Στο όνομα του πολέμου κατά της τρομοκρατίας, αρκετές χώρες ανέπτυξαν συστήματα παρακολούθησης έξω από κάθε νομικό έλεγχο. Ειδικά το δίκτυο Echelon, το πιο διάσημο ανάμεσά τους, συνδέει, κατά κύριο λόγο, τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο. Λιγότερο γνωστή, η ισραηλινή βάση του Ουρίμ είναι ένας από τους πιο μεγάλους σταθμούς κατασκοπίας του κόσμου.
Καμιά τριανταριά χιλιόμετρα από τη φυλακή Μπερ-Σεβά -εκεί όπου κρατήθηκαν για μικρό χρονικό διάστημα οι συμμετέχοντες στην πρωτοβουλία «Ενα καράβι γα τη Γάζα», μετά την αιματηρή επίθεση της 31ης του περασμένου Μαΐου-και προς την κατεύθυνση της λωρίδας της Γάζας βρίσκονται οι πιο σημαντικές εγκαταστάσεις κατασκοπίας του Ισραήλ.
Η βάση αυτή, που η ύπαρξή της δεν είχε αποκαλυφθεί μέχρι σήμερα, αποτελείται από σειρές δορυφορικών κεραιών που παρακολουθούν μυστικά τηλεφωνικές κλήσεις, ηλεκτρονικά μηνύματα και άλλους τύπους επικοινωνιών που αναμεταδίδονται από τη Μέση Ανατολή, την Ευρώπη, την Αφρική και την Ασία.
Η ισχύς του Ισραήλ στην περιοχή συχνά συσχετίζεται με τις ένοπλες δυνάμεις, το πυρηνικό οπλοστάσιο και τις μυστικές υπηρεσίες του (Μοσάντ). Ομως εξίσου σημαντικές μοιάζουν οι δυνατότητές του στο πεδίο της ηλεκτρονικής συλλογής πληροφοριών, είτε πρόκειται για την παρακολούθηση κυβερνήσεων, διεθνών οργανισμών ή ξένων εταιρειών, είτε αφορά πολιτικές οργανώσεις και συγκεκριμένα πρόσωπα.
Το κατασκοπευτικό έργο επιτελείται κατά κύριο λόγο μέσω αυτής της εγκατάστασης, η οποία βρίσκεται στα άκρα της ερήμου Νεγκέβ, περίπου δύο χιλιόμετρα βόρεια του κιμπούτζ του Ουρίμ. Οι πληροφοριοδότες μας έχουν εργαστεί στους κόλπους της ισραηλινής υπηρεσίας πληροφοριών και γνωρίζουν από πρώτο χέρι τη βάση. Περιγράφουν σειρές δορυφορικών κεραιών διαφόρων μεγεθών και, από τις δύο πλευρές της οδού 2333 που βγάζει στη βάση, κτίρια και στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Ο χώρος προστατεύεται από ψηλά κιγκλιδώματα, πύλες με μπάρες και σκύλους.
Οπως μπορεί ο καθένας να δει στο Διαδίκτυο, οι δορυφορικές εικόνες της τοποθεσίας δεν είναι θολωμένες με «μωσαϊκό». Το έμπειρο μάτι διακρίνει χωρίς κόπο όλα τα χαρακτηριστικά στοιχεία ενός σταθμού ηλεκτρονικής παρακολούθησης. Ενας μεγάλος κύκλος στο πεδίο υποδεικνύει τη θέση μιας κεραίας έρευνας κατευθύνσεως (HF/DF), προορισμένης για ναυτική επιτήρηση.
