Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣ να συμβούν τρομακτικά γεγονότα στην παγκόσμια οικονομία στο άμεσο μέλλονείναι ορατός σύμφωνα με τα όσα υποστηρίζει ο διάσημος οικονομολόγος Νουριέλ Ρουμπινί στο βιβλίο του «Η οικονομία της κρίσης. Μάθημα εκτάκτου ανάγκης για το μέλλον του χρήματος»,που αναμένεται να κυκλοφορήσει στα ελληνικά τις επόμενες ημέρες και παρουσιάζει σε προδημοσίευση «Το Βήμα».
Φυσικά δεν θα περίμενε κανείς κάτι άλλο από τον «Δόκτορα Συμφορά»,όπως αποκαλούν τον καθηγητή του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης για τις πάντοτε δυσοίωνες προβλέψεις του. O Ρουμπινί μιλάει για μια νέα ύφεση σε παγκόσμια κλίμακα, για το τέλος της ευρωζώνης, για την επαναφορά της ιαπωνικής οικονομίας σε καθεστώς αποπληθωρισμού και για το φρενάρισμα της ανάπτυξης της Κίνας, σε συνδυασμό με το ξέσπασμα μιας τραπεζικής κρίσης στη χώρα.
Το συμπέρασμα της ανάλυσής του είναι ότι έχουμε εισέλθει σε μια εποχή όπου οι κρίσεις θα είναι όλο και πιο συχνές και έντονες, με μοναδικό τρόπο αντιμετώπισής τους κατά τον Ρουμπινί τη μεγαλύτερη και ορθότερη παρέμβαση του κράτους στις ελεύθερες αγορές!
Σύμφωνα με τον διάσημο οικονομολόγο, το πιο πιθανό ενδεχόμενο για την παγκόσμια οικονομία είναι μια ανάκαμψη τύπου U, δηλαδή μια αργή και απογοητευτική, όπως τη χαρακτηρίζει, έξοδος από την ύφεση. Οπως εκτιμά, δεν θα επιστρέψουμε ξανά στο είδος της ανάπτυξης που ζήσαμε στη διάρκεια των χρόνων της κερδοσκοπίας 2003-2007, η οποία βασιζόταν σε μια βιώσιμη πιστωτική φούσκα. «Οι πολιτικές που βοήθησαν την οικονομία να ανακάμψει, ειδικά τα δημοσιονομικά κίνητρα,δεν μπορούν να κρατήσουν για πάντα» τονίζει ο Ρουμπινί, συμπληρώνοντας πως όταν αποσυρθούν θα ακολουθήσει μια πιο αργή ανάπτυξη. Αν, από την άλλη, δεν αποσυρθούν, «τότε απλώς θα ετοιμάσουμε το έδαφος για έναν ακόμη μεγαλύτερο δημοσιονομικό εκτροχιασμό» και, κατ΄ επέκταση, για επικράτηση κλίματος φόβου για αθέτηση των χρεών κάποιων χωρών, γεγονός που θα οδηγήσει σε αύξηση των μακροπρόθεσμων επιτοκίων και θα απομακρύνει κάθε προοπτική για οικονομική ανάκαμψη.
Η αντιπαραγωγική Ευρώπη
Ο Ρουμπινί σημειώνει ότι μπορεί τα πράγματα να φαίνονται άσχημα για τις ΗΠΑ, ωστόσο οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές για την ευρωζώνη και την Ιαπωνία χαρακτηρίζονται εξίσου, αν όχι περισσότερο, αρνητικές. Και στις δύο οικονομίες προβλέπεται αργή ανάκαμψη. Οπως επισημαίνεται σχετικά, θα δυσκολευθούν περισσότερο να καταφύγουν στη δημοσιονομική πολιτική προκειμένου να αντισταθμίσουν τις συνέπειες της κρίσης.
Στο σημείο αυτό ο Ρουμπινί αναφέρεται στις χώρες της περιφέρειας της ευρωζώνης, και συγκεκριμένα στην Ελλάδα, στην Πορτογαλία, στην Ιταλία και στην Ισπανία, για τις οποίες τονίζει ότι έχουν μπει σε σοβαρούς μπελάδες. «Η ένταξή τους στο ευρώ έδωσε στις χώρες αυτές τη δυνατότητα να δανείζονται και να καταναλώνουν περισσότερο από ό,τι πριν.Η επακόλουθη ραγδαία πιστωτική άνοδος στήριξε την κατανάλωση, αλλά και οδήγησε στην αύξηση των μισθών. Αυτό κατέστησε τις εξαγωγές τους λιγότερο ανταγωνιστικές και ταυτόχρονα η υπέρμετρη γραφειοκρατία και άλλα δομικά προβλήματα αποθάρρυναν τις επενδύσεις σε τομείς υψηλής εξειδίκευσης» σημειώνει σχετικά.
Ο οικονομολόγος αναφέρει στο βιβλίο του ότι καθώς οι επενδυτές ανακτούν την όρεξη για ρίσκο, απομακρύνονται από τα αμερικανικά κρατικά ομόλογα και το δολάριο. «Κάποια στιγμή, όταν αυτές οι συναλλαγές σταματήσουν και το δολάριο ανατιμηθεί γρήγορα και ξαφνικά,θα προκληθεί μια πανικόβλητη στροφή 180 μοιρών εκ μέρους των επενδυτών που αγόρασαν επικίνδυνα διεθνή περιουσιακά στοιχεία και σορτάρισαν το δολάριο, πιστεύοντας ότι η τιμή των πρώτων θα ανέβει.Τότε η φούσκα θα σκάσει» υπογραμμίζει ο Ρουμπινί.
