Ο Μετσοβίτης Αγιος που δόθηκε στην πυρά για προδοσία στο ΙσλάμΣυμπληρώνονται φέτος τετρακόσια χρόνια από το επί της πυράς μαρτύριο του Αγίου νεομάρτυρος Νικολάου του εκ Μετσόβου, που έγινε τη 17η Μαΐου 1617 στην κεντρική αγορά των Τρικάλων.
Ο νεομάρτυς Νικόλαος Μπασδάνης ή Βλαχονικόλας ή Εξηντατρίχης, όπως αλλιώς ονομάζεται, γεννήθηκε στο Μέτσοβο της Ηπείρου από φτωχούς αλλά πολύ πιστούς γονείς. Εζησε σε μια περίοδο δύσκολη και ταραγμένη, αφού, μετά την αποτυχία των επαναστατικών κινημάτων του Μητροπολίτου Τρίκκης Διονυσίου του Φιλοσόφου, οι διώξεις και οι πιέσεις των μουσουλμάνων κατά των χριστιανών είχαν φτάσει στο αποκορύφωμά τους.
Σε νεαρή ηλικία πήγε στα Τρίκαλα της Θεσσαλίας, όπου εργαζόταν σε τουρκικό αρτοποιείο. Υστερα από μικρό χρονικό διάστημα οι Τούρκοι, χρησιμοποιώντας τρομοκρατικές μεθόδους, τον ανάγκασαν να εξισλαμιστεί. Οταν συνειδητοποίησε το μεγάλο αυτό χριστιανικό και εθνικό ολίσθημά του, επέστρεψε στο Μέτσοβο, όπου ζούσε χριστιανικά.
Ωστόσο η φτώχεια και οι δύσκολες συνθήκες διαβιώσεως τον ανάγκασαν να ξαναπάει στα Τρίκαλα, για να πουλήσει δαδί. Εκεί έγινε αντιληπτός από κάποιον Τούρκο κουρέα, ο οποίος τον κατηγόρησε ότι πρόδωσε το Ισλάμ. Ο Νικόλαος, επειδή φοβήθηκε τις συνέπειες, έδωσε στον Τούρκο κουρέα το φόρτωμα του δαδιού και δεσμεύτηκε να του φέρνει κάθε χρόνο ένα φόρτωμα δαδί. Επειτα από αυτή τη συμφωνία, ο Τούρκος άφησε ελεύθερο το Νικόλαο.
Επιστρέφοντας στο Μέτσοβο, ο Νικόλαος έκανε αυστηρή αυτοκριτική και συνειδητοποίησε ότι οι συνεχείς αυτές πνευματικές πτώσεις και οι ένοχοι συμβιβασμοί δεν είναι γνωρίσματα των γνήσιων μαθητών του Ιησού. Τότε πήρε τη μεγάλη απόφαση να μην ξανασυμβιβαστεί σε θέματα πίστεως και, αν χρειαστεί, να θυσιάσει ακόμη και τη ζωή του για την αγάπη του Χριστού.
Αυτές οι μεταπτώσεις, όσο απλές και αν φαίνονται, είναι ωστόσο αρκετά δραματικές και παρουσιάζουν τον ψυχογραφικό πίνακα ενός ανθρώπου που πορεύεται από την ομιχλώδη ατμόσφαιρα προς το φως. Στην περίπτωση του Νικολάου, παρακολουθούμε τη διαλεκτική πορεία μιας ψυχής που ανακαλύπτει κλιμακωτά τον εαυτό της. Γι' αυτό και συγκινεί ιδιαίτερα τις αδύνατες, ασθενικές ψυχές μας. Είναι μια μορφή που ζητάει τον Ευρυπίδη της Ορθοδοξίας.