Η βάση του Ουρίμ δημιουργήθηκε πριν από δεκαετίες, προκειμένου να εποπτεύει τις διεθνείς επικοινωνίες που διαμετακομίζονται μέσω του δορυφορικού δικτύου Intelsat, μείζονος τηλεφωνικού αναμεταδότη μεταξύ διαφορετικών χωρών. Η δραστηριότητά του επεκτάθηκε στις ναυτικές συνδέσεις (Inmarsat) και κατόπιν διευρύνθηκε γρήγορα, προκειμένου να έχει στην εμβέλειά του όλο και περισσότερους περιφερειακούς δορυφόρους. Ετσι, η βάση αυτή, διαβεβαιώνει ο ειδικός επί των πληροφοριών Ντάνκαν Κάμπελ, είναι «παρόμοια με τους επίγειους σταθμούς δορυφορικής υποκλοπής του συμφώνου Echelon». Οπου το Echelon είναι το παγκόσμιο δίκτυο σταθμών παρακολούθησης στο οποίο εντάσσονται ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Καναδάς, Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία και που ετέθη σε λειτουργία το 1996(1). Τα δορυφορικά τηλέφωνα που χρησιμοποιούνταν στα καράβια καθ’ οδόν προς τη Γάζα ήταν εύκολοι στόχοι γι’ αυτόν τον υψηλής τεχνολογίας εξοπλισμό.
ΣΤΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΜΟΣΑΝΤ
Οι ισραηλινές πηγές μας περιγράφουν πώς οι υπολογιστές «είναι προγραμματισμένοι ώστε να διακρίνουν ενδιαφέρουσες λέξεις και αριθμούς τηλεφώνων» ανάμεσα σε κλήσεις, μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και δεδομένα που έχουν υποκλαπεί. Τα «αλιεύματα» μεταβιβάζονται στην έδρα της μονάδας 8200 -τα κεντρικά της ισραηλινής υπηρεσίας πληροφοριών- στην πόλη Χερτσλίγια, βορείως του Τελ Αβίβ. Εκεί μεταφράζονται και διαβιβάζονται σε άλλες υπηρεσίες, ανάμεσά τους ο στρατός και η Μοσάντ.
Κατά το παράδειγμα των ομολόγων της στη Βρετανία (GCHQ, Government Communications Headquarters, Αρχηγείο Κυβερνητικών Επικοινωνιών) και στην Αμερική (NSA, National Security Agency, Εθνική Υπηρεσία Ασφαλείας), η Μονάδα 8200 είναι πολύ λιγότερο διάσημη από την υπηρεσία πληροφοριών εξωτερικού και ειδικών επιχειρήσεων της χώρας, τη Μοσάντ. Ωστόσο, εκείνη είναι, ακριβώς όπως οι αντίστοιχές της ΜΙ6 και CIA, λιγότερο σημαντική όσον αφορά τον προϋπολογισμό και το προσωπικό της.
Η βάση του Ουρίμ έχει ως στόχο πολλά έθνη, τόσο φιλικά όσο και εχθρικά. Μια πρώην αναλύτρια, αποσπασμένη κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής θητείας της στα κεντρικά της Μονάδας 8200, αποκαλύπτει πως εργαζόταν με πλήρες ωράριο, μεταφράζοντας ηλεκτρονικά μηνύματα και τηλεφωνικές κλήσεις στα εβραϊκά, από τα αγγλικά και τα γαλλικά. Ενα «ενδιαφέρον» καθήκον, όπως λέει η ίδια, που συνίστατο στο «ξεψάχνισμα» πολλών επικοινωνιών ρουτίνας, προκειμένου να ξετρυπώσει «διαμαντάκια». Ο τομέας της παρακολουθούσε κυρίως «την κίνηση διπλωματικών μηνυμάτων και άλλα σήματα προερχόμενα από εξωτερικό (διεθνή μηνύματα)». Περνούσε επίσης πολύ χρόνο εξετάζοντας δημόσιες (ανοιχτές σε όλους) ιστοσελίδες στο Διαδίκτυο(2).
