Οστά 1073 ατόμων έχουν ανευρεθεί από το 2006 μέχρι τον Απρίλιο φέτος. Ποια διαδικασία ακολουθείται
Η ανεύρεση οστών,Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκπρίων, αγνοουμένων, μέχρι την παράδοση στους συγγενείς τους είναι ένα λεπτό, επίπονο και χρονοβόρο έργο, το οποίο από το 2006 έχει αναλάβει η Committee on Missing Persons (CMP).Το πρωτότυπο κείμενο της συμφωνίας για τη σύσταση της Επιτροπής ήταν από την αρχή (1981) στα αγγλικά, περιλαμβανομένου και του ονόματος της "Committee on Missing Persons", που μεταφράζεται στα ελληνικά «Επιτροπή για τους Αγνοούμενους».
Ωστόσο, κυπριακή κυβέρνηση και η ελληνοκυπριακή πλευρά πρόσθεσαν το επίθετο «διερευνητική» και την ονομάζουν Διερευνητική Επιτροπή για τους Αγνοουένους (ΔΕΑ). Η προσθήκη αυτή είναι ένα ζήτημα, που πρέπει να εξηγήσουν οι αρμόδιοι.
Ο προσδιορισμός της Επιτροπής ως «διερευνητικής» δεν ανταποκρίνεται , σύμφωνα και με τους όρους εντολής της στην πραγματικότητα, αφού είναι αναρμόδια για πραγματική διερεύνηση και διαπίστωση των συνθηκών εξαφάνισης και της τύχης των αγνοουμένων.
Από το 2006 μέχρι τώρα από την Δικοινοτική Δικανική Ομάδα Αρχαιολόγων της CMP έχουν ανασκαφεί 857 θέσεις σε όλη την Κύπρο, στις επαρχίες Λευκωσίας, Κερύνειας Αμμόχωστου Λάρνακας, Λεμεσού και Πάφου. Τα οστά 1073 ατόμων έχουν ανευρεθεί από το 2006 μέχρι τον Απρίλιο φέτος.
Οι πληροφορίες αναφορικά με τα σημεία ταφής δίνονται από μάρτυρες (αυτόπτες, εξ ακοής ). Οι χώροι αυτοί είναι τεμάχια γης, πηγάδια, ποτάμια,βουνά,αυλές σπιτιών,καμίνια. Ανάλογα με το χώρο ακολουθείται ειδική μέθοδος αρχαιολογικής ανασκαφής.
Η ταφή αγνοουμένων σε κάποιες περιπτώσεις είναι ομαδική και σε άλλες ατομική. Τα οστά βρίσκονται σε ανατομική διάταξη, ανάμεικτα, ανατομική διάταξη και ανάμεικτα, επιφανειακά ευρήματα, όπως προσωπικά αντικείμενα. Γίνεται καταγραφή της εκταφής και τα ευρήματα μεταφέρονται στο Ανθρωπολγικό Εργαστήριο (ΑΕ) της CMP στην προστατευόμενη από τα Ηνωμένα Έθνη ζώνη, στη Λευκωσία.
Το προσωπικό, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, αποτελείται από 19 άτομα: 12 Ανθρωπολόγους, 2 Αρχαιολόγους, 2 Γενετίστριες, 1 Φωτογράφο, 1 υπεύθυνη Αρχείου και έναν υπεύθυνο Ηλεκτρονικής Βάσης Δεδομένων.
Στο ΑΕ φυλάσσονται όλα τα οστά, διενεργούνται οι ανθρωπολογικές αναλύσεις και ετοιμάζονται και φυλάσσονται όλες οι αρχαιολογικές και ανθρωπολογικές εκθέσεις. Η εργασία στο ΑΕ περιλαμβάνει: Γενικά στοιχεία ανατομίας, Σύγκριση ανατομικών υποθέσεων και υποθέσεων με αναμεμειγμένα οστά, Βιολογικό προφίλ,Στοιχεία που υποστηρίζουν την ταυτοποίηση, ανάλυση ρουχισμού και προσωπικών αντικειμένων, χειρισμός οστών που δεν μπορούν να αποδοθούν σε συγκεκριμένα σκελετικά σύνολα.