Με την ευχή του πνευματικού του πήγε για άλλη μία φορά στα Τρίκαλα, για να δώσει όμως «την καλήν μαρτυρίαν Ιησού Χριστού». Εκεί τον αντιλήφθηκε ο Τούρκος κουρέας, ο οποίος εκνευρισμένος τον ρώτησε για το δαδί που του είχε υποσχεθεί. Στην αρνητική απάντηση του Νικολάου, ο κουρέας τον κατήγγειλε στις τουρκικές Αρχές για αλλαξοπιστία. Στις ερωτήσεις και τις απειλές των Τούρκων δικαστών ο Νικόλαος απάντησε: «Χριστιανός εγεννήθην, χριστιανός είμαι και χριστιανός θέλω να αποθάνω». Ακολούθησαν άγριοι ξυλοδαρμοί, σκόπιμη στέρηση της τροφής και του νερού, σαδιστικές και απάνθρωπες ενέργειες. Τέλος, με εντολή τους, άναψαν μεγάλη φωτιά στην κεντρική αγορά των Τρικάλων, πάνω στην οποία με μανία και πάθος έριξαν τον Νικόλαο. Ο Αγιος με θαυμαστή γαλήνη και ηρεμία αντιμετώπισε το μαρτύριο, δοξολογώντας τον Χριστό, γιατί αξιώθηκε να θανατωθεί για την αγάπη Του. Ετσι, τη 17η Μαΐου 1617 ο νεομάρτυς Νικόλαος παρέδωσε την αγιασμένη ψυχή του στον Αρχηγό της ζωής και του θανάτου.
Η κάρα του, που σώθηκε με τρόπο θαυμαστό, φυλάσσεται σήμερα στην Ιερά Μονή Βαρλαάμ των Μετεώρων, ευωδιάζουσα και θαυματουργούσα. Εκτός από την αγία κάρα, σώζονται τεμάχια των χεριών του Αγίου στην Ιερά Μονή Ελεούσης Ιωαννίνων και στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου Σκαμνελίου Ιωαννίνων, καθώς και δόντι του στην Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Μετσόβου. Η συνείδηση της Εκκλησίας πολύ νωρίς αναγνώρισε ως Αγιο τον εκ Μετσόβου νεομάρτυρα Νικόλαο. Εκφραση αυτής της συνειδήσεως αποτελούν οι γραφικότατοι ναοί που είναι αφιερωμένοι στο όνομά του, με αποκορύφωμα τον μεγαλοπρεπή ναό στην είσοδο των Τρικάλων, οι υπέροχες τοιχογραφίες και οι φορητές εικόνες που βρίσκονται σε διάφορους ναούς και μοναστήρια της πατρίδος μας, οι λυρικότατες ασματικές ακολουθίες του Νικόλαου Κύρκου ή Τζαρτζούλη και του Γεράσιμου Μικραγιαννανίτου, που συνετέθησαν προς τιμήν του νεομάρτυρος, καθώς και οι λατρευτικές εκδηλώσεις που γίνονται την ημέρα της γιορτής του σε διάφορα μέρη της Ελλάδος.
Σε νεαρή ηλικία πήγε στα Τρίκαλα της Θεσσαλίας, όπου εργαζόταν σε τουρκικό αρτοποιείο. Υστερα από μικρό χρονικό διάστημα οι Τούρκοι, χρησιμοποιώντας τρομοκρατικές μεθόδους, τον ανάγκασαν να εξισλαμιστεί. Οταν συνειδητοποίησε το μεγάλο αυτό χριστιανικό και εθνικό ολίσθημά του, επέστρεψε στο Μέτσοβο, όπου ζούσε χριστιανικά.
Ωστόσο η φτώχεια και οι δύσκολες συνθήκες διαβιώσεως τον ανάγκασαν να ξαναπάει στα Τρίκαλα, για να πουλήσει δαδί. Εκεί έγινε αντιληπτός από κάποιον Τούρκο κουρέα, ο οποίος τον κατηγόρησε ότι πρόδωσε το Ισλάμ. Ο Νικόλαος, επειδή φοβήθηκε τις συνέπειες, έδωσε στον Τούρκο κουρέα το φόρτωμα του δαδιού και δεσμεύτηκε να του φέρνει κάθε χρόνο ένα φόρτωμα δαδί. Επειτα από αυτή τη συμφωνία, ο Τούρκος άφησε ελεύθερο το Νικόλαο.
