Tόσο το Βορειοατλαντικό Σύµφωνο όσο και ο Λευκός Οίκος υπέκυψαν στις πιέσεις της Αγκυρας και µαταίωσαν άσκηση πάνω από το νησί το 2008, ενώ το 2007, όταν η άσκηση είχε µαταιωθεί για πρώτη φορά, οι ΗΠΑ φέρεται να ενηµερώθηκαν για το θέµα από τις εφηµερίδες αντί από την ελληνική κυβέρνηση.
Στις προειδοποιήσεις των Τούρκων ότι δεν θα µπορούσαν να… ελέγξουν την αντίδραση του στρατού και στις απειλές ότι θα αναχαίτιζαν ελληνικά αεροσκάφη αν στη ΝΑΤΟΪΚΉ άσκηση «Noble Archer» πραγµατοποιούνταν πτήση πάνω από τον Αϊ-Στράτη, υπέκυψαν ΝΑΤΟ και Ουάσιγκτον το 2008 σιγοντάροντας στο «γκριζάρισµα» του Αιγαίου, όπως προκύπτει από σειρά απόρρητων τηλεγραφηµάτων τουWikileaks από την Αθήνα και την Αγκυρα.
∆εν ισχύει το ίδιο για την πρώτη µαταίωση της άσκησης το 2007, καθώς οι Αµερικανοί υποστηρίζουν ότι ενηµερώθηκαν από τον ελληνικό Τύπο και όχι από την κυβέρνηση! Προκύπτει ακόµη ότι η περίφηµη δήλωση του Νίκολας Μπερνς για το καθεστώς του νησιού το 2008 δόθηκε ως «δώρο» στην Ντόρα Μπακογιάννη, η οποία ζητούσε δήλωση στήριξης για να κάµψει τις αντιδράσεις στο εσωτερικό. Η δήλωση έγινε µε παράλληλη επισήµανση στους Τούρκους ότι δεν στρεφόταν εναντίον τους, καθώς η Αγκυρα είχε ήδη επιβάλει τις µονοµερείς διεκδικήσεις της.
Το 2007 η ελληνική πλευρά συµπεριέλαβε τη Λήµνο (και τον Αϊ-Στράτη) στη ΝΑΤΟΪΚΉ άσκηση «Τολµηρός Τοξότης». Οταν οι Τούρκοι το αντιλήφθηκαν, διαµαρτυρήθηκαν στους Αµερικανούς υποστηρίζοντας ότι η Λήµνος όπως και ο Αϊ-Στράτης αποτελούν «αποστρατικοποιηµένη ζώνη». Το ΝΑΤΟ µαταίωσε την άσκηση, επιχειρώντας να µη δείξει ότι κλίνει υπέρ της Ελλάδας. Την επόµενη χρονιά (2008) το σενάριο επαναλήφθηκε και κατέληξε σε νέα µαταίωση της άσκησης.
Οπως προκύπτει από τηλεγράφηµα της αµερικανικήςπρεσβείας στην Αθήνα λίγες µέρες µετά τηµαταίωση της άσκησης (στις 27 Φεβρουαρίου του 2007), οι Αµερικανοί δεν είχαν ενηµερωθεί από το ΝΑΤΟ για το τι διηµείφθη µε τον Αϊ-Στράτη. Εξ ου και ο αµερικανός πρεσβευτής Τσαρλς Ρις σηµειώνει ότι «αν η πρεσβεία γνώριζε από ΝΑΤΟΪΚΉ ή αµερικανική πηγή την απόφαση για µαταίωση της άσκησης αντί νατο µάθει από τον ελληνικό Τύπο, θα είχαµεπροσπαθήσει να διαχειριστούµε την ελληνική αντίδραση µε τρόπο που να προκαλέσει µικρότερη ζηµιά στην εικόνα του ΝΑΤΟ». Εγραφε µάλιστα ότι προσπαθούσε να καταστήσει σαφές ότι η πρεσβεία δενµπορεί να βοηθήσει στη διαχείρισητης αντίδρασης αν η ελληνική κυβέρνηση ενηµερώνει πρώτα τον Τύπο και µετά τους Αµερικανούς.
Σε ό,τι αφορά το πρακτικό µέρος, από το τηλεγράφηµα προκύπτει ότι οι Τούρκοι αντέδρασαν επειδή, όταν δηµοσιεύθηκε το προσχέδιο της άσκησης, οι ελληνικές Αρχές έσπευσαν να εκδώσουν ΝΟΤΑΜ, η οποία συµπεριελάµβανε στην άσκηση τον Αϊ-Στράτη και τη Λήµνο (σ.σ.: το καθεστώς της οποίας αµφισβητείται πάγια από την Αγκυρα). Στο σχόλιό του ο αµερικανός πρεσβευτής εκφράζει αµφιβολίες για το αν η ελληνική κυβέρνηση παίζει κάποιο παιχνίδι µε τη συµπερίληψη της Λήµνου στη NOTAM, ενώ σηµειώνει ότι στο παρελθόν οι Τούρκοι δεν είχαν αντιδράσει σε ελληνοαµερικανική άσκηση που είχε συµπεριλάβει τον Αϊ-Στράτη. Συµπληρώνει, ακόµη, ότι ο αρχηγός του ΓΕΕΘΑ ναύαρχος Χηνοφώτης είπε στους Αµερικανούς ότι το σύστηµα του ΝΑΤΟ «είχε κακοποιηθεί».