Ο ανθρώπινος σκελετός, πριν αναπτυχθεί πλήρως στο Εργαστήριο, αποτελείται από μεγάλο αριθμό οστών.
Καθώς ο άνθρωπος μεγαλώνει, τα οστά αρχίζουν να αναπτύσσονται και τα μέρη τους να συνοστεώνονται. Η οδοντοστοιχία επίσης αναπτύσσεται και αλλάζει.
• Ένας φυσιολογικός σκελετός ενηλίκου αποτελείται από 206 οστά και 32 δόντια.
• Ο κάθε σκελετός παρουσιάζει μοναδικά μορφολογικά χαρακτηριστικά.
Η δικοινοτική ομάδα ανθρωπολόγων αναλύει τα οστά και τα δόντια που μεταφέρονται στο ΑΕ από την δικοινοτική ομάδα αρχαιολόγων. Ο στόχος είναι να μελετηθούν και καταγραφούν όλα τα μοναδικά χαρακτηριστικά κάθε ατόμου που αντιπροσωπεύεται από ένα σκελετικό σύνολο, ώστε να επιτευχθεί η ταυτοποίησή του.
Τα οστά παραλαμβάνονται στο εργαστήριο με τους μοναδικούς κωδικούς, που τους έχουν δοθεί στο χώρο εκταφής. Αποθηκεύονται στις εγκαταστάσεις του ΑΕ, σε δωμάτιο με σταθερή θερμοκρασία, και αναλύονται με χρονολογική διάταξη βασισμένη στο έτος εκταφής. Επίσης, πλένονται με καθαρό νερό και μαλακές βούρτσες, ώστε να απομακρυνθεί το χώμα από την επιφάνειά τους. Επίσης, αναγράφονται με μολύβι οι μοναδικοί κωδικοί της υπόθεσης, ώστε να είναι εύκολος ο εντοπισμός τους.
Στην συνέχεια ανθρωπολόγοι ενώνουν τα θραύσματα με τη χρήση σιλικόνης. Μετά γίεται οστεολογική ανάλυση, ανάλυση βιολογικού προφίλ ,καθορισμός φύλου, υπολογισμός ηλικίας ,αναγνωριστικά χαρακτηριστικά.
Σε επόμενη φάση γίνεται δειγματοληψία για γενετικές εξετάσεις σε συσχετισμό με ανθρωπολογικές και γενετικές μεθόδους
ΓΕΝΕΤΙΚΗ (DNA) ΑΝΑΛΥΣΗ
Αυτή γίνεται από την Δικοινοτική Ομάδα Δικανικής Γενετικής της CMP . Χρειάζονται δείγματα DNA συγγενών , που μπορούν να απομονωθούν από : μαλλιά, σάλιο, αίμα, οστό δέρμα, ιδρώτα, δόντια κ.α.
Στόχος της Δικοινοτική Ομάδα Δικανικής Γενετικής είναι:
* Επικαιροποίηση της Βάσης Δεδομένων των συγγενών για να αυξηθεί ο αριθμός των θετικών αποτελεσμάτων και να επιταχυνθεί η διαδικασία του DNA.
* Έλεγχος της ορθότητας των οικογενειακών δέντρων και προσθήκη δειγματων συγγενών που δεν είχαν περιληφθεί προηγουμένως στη Βάση Δεδομένων.