Επιστρέφοντας στο Μέτσοβο, ο Νικόλαος έκανε αυστηρή αυτοκριτική και συνειδητοποίησε ότι οι συνεχείς αυτές πνευματικές πτώσεις και οι ένοχοι συμβιβασμοί δεν είναι γνωρίσματα των γνήσιων μαθητών του Ιησού. Τότε πήρε τη μεγάλη απόφαση να μην ξανασυμβιβαστεί σε θέματα πίστεως και, αν χρειαστεί, να θυσιάσει ακόμη και τη ζωή του για την αγάπη του Χριστού.
Αυτές οι μεταπτώσεις, όσο απλές και αν φαίνονται, είναι ωστόσο αρκετά δραματικές και παρουσιάζουν τον ψυχογραφικό πίνακα ενός ανθρώπου που πορεύεται από την ομιχλώδη ατμόσφαιρα προς το φως. Στην περίπτωση του Νικολάου, παρακολουθούμε τη διαλεκτική πορεία μιας ψυχής που ανακαλύπτει κλιμακωτά τον εαυτό της. Γι' αυτό και συγκινεί ιδιαίτερα τις αδύνατες, ασθενικές ψυχές μας. Είναι μια μορφή που ζητάει τον Ευρυπίδη της Ορθοδοξίας.
Με την ευχή του πνευματικού του πήγε για άλλη μία φορά στα Τρίκαλα, για να δώσει όμως «την καλήν μαρτυρίαν Ιησού Χριστού». Εκεί τον αντιλήφθηκε ο Τούρκος κουρέας, ο οποίος εκνευρισμένος τον ρώτησε για το δαδί που του είχε υποσχεθεί. Στην αρνητική απάντηση του Νικολάου, ο κουρέας τον κατήγγειλε στις τουρκικές Αρχές για αλλαξοπιστία. Στις ερωτήσεις και τις απειλές των Τούρκων δικαστών ο Νικόλαος απάντησε: «Χριστιανός εγεννήθην, χριστιανός είμαι και χριστιανός θέλω να αποθάνω». Ακολούθησαν άγριοι ξυλοδαρμοί, σκόπιμη στέρηση της τροφής και του νερού, σαδιστικές και απάνθρωπες ενέργειες. Τέλος, με εντολή τους, άναψαν μεγάλη φωτιά στην κεντρική αγορά των Τρικάλων, πάνω στην οποία με μανία και πάθος έριξαν τον Νικόλαο. Ο Αγιος με θαυμαστή γαλήνη και ηρεμία αντιμετώπισε το μαρτύριο, δοξολογώντας τον Χριστό, γιατί αξιώθηκε να θανατωθεί για την αγάπη Του. Ετσι, τη 17η Μαΐου 1617 ο νεομάρτυς Νικόλαος παρέδωσε την αγιασμένη ψυχή του στον Αρχηγό της ζωής και του θανάτου.
Η κάρα του, που σώθηκε με τρόπο θαυμαστό, φυλάσσεται σήμερα στην Ιερά Μονή Βαρλαάμ των Μετεώρων, ευωδιάζουσα και θαυματουργούσα. Εκτός από την αγία κάρα, σώζονται τεμάχια των χεριών του Αγίου στην Ιερά Μονή Ελεούσης Ιωαννίνων και στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου Σκαμνελίου Ιωαννίνων, καθώς και δόντι του στην Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Μετσόβου. Η συνείδηση της Εκκλησίας πολύ νωρίς αναγνώρισε ως Αγιο τον εκ Μετσόβου νεομάρτυρα Νικόλαο. Εκφραση αυτής της συνειδήσεως αποτελούν οι γραφικότατοι ναοί που είναι αφιερωμένοι στο όνομά του, με αποκορύφωμα τον μεγαλοπρεπή ναό στην είσοδο των Τρικάλων, οι υπέροχες τοιχογραφίες και οι φορητές εικόνες που βρίσκονται σε διάφορους ναούς και μοναστήρια της πατρίδος μας, οι λυρικότατες ασματικές ακολουθίες του Νικόλαου Κύρκου ή Τζαρτζούλη και του Γεράσιμου Μικραγιαννανίτου, που συνετέθησαν προς τιμήν του νεομάρτυρος, καθώς και οι λατρευτικές εκδηλώσεις που γίνονται την ημέρα της γιορτής του σε διάφορα μέρη της Ελλάδος.