Ο,τι λάμπει δεν είναι χρυσός
Σε σχέση με την πορεία του χρυσού, προβλέπει ότι δεν θα πρέπει οι απαισιόδοξοι να ποντάρουν στο πολύτιμο μέταλλο για να σώσουν ή να αυξήσουν τα κεφάλαιά τους. Οπως αναφέρει χαρακτηριστικά, η προοπτική αθέτησης αποπληρωμής δημόσιων χρεών σε μικρότερες χώρες ίσως οδηγήσει τους επενδυτές προς το δολάριο και όχι προς τον χρυσό. Στο υποθετικό σενάριο μιας νέας παγκόσμιας ύφεσης, ο Ρουμπινί τονίζει ότι οι επενδυτές δεν θα τοποθετήσουν όλα τους τα χρήματα σε χρυσό. Και εξηγεί: «Αντίθετα με τα άλλα αγαθά, ο χρυσός έχει μικρή εγγενή αξία. Δεν μπορείς να τον φας, να ζεστάνεις το σπίτι σου με αυτόν ή να τον αξιοποιήσεις αποτελεσματικά. Είναι αυτό που ο Κέινς αποκαλούσε βαρβαρικό κατάλοιπο. Αν μπορείτε να ανταλλάξετε τον χρυσό με κάτι πιο χρήσιμο, ίσως θα ήταν πιο λογικό να δημιουργήσετε εξαρχής αποθέματα από συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης εμπορευμάτων ή συμβόλαια για κονσέρβες ζαμπονάκι».
H ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ ΑΥΞΑΝΕΙ ΤΗΝ ΑΣΤΑΘΕΙΑ
Ο Ρουμπινί εκτιμά ότι η παγκοσμιοποίηση και η καινοτομία κρύβουν κινδύνους.«Αναλογιστείτε,για παράδειγμα,την τρομακτική πρόκληση που συνεπάγεται η προσθήκη δισεκατομμυρίων ανθρώπων στην παγκόσμια αγορά εργασίας. Η Κίνα και η Ινδία περικλείουν στα σύνορά τους σχεδόν 2,6 δισεκατομμύριαανθρώπους,την ίδια στιγμή που όλες οι υπόλοιπες οικονομίες έχουν άλλα 2 δισεκατομμύρια»υποστηρίζει ο ίδιος.Και συνεχίζει:«Η αποτυχία αυτής της ενσωμάτωσης θα μπορούσε να προκαλέσει αντίδραση εναντίον της παγκοσμιοποίησης και του ελεύθερου εμπορίου στις ανεπτυγμένες οικονομίες».
Παράλληλα,η παγκοσμιοποίηση μπορεί,κατά τον Ρουμπινί,να φέρει πολύ συχνότερες και σφοδρές κρίσεις.Οπως τονίζει,η ταχύτητα με την οποία το χρηματοοικονομικό κεφάλαιο και το ζεστό χρήμα μπορούν να μπαινοβγαίνουν από συγκεκριμένες αγορές και οικονομίες έχει αυξήσει την αστάθεια των τιμών των περιουσιακών στοιχείων και τη σφοδρότητα των χρηματοπιστωτικών κρίσεων.
Ο Ρουμπινί κλείνει το βιβλίο του ζητώντας μεγαλύτερη παρέμβαση του κράτους με στόχο να λειτουργήσουν καλύτερα και αποτελεσματικότερα οι ελεύθερες αγορές.Συγκεκριμένα θεωρεί ότι«το Δημόσιο μπορεί να επιστρατεύσει τη νομισματική πολιτική και την αυξημένη ρυθμιστική εποπτεία για να αποτρέψει τις ραγδαίες ανόδους και πτώσεις.Μπορεί να παράσχει ένα ευρύ κοινωνικό δίχτυ ασφαλείας για να βοηθήσει να γίνουν οι εργαζόμενοι πιο παραγωγικοί και ευέλικτοι.Μπορεί να εφαρμόσει φορολογικά συστήματα που θα μειώσουν τις εισοδηματικές και περιουσιακές ανισότητες». Ο Ρουμπινί υπογραμμίζει ότι οι κρίσεις έχουν έλθει για να μείνουν και αυτό που μπορούν να κάνουν οι κυβερνήσεις είναι να περιορίσουν τη συχνότητα εμφάνισης και τη σοβαρότητά τους.
«Η Ελλάδα έξω από την ΟΝΕ, διάλυση της ΕΕ»
Κατά τον Ρουμπινί στην περίπτωση που η κρίση χρέους διαχυθεί σε πολλές χώρες της ευρωζώνης (Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία), η προθυμία της ΕΕ και της ΕΚΤ να τις διασώσουν θα έφθανε στο όριό της. «Τότε η Ελλάδα θα αναγκαζόταν να φύγει από την ΟΝΕ και να υιοθετήσει μια νέα υποτιμημένη δραχμή,για να αντικαταστήσει το ευρώ» εξηγεί ο ίδιος, συμπληρώνοντας ότι με την αθέτηση αποπληρωμής και την υποτίμηση οι συνέπειες θα ήταν φοβερές, προκαλώντας ακόμη και τη διάλυση της ΟΝΕ και, σε δεύτερη φάση, της Ευρωπαϊκής Ενωσης. «Αυτό το πεπρωμένο, αδιανόητο πριν από μερικά χρόνια,έχει πλέον γίνει μια πολύ πραγματική πιθανότητα για τις Αρχές στην Αθήνα,στη Ρώμη, σ τη Μαδρίτη και στη Λισαβόνα» σημειώνει ο Ρουμπινί.