* Έλεγχος των αποτελεσμάτων DNA που παραλαμβάνονται από ο το γενετικό εργαστήριο : -Επιβεβαίωση των οικογενειακών σχέσεων μεταξύ των οστών και των συγγενικών δειγμάτων, Επιβεβαίωση του συσχετισμού των οστών μέχρι σήμερα. Ειδικότερα:
* 3658 σκελετικά δείγματα στάλθηκαν για γενετικές αναλύσεις
* Από τον Ιούλιο του 2012 έγιναν γενετικές αναλύσεις σε 2172 σκελετικά δείγματα
* Περίπου 1700 δείγματα των συγγενών έχουν προστεθεί στη βάση δεδομένων των συγγενών από το Σεπτέμβριο του 2012
* Υπάρχει στη βάση δεδομένων 4545 από τα δείγματα των συγγενών
Οι δυσκολίες , που αντιμετωπίζουν οι επιστήμονες με το DNA , αφορούν:
-Ποιότητα των οστών - Η κακή διατήρηση των οστών λόγω των περιβαλλοντολογίκων συνθηκών μπορεί να οδηγήσει σε δυσκολίες στην ανάλυση του DNA.
- Δείγματα συγγενών - Σε περιπτώσεις όπου τα δείγματα των συγγενών δεν είναι αρκετά για θετικά αποτελέσματα υπάρχει: Ανάγκη για συλλογή επιπλέον δειγμάτων από τους συγγενείς του αγνοουμένου, για εκταφή των θανόντων μελών της οικογένειας για να χρησιμοποιηθεί το DNA τους.
* Πολύπλοκες υποθέσεις: Οικογένειες με περισσότερα από ένα αγνοούμενα μέλη - επιβεβαίωση των οικογενειακών σχέσεων και διαφοροποίηση μεταξύ των δύο αγνοουμένων (χρησιμοποιώντας ανθρωπολογικές μεθόδους).
Σε περιπτώσεις όπου μια ολόκληρη οικογένεια αγνοείται πρέπει να γίνουν πολύπλοκοι στατιστικοί υπολογισμοί ώστε να ταυτοποιηθούν.
Για την ταυτοποίηση σημαντικό ρόλο παίζουν τα προθανάτια στοιχεία , που περιλαμβάνουν:
* Γενικό ιστορικό αγνοουμένου όπως: επαλήθευση ονόματος, ηλικία κατά την εξαφάνιση, διεύθυνση διαμονής, επάγγελμα, οικογενειακή κατάσταση, παιδιά
* Χαρακτηριστικά φυσικής κατάστασης π.χ ύψος
* Ιατρικό ιστορικό π.χ οδοντοστοιχία, τραύματα κατά τη διάρκεια της ζωής, παθολογίες κ.λ.π
* Εντοπισμός ατόμου επαφής, το οποίο θα μας καθοδηγήσει ποιους πρέπει ή δεν πρέπει να ενημερώσουμε στο αρχικό στάδιο ( ασθένειες, απώλειες στην οικογένεια, σημαντικά συμβάντα).
ΣΥΜΦΙΛΙΩΣΗ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ
Ακολουθεί αυτό , που οι επιστήμονες ονομάζουν «Συμφιλίωση Ευρυμάτων» και περιλαμβάνει αξιολόγηση και σύγκριση όλων των πληροφοριών, που αφορούν στην ταυτοποίηση ενός αγνοούμενου προσώπου.
Η Συμφιλίωση των Ευρημάτων είναι καθοριστικής σημασίας, γιατί είναι απαραίτητη η συμφωνία όλων των διαθέσιμων πληροφοριών για το αγνοούμενο πρόσωπο.
Όταν όλες οι πληροφορίες που αφορούν στην υπόθεση συμφωνούν, τότε πραγματοποιείται ταυτοποίηση και τα οστά παραδίδονται στους συγγενείς.
Όταν υπάρχει διαφωνία μεταξύ των πληροφοριών, που αφορούν στην υπόθεση, τότε η ταυτοποίηση δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί και η ταυτοποίηση και η υπόθεση επανεξετάζεται.
ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΩΝ
Η επίσημη ενημέρωση οικογένειας ή συγγενικών προσώπων του αγνοουμένου γίνεται από τον εκπρόσωπο της ελληνοκυπριακής πλευράς στην CP και την παρουσία ενός τουλάχιστον ψυχολόγου. Κατά την ενημέρωση γίνεται: α) αναφορά στις πληροφορίες, που αφορούν στην ταυτοποίηση, χώρο εκταφής, ανευρεθέντα οστά, β) περιγραφή της διαδικασίας από την ταυτοποίηση μέχρι και την κηδεία, επιβεβαιώνεται στις οικογένειες ότι ανά πάσα στιγμή θα μπορούν να επικοινωνούν με τις λειτουργούς στήριξης (ψυχολόγους).
Τα πιο βασικά ερωτήματα που θέτουν οι συγγενείς είναι:
* Πότε μπορώ να δω τα λείψανα;
* Δεν έχω πάει ποτέ σε ανθρωπολογικό εργαστήριο, τι είναι; Πώς μοιάζει; Τι πρέπει να πάρω μαζί μου;
* Πρέπει να πάω να δω τα οστά;
* Πότε μπορώ να κάνω την κηδεία;
* Γιατί τα οστά παραδίδονται σε μικρές λειψανοθήκες;
* Ποιος αναλαμβάνει τα διαδικαστικά της κηδείας και την οργάνωση;
* Μπορούμε να επισκεφτούμε τον χώρο ταφής;
* Ποιος έδωσε σχετικές μαρτυρίες για τον χώρο ταφής;
* Συνθήκες και αίτια θανάτου.
* Τι γίνεται με τα προσωπικά αντικείμενα αν δεν αναγνωριστούν;
* Μετά από εδώ πού μεταφέρονται τα οστά;
* Δεν επιθυμώ κηδεία σύντομα, πόσον καιρό μπορείτε να κρατήσετε τα οστά στο ανθρωπολογικό εργαστήριο;
Κατά την επίσκεψη των συγγενών στο Ανθρωπολογικό Εργαστήριο γίνεται ενημέρωση από την υπεύθυνη ομάδα, με:αρχαιολογική ενημέρωση, ανθρωπολογική ενημέρωση, γενετική ενημέρωση. Αν η οικογένεια το επιθυμεί μπορεί να δει τα οστά.
Η κηδεία αποτελεί το συναισθηματικό κλείσιμο, όπου η οικογένεια μπορεί πλέον να εισέλθει στη φυσιολογική διαδικασία του πένθους. Η ίδια επιλέγει τον τρόπο τέλεσης της κηδείας σύμφωνα με τα δικά της ήθη και έθιμα.
Ωστόσο, κυπριακή κυβέρνηση και η ελληνοκυπριακή πλευρά πρόσθεσαν το επίθετο «διερευνητική» και την ονομάζουν Διερευνητική Επιτροπή για τους Αγνοουένους (ΔΕΑ). Η προσθήκη αυτή είναι ένα ζήτημα, που πρέπει να εξηγήσουν οι αρμόδιοι.
Ο προσδιορισμός της Επιτροπής ως «διερευνητικής» δεν ανταποκρίνεται , σύμφωνα και με τους όρους εντολής της στην πραγματικότητα, αφού είναι αναρμόδια για πραγματική διερεύνηση και διαπίστωση των συνθηκών εξαφάνισης και της τύχης των αγνοουμένων.
Από το 2006 μέχρι τώρα από την Δικοινοτική Δικανική Ομάδα Αρχαιολόγων της CMP έχουν ανασκαφεί 857 θέσεις σε όλη την Κύπρο, στις επαρχίες Λευκωσίας, Κερύνειας Αμμόχωστου Λάρνακας, Λεμεσού και Πάφου. Τα οστά 1073 ατόμων έχουν ανευρεθεί από το 2006 μέχρι τον Απρίλιο φέτος.
Οι πληροφορίες αναφορικά με τα σημεία ταφής δίνονται από μάρτυρες (αυτόπτες, εξ ακοής ). Οι χώροι αυτοί είναι τεμάχια γης, πηγάδια, ποτάμια,βουνά,αυλές σπιτιών,καμίνια. Ανάλογα με το χώρο ακολουθείται ειδική μέθοδος αρχαιολογικής ανασκαφής.