Για να ολοκληρωθεί η εικόνα, η βάση του Ουρίμ επεξεργάζεται τις ακροάσεις που γίνονται στα υποθαλάσσια καλώδια (ιδίως εκείνα της Μεσογείου, που συνδέουν το Ισραήλ με την Ευρώπη μέσω Σικελίας) και διαθέτει μυστικούς σταθμούς στα κτίρια των αντιπροσωπειών του Ισραήλ στο εξωτερικό, όπως τις πρεσβείες. Η μονάδα 8200, που επισήμως ανήκει στον στρατό, διαθέτει κρυφούς αναμεταδότες στα παλαιστινιακά εδάφη και μπορεί να διατάξει την πτήση αεροσκαφών Gulfstream, φορτωμένων με ηλεκτρονικό εξοπλισμό.
Αν αποκλείσουμε τους τηλεοπτικούς δορυφόρους -μάλλον απίθανη στοχοθέτηση για έναν σταθμό παρακολούθησης- δυνητικοί στόχοι είναι η πλειονότητα των αναμεταδοτών που βρίσκονται στο τόξο το οποίο εκτείνεται από τον Ατλαντικό έως τον Ινδικό Ωκεανό: εκτός του Intelsat και του Inmarsat, είναι ρωσικοί, αραβικοί, ευρωπαϊκοί και ασιατικοί. Οι εικόνες από τη βάση αποκαλύπτουν καμιά τριανταριά κεραίες παρακολούθησης, αναδεικνύοντας το Ουρίμ έναν από τους πιο μεγάλους σταθμούς κατασκοπίας του πλανήτη. Η μόνη συγκρίσιμη σε μέγεθος εγκατάσταση βρίσκεται στην αμερικανική βάση του Μένγουιθ Χιλ, στο Γιορκσάιρ της Αγγλίας.
ΟΙ… ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ
Και άλλοι σταθμοί ακρόασης έχουν γίνει γνωστοί μετά τη δεκαετία του 1980: κοντά στη γερμανική πόλη Μπαντ Αϊμπλινγκ βρίσκεται μια μεγάλη βάση της NSA. Μία ακόμη αμερικανική εγκατάσταση βρίσκεται στη νήσο Ντιέγκο Γκαρσία, στον Ινδικό Ωκεανό, δίπλα σε έναν διάδρομο προσγείωσης όπου διαγράφονται οι σιλουέτες των βομβαρδιστικών Β52. Οσο για το σπουδαιότερο κέντρο της Βρετανίας, οι είκοσι κεραίες του διακρίνονται στην κορυφή των απόκρημνων ακτών της Κορνουάλης, στο Μορβενστόου. Η γαλλική Γενική Διεύθυνση Εξωτερικής Ασφάλειας (DGSE) δεν υπολείπεται: διαθέτει το Frenchelon, ένα δίκτυο που περιλαμβάνει αρκετές βάσεις στην ηπειρωτική Γαλλία και στα υπερπόντια εδάφη.
Ο ισραηλινός σταθμός του Ουρίμ κατάφερε όμως να παραμείνει επί ολόκληρες δεκαετίες κρυφός για το ευρύ κοινό.
Νicky Hager, δημοσιογράφος με έδρα το Γουέλινγκτον της Νέας Ζηλανδίας, συγγραφέας του «Secret Power. New Zealand’s Role in the International Spy Network» («Μυστική Δύναμη. Ο ρόλος της Νέας Ζηλανδίας στο διεθνές δίκτυο κατασκοπίας», Craig Potton Publishing, Νέλσον, Νέα Ζηλανδία, 1996), του βιβλίου που αποκάλυψε την ύπαρξη του δικτύου Echelon.
(1) Διαβάστε: Secret Power, ό.π., και Philippe Riviere, «Le systeme Echelon» («Το σύστημα Εσελον»), Maniere de voir, Νο 46, «Revolution dans la communication», Ιούλιος-Αύγουστος 1999.
(2) Διαβάστε: Thomas Keenan και Eyal Weizman, «Israel et la troisieme menace» («Το Ισραήλ και η τρίτη απειλή»), «Le Monde Diplomatique», Ιούλιος 2010.
