχικός θεσμός προς υποτίμησή τους;
Λέτε ότι στην ελληνική Θράκη “δεν υπάρχει εκλεγμένος μουφτής, υπάρχει διορισμένος μουφτής”. Μπορείτε να μας πληροφορήσετε πώς αναλαμβάνουν στη χώρα σας τα καθήκοντά τους οι μουφτήδες; Διʼ εκλογής ή διά διορισμού; Είναι νόμος και έθος σʼ όλες τις μουσουλμανικές, και δη αραβικές χώρες, και στην Τουρκία, μάλιστα, οι μουφτήδες να προέρχονται από διορισμό της Πολιτείας. Στην Τουρκία οι μουφτήδες διορίζονται κατευθείαν από τη Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων. Σεις όμως “απαιτείτε”, τρόπον τινά, εκλογές μουφτήδων στην Ελλάδα και μας εισηγείσθε ότι “το θέμα πρέπει τάχιστα να λήξει”. Πόσο “τάχιστα”, κ. πρωθυπουργέ;».
Όσο... τάχιστα επιλύσατε το θέμα της Χάλκης;
«Παραλληλίζετε, μάλλον ταυτίζετε –έτσι φαίνεται– τη μουφτεία και τους μουφτήδες με το Πατριαρχείο και τον Πατριάρχη των Ρωμιών. Ο Ρωμιός όμως Πατριάρχης, στο σύστημα διοικήσεως της Ορθοδόξου Χριστιανικής Εκκλησίας στον κόσμο όλο, δεν είναι μόνο Πατριάρχης των Ρωμιών της Τουρκίας (Κωνσταντινούπολη - Ίμβρος - Τένεδος), αλλά και ο Πρώτος Ιεράρχης των περίπου 400 εκατομμυρίων Χριστιανών Ορθοδόξων.
Οι μουφτήδες της Ελλάδος, στην Ξάνθη, Κομοτηνή και Διδυμότειχο, είναι θρησκευτικοί υπεύθυνοι των τοπικών μουσουλμανικών κοινοτήτων, όπως και οι μητροπολίτες των ιδίων επαρχιών. Μιλούμε για ανόμοια θρησκευτικά καθεστώτα. Πέραν του ότι τα του Πατριαρχείου των Ρωμιών ειδικά ρυθμίσθηκαν όχι διμερώς αλλά διά διεθνών συνθηκών (π.χ. Συνθήκη Λωζάννης).
Είναι βαθιά επιθυμία σας να ανακαινισθεί και λειτουργήσει το Φετιχιέ Τζαμί στο Μοναστηράκι των Αθηνών. Ο πρωθυπουργός μας σας το υποσχέθηκε. Ευχόμαστε να είσθε ο πρώτος επίσημος που θα προσευχηθεί σʼ αυτό το ιστορικό τζαμί, που θα είναι εύλογα μουσείο αλλά συγχρόνως και χώρος προσευχής των επισήμων επισκεπτών από τις μουσουλμανικές χώρες, που διατηρούν άριστες παραδοσιακές σχέσεις με την Ελλάδα. Αντί της προσφοράς αυτής, σεις δηλώσατε ότι θα σεβασθείτε τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για το Ορφανοτροφείο Πριγκήπου. Αυτό δεν λέγεται ούτε νοείται πρωθυπουργική αντιπροσφορά. Είναι επιστροφή αρπαγείσης διά νόμου του τουρκικού κράτους ξένης περιουσίας, περιουσίας των Ρωμιών της Πόλης.
Το αντίστοιχο, κατʼ ουσία, θα ήταν κάτι παρόμοιο. Να δοθεί, π.χ. η ιστορική Μονή Παντοκράτορος, κοντά στο Πατριαρχείο των Ρωμιών στο Φανάρι, για τις άμεσες ανάγκες του. Το είχε υποσχεθεί ο Μεντερές, όταν ως πρωθυπουργός (ήταν ο πρώτος και τελευταίος πρωθυπουργός που επισκέφθηκε το Πατριαρχείο) ήλθε να χαιρετήσει στην έδρα του τον Μεγάλο Πατριάρχη Αθηναγόρα, που τον αποκαλούσε evliya - άγιο, εκπλαγείς για την ταπεινή στέγη του Πατριαρχείου».