Η ταφή αγνοουμένων σε κάποιες περιπτώσεις είναι ομαδική και σε άλλες ατομική. Τα οστά βρίσκονται σε ανατομική διάταξη, ανάμεικτα, ανατομική διάταξη και ανάμεικτα, επιφανειακά ευρήματα, όπως προσωπικά αντικείμενα. Γίνεται καταγραφή της εκταφής και τα ευρήματα μεταφέρονται στο Ανθρωπολγικό Εργαστήριο (ΑΕ) της CMP στην προστατευόμενη από τα Ηνωμένα Έθνη ζώνη, στη Λευκωσία.
Το προσωπικό, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, αποτελείται από 19 άτομα: 12 Ανθρωπολόγους, 2 Αρχαιολόγους, 2 Γενετίστριες, 1 Φωτογράφο, 1 υπεύθυνη Αρχείου και έναν υπεύθυνο Ηλεκτρονικής Βάσης Δεδομένων.
Στο ΑΕ φυλάσσονται όλα τα οστά, διενεργούνται οι ανθρωπολογικές αναλύσεις και ετοιμάζονται και φυλάσσονται όλες οι αρχαιολογικές και ανθρωπολογικές εκθέσεις. Η εργασία στο ΑΕ περιλαμβάνει: Γενικά στοιχεία ανατομίας, Σύγκριση ανατομικών υποθέσεων και υποθέσεων με αναμεμειγμένα οστά, Βιολογικό προφίλ,Στοιχεία που υποστηρίζουν την ταυτοποίηση, ανάλυση ρουχισμού και προσωπικών αντικειμένων, χειρισμός οστών που δεν μπορούν να αποδοθούν σε συγκεκριμένα σκελετικά σύνολα.
Ο ανθρώπινος σκελετός, πριν αναπτυχθεί πλήρως στο Εργαστήριο, αποτελείται από μεγάλο αριθμό οστών.
Καθώς ο άνθρωπος μεγαλώνει, τα οστά αρχίζουν να αναπτύσσονται και τα μέρη τους να συνοστεώνονται. Η οδοντοστοιχία επίσης αναπτύσσεται και αλλάζει.
• Ένας φυσιολογικός σκελετός ενηλίκου αποτελείται από 206 οστά και 32 δόντια.
• Ο κάθε σκελετός παρουσιάζει μοναδικά μορφολογικά χαρακτηριστικά.
Η δικοινοτική ομάδα ανθρωπολόγων αναλύει τα οστά και τα δόντια που μεταφέρονται στο ΑΕ από την δικοινοτική ομάδα αρχαιολόγων. Ο στόχος είναι να μελετηθούν και καταγραφούν όλα τα μοναδικά χαρακτηριστικά κάθε ατόμου που αντιπροσωπεύεται από ένα σκελετικό σύνολο, ώστε να επιτευχθεί η ταυτοποίησή του.
Τα οστά παραλαμβάνονται στο εργαστήριο με τους μοναδικούς κωδικούς, που τους έχουν δοθεί στο χώρο εκταφής. Αποθηκεύονται στις εγκαταστάσεις του ΑΕ, σε δωμάτιο με σταθερή θερμοκρασία, και αναλύονται με χρονολογική διάταξη βασισμένη στο έτος εκταφής. Επίσης, πλένονται με καθαρό νερό και μαλακές βούρτσες, ώστε να απομακρυνθεί το χώμα από την επιφάνειά τους. Επίσης, αναγράφονται με μολύβι οι μοναδικοί κωδικοί της υπόθεσης, ώστε να είναι εύκολος ο εντοπισμός τους.
Στην συνέχεια ανθρωπολόγοι ενώνουν τα θραύσματα με τη χρήση σιλικόνης. Μετά γίεται οστεολογική ανάλυση, ανάλυση βιολογικού προφίλ ,καθορισμός φύλου, υπολογισμός ηλικίας ,αναγνωριστικά χαρακτηριστικά.