Tα ιδανικά
Η κατάταξη του νεομάρτυρος Νικολάου στο ορθόδοξο αγιολόγιο έγινε την 28η Νοεμβρίου 1988 με πατριαρχική και συνοδική πράξη, ύστερα από εισήγηση του Μητροπολίτου Τρίκκης και Σταγών κ. Αλεξίου.
Για την εποχή μας, μια εποχή αποπροσανατολισμένη πνευματικά, ο νεομάρτυς Νικόλαος αποτελεί ένα μέτρο αγωνιστικότητας και συνέπειας στις αρχές. Μας μεταγγίζει το υψηλό φρόνημα του χριστιανικού ηρωισμού και το μεγαλειώδες πάθος της θυσίας για τα μεγάλα ιδανικά της ζωής. Μας υπενθυμίζει ότι η αυθεντική χριστιανική ζωή είναι μια συνεχής προσπάθεια και ένας αδιάκοπος αγώνας, χωρίς συμβιβασμούς και υποχωρήσεις. Μας δείχνει, τέλος, τον σωστό προσανατολισμό της ζωής, που δεν είναι ούτε ιδέες ούτε πράγματα ούτε καταστάσεις, αλλά μονάχα ο Χριστός. Μονάχα Αυτός μπορεί να μας ελευθερώσει από τους εφιάλτες των οριακών καταστάσεων της ζωής, να γεμίσει το εσωτερικό μας ανικανοποίητο και να μας δώσει τη δυνατότητα να απομυθοποιήσουμε το παράλογο του πόνου και του θανάτου, και να κερδίσουμε την αθανασία.
*Καθηγητής Θεολογικής Σχολής ΑΠΘΗ κατάταξη του νεομάρτυρος Νικολάου στο ορθόδοξο αγιολόγιο έγινε την 28η Νοεμβρίου 1988 με πατριαρχική και συνοδική πράξη, ύστερα από εισήγηση του Μητροπολίτου Τρίκκης και Σταγών κ. Αλεξίου.
Για την εποχή μας, μια εποχή αποπροσανατολισμένη πνευματικά, ο νεομάρτυς Νικόλαος αποτελεί ένα μέτρο αγωνιστικότητας και συνέπειας στις αρχές. Μας μεταγγίζει το υψηλό φρόνημα του χριστιανικού ηρωισμού και το μεγαλειώδες πάθος της θυσίας για τα μεγάλα ιδανικά της ζωής. Μας υπενθυμίζει ότι η αυθεντική χριστιανική ζωή είναι μια συνεχής προσπάθεια και ένας αδιάκοπος αγώνας, χωρίς συμβιβασμούς και υποχωρήσεις. Μας δείχνει, τέλος, τον σωστό προσανατολισμό της ζωής, που δεν είναι ούτε ιδέες ούτε πράγματα ούτε καταστάσεις, αλλά μονάχα ο Χριστός. Μονάχα Αυτός μπορεί να μας ελευθερώσει από τους εφιάλτες των οριακών καταστάσεων της ζωής, να γεμίσει το εσωτερικό μας ανικανοποίητο και να μας δώσει τη δυνατότητα να απομυθοποιήσουμε το παράλογο του πόνου και του θανάτου, και να κερδίσουμε την αθανασία.
http://www.dimokratianews.gr/content/75274/o-metsovitis-agios-poy-dothike-stin-pyra-gia-prodosia-sto-islam