Σε επόμενη φάση γίνεται δειγματοληψία για γενετικές εξετάσεις σε συσχετισμό με ανθρωπολογικές και γενετικές μεθόδους
ΓΕΝΕΤΙΚΗ (DNA) ΑΝΑΛΥΣΗ
Αυτή γίνεται από την Δικοινοτική Ομάδα Δικανικής Γενετικής της CMP . Χρειάζονται δείγματα DNA συγγενών , που μπορούν να απομονωθούν από : μαλλιά, σάλιο, αίμα, οστό δέρμα, ιδρώτα, δόντια κ.α.
Στόχος της Δικοινοτική Ομάδα Δικανικής Γενετικής είναι:
* Επικαιροποίηση της Βάσης Δεδομένων των συγγενών για να αυξηθεί ο αριθμός των θετικών αποτελεσμάτων και να επιταχυνθεί η διαδικασία του DNA.
* Έλεγχος της ορθότητας των οικογενειακών δέντρων και προσθήκη δειγματων συγγενών που δεν είχαν περιληφθεί προηγουμένως στη Βάση Δεδομένων.
* Έλεγχος των αποτελεσμάτων DNA που παραλαμβάνονται από ο το γενετικό εργαστήριο : -Επιβεβαίωση των οικογενειακών σχέσεων μεταξύ των οστών και των συγγενικών δειγμάτων, Επιβεβαίωση του συσχετισμού των οστών μέχρι σήμερα. Ειδικότερα:
* 3658 σκελετικά δείγματα στάλθηκαν για γενετικές αναλύσεις
* Από τον Ιούλιο του 2012 έγιναν γενετικές αναλύσεις σε 2172 σκελετικά δείγματα
* Περίπου 1700 δείγματα των συγγενών έχουν προστεθεί στη βάση δεδομένων των συγγενών από το Σεπτέμβριο του 2012
* Υπάρχει στη βάση δεδομένων 4545 από τα δείγματα των συγγενών
Οι δυσκολίες , που αντιμετωπίζουν οι επιστήμονες με το DNA , αφορούν:
-Ποιότητα των οστών - Η κακή διατήρηση των οστών λόγω των περιβαλλοντολογίκων συνθηκών μπορεί να οδηγήσει σε δυσκολίες στην ανάλυση του DNA.
- Δείγματα συγγενών - Σε περιπτώσεις όπου τα δείγματα των συγγενών δεν είναι αρκετά για θετικά αποτελέσματα υπάρχει: Ανάγκη για συλλογή επιπλέον δειγμάτων από τους συγγενείς του αγνοουμένου, για εκταφή των θανόντων μελών της οικογένειας για να χρησιμοποιηθεί το DNA τους.
* Πολύπλοκες υποθέσεις: Οικογένειες με περισσότερα από ένα αγνοούμενα μέλη - επιβεβαίωση των οικογενειακών σχέσεων και διαφοροποίηση μεταξύ των δύο αγνοουμένων (χρησιμοποιώντας ανθρωπολογικές μεθόδους).
Σε περιπτώσεις όπου μια ολόκληρη οικογένεια αγνοείται πρέπει να γίνουν πολύπλοκοι στατιστικοί υπολογισμοί ώστε να ταυτοποιηθούν.
Για την ταυτοποίηση σημαντικό ρόλο παίζουν τα προθανάτια στοιχεία , που περιλαμβάνουν:
* Γενικό ιστορικό αγνοουμένου όπως: επαλήθευση ονόματος, ηλικία κατά την εξαφάνιση, διεύθυνση διαμονής, επάγγελμα, οικογενειακή κατάσταση, παιδιά
* Χαρακτηριστικά φυσικής κατάστασης π.χ ύψος
* Ιατρικό ιστορικό π.χ οδοντοστοιχία, τραύματα κατά τη διάρκεια της ζωής, παθολογίες κ.λ.π
* Εντοπισμός ατόμου επαφής, το οποίο θα μας καθοδηγήσει ποιους πρέπει ή δεν πρέπει να ενημερώσουμε στο αρχικό στάδιο ( ασθένειες, απώλειες στην οικογένεια, σημαντικά συμβάντα).
ΣΥΜΦΙΛΙΩΣΗ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ
Ακολουθεί αυτό , που οι επιστήμονες ονομάζουν «Συμφιλίωση Ευρυμάτων» και περιλαμβάνει αξιολόγηση και σύγκριση όλων των πληροφοριών, που αφορούν στην ταυτοποίηση ενός αγνοούμενου προσώπου.
Η Συμφιλίωση των Ευρημάτων είναι καθοριστικής σημασίας, γιατί είναι απαραίτητη η συμφωνία όλων των διαθέσιμων πληροφοριών για το αγνοούμενο πρόσωπο.
Όταν όλες οι πληροφορίες που αφορούν στην υπόθεση συμφωνούν, τότε πραγματοποιείται ταυτοποίηση και τα οστά παραδίδονται στους συγγενείς.
Όταν υπάρχει διαφωνία μεταξύ των πληροφοριών, που αφορούν στην υπόθεση, τότε η ταυτοποίηση δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί και η ταυτοποίηση και η υπόθεση επανεξετάζεται.
ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΩΝ
Η επίσημη ενημέρωση οικογένειας ή συγγενικών προσώπων του αγνοουμένου γίνεται από τον εκπρόσωπο της ελληνοκυπριακής πλευράς στην CP και την παρουσία ενός τουλάχιστον ψυχολόγου. Κατά την ενημέρωση γίνεται: α) αναφορά στις πληροφορίες, που αφορούν στην ταυτοποίηση, χώρο εκταφής, ανευρεθέντα οστά, β) περιγραφή της διαδικασίας από την ταυτοποίηση μέχρι και την κηδεία, επιβεβαιώνεται στις οικογένειες ότι ανά πάσα στιγμή θα μπορούν να επικοινωνούν με τις λειτουργούς στήριξης (ψυχολόγους).
Τα πιο βασικά ερωτήματα που θέτουν οι συγγενείς είναι:
* Πότε μπορώ να δω τα λείψανα;
* Δεν έχω πάει ποτέ σε ανθρωπολογικό εργαστήριο, τι είναι; Πώς μοιάζει; Τι πρέπει να πάρω μαζί μου;
* Πρέπει να πάω να δω τα οστά;
* Πότε μπορώ να κάνω την κηδεία;
* Γιατί τα οστά παραδίδονται σε μικρές λειψανοθήκες;
* Ποιος αναλαμβάνει τα διαδικαστικά της κηδείας και την οργάνωση;
* Μπορούμε να επισκεφτούμε τον χώρο ταφής;
* Ποιος έδωσε σχετικές μαρτυρίες για τον χώρο ταφής;
* Συνθήκες και αίτια θανάτου.
* Τι γίνεται με τα προσωπικά αντικείμενα αν δεν αναγνωριστούν;
* Μετά από εδώ πού μεταφέρονται τα οστά;
* Δεν επιθυμώ κηδεία σύντομα, πόσον καιρό μπορείτε να κρατήσετε τα οστά στο ανθρωπολογικό εργαστήριο;
Κατά την επίσκεψη των συγγενών στο Ανθρωπολογικό Εργαστήριο γίνεται ενημέρωση από την υπεύθυνη ομάδα, με:αρχαιολογική ενημέρωση, ανθρωπολογική ενημέρωση, γενετική ενημέρωση. Αν η οικογένεια το επιθυμεί μπορεί να δει τα οστά.
Η κηδεία αποτελεί το συναισθηματικό κλείσιμο, όπου η οικογένεια μπορεί πλέον να εισέλθει στη φυσιολογική διαδικασία του πένθους. Η ίδια επιλέγει τον τρόπο τέλεσης της κηδείας σύμφωνα με τα δικά της ήθη και έθιμα.