Λίγες µέρες αργότερα, οι Τούρκοι και συγκεκριµένα ο αναπληρωτής διευθυντής του τουρκικού ΥΠ.ΕΞ. για τις Αεροναυτικές Υποθέσεις, Μπασάτ Οζτούρκ, λέει στην αµερικανίδα επιτετραµµένη στην Αγκυρα Νάνσι Μακελντάουνι ότι οι Τούρκοι «εξεπλάγησαν» από την ελληνική αντίδραση στη µαταίωση της άσκησης,καθώς και από τις ελληνικές ανησυχίες για τον Αϊ-Στράτη. Υποστήριξε ότι τοτουρκικό ΥΠ.ΕΞ. δεν είχε καµία εµπλοκή στην απόφαση του ΝΑΤΟ, ούτε είχε παρουσιάσει κάποια νέα θέση για τα θέµατα του Αιγαίου και απέδωσε τη µαταίωση σε κακή επικοινωνία εντός του ΝΑΤΟ. Αφησε, πάντως, αιχµές για το γεγονός ότι το τουρκικό ΥΠ.ΕΞ. παρακολούθησε το θέµαµέσα από τον ελληνικό Τύπο, αφού ηΕλλάδα δεν προσέγγισε την Τουρκία διά της επίσηµης οδού.
Την ίδια µέρα κι ενώ το θέµα έχει λάβει µεγάλη δηµοσιότητα, ο αµερικανός επιτετραµµένος στην Αθήνα Τόµας Κάντριµαν σηµειώνει ότι ο αµερικανός αναπληρωτής βοηθός υπουργός ΕξωτερικώνΜάθιου Μπράιζα (είχε µόλις επισκεφθεί την Αθήνα) υποσχέθηκε στονεκπρόσωπο του ΥΠ.ΕΞ. Γ. Κουµουτσάκο ότιοι ΗΠΑ θα προχωρούσαν σε κάποια δήλωση – ενόψει ή κατόπιν της επίσκεψης της Ντόρας Μπακογιάννη στην Ουάσιγκτον –, σύµφωνα µε την οποία θα ξεκαθάριζαν ότι ο Αϊ-Στράτης δεν είναι αποστρατικοποιηµένος. Αλλά το ενδιαφέρον είναι άλλο. Ο Κάντριµαν εξέφραζε την πεποίθηση ότι οι πρεσβείες στην Αθήνα και στην Αγκυρα έπρεπε να προχωρήσουν σε παράλληλα διαβήµατα στις δύο πρωτεύουσες για να τους διαµηνύσουνότι οι Αµερικανοί δεν επιθυµούν να εµπλακούν περαιτέρω στους «καβγάδες» για τα νησιά του Αιγαίου.Επισηµαίνει, πάντως, ότι η πρεσβεία στην Αθήνα, παρότι έψαξε, «δεν βρήκε στοιχεία ή προηγούµενα που να υποστηρίζουν το επιχείρηµα ότι ο Αϊ-Στράτης είναι αποστρατικοποιηµένος». Παρέπεµπε, δε, σε δήλωση του Μπιλ Κλίντον του 1996 για τη Γαύδο.
Οι Αµερικανοί ανησυχούσαν για την αρνητική εικόνα του ΝΑΤΟ στην ελληνική κοινή γνώµη, η οποία δηµιουργούσε αντιαµερικανικά ανακλαστικά, ενώ δυσκόλευε την όποια πολιτική απόφαση για µεγαλύτερη συµµετοχή της Ελλάδας στις ΝΑΤΟΪΚΈς επιχειρήσεις. Ξεκαθαρίζει ότι οι ΗΠΑ δεν σκοπεύουν να επιτρέψουν στην Ελλάδα να χρησιµοποιεί το ΝΑΤΟ ή τους Αµερικανούς για τους δικούς της σκοπούς. Οπως λέει, «στόχος µας δεν είναι να κρατήσουµε ισορροπία στις σχέσεις ανάµεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία, αλλά να µη συρθούµε περισσότερο σε αυτή την τριβή». Προτείνει να υπάρξει αµερικανική δήλωση σε ανώτερο επίπεδο που θα ξεκαθαρίζει ότι το νησί δεν είναι αποστρατικοποιηµένο, αλλά ταυτόχρονα να ενηµερωθεί η Τουρκία ότι αυτή η δήλωση δεν είναι εναντίον της. Φτάνει µέχρι να πει πως, αν η Ελλάδα εγείρει το θέµα στο ΝΑΤΟ, οι ΗΠΑ θα τη στηρίξουν, αλλά δεν θα κάνουν όλη τη δουλειά. Και δεν παραλείπει να προσθέσει ότι η κυβέρνηση οφείλει να κατανοήσει ότι «ο βασικός σύµµαχός της στα ΝΑΤΟΪΚΆ ζητήµατα δεν είναι ο ελληνικός Τύπος, αλλά οι ΗΠΑ».
Μια µέρα µετά, η υπουργός Εξωτερικών Ντόρα Μπακογιάννη έλεγε στον αµερικανό πρεσβευτή στην Αθήνα Τσαρλς Ρις ότι δεχόταν µεγάλη πίεση στο εσωτερικό ως «φιλοαµερικανίδα» και ζητούσε,ενόψει της επίσκεψής της στην Ουάσιγκτον λίγες µέρες µετά, δήλωση στήριξης για το θέµα του Αϊ-Στράτη. «Για την Ελλάδα, η συναίνεση του ΝΑΤΟ στο να τεθεί υπό αµφισβήτηση το στάτους των νησιών του Αιγαίου θα δηµιουργούσε µια µαύρη τρύπα, µε το µισό Αιγαίο αποστρατικοποιηµένο. Οι ΗΠΑ δεν µπορούν να µείνουν ουδέτερες», σηµείωσε η τότε υπουργός Εξωτερικών, εκφράζοντας την ελπίδα ότι θα γινόταν κάποια αµερικανική δήλωση που θα υπογράµµιζε ότι ο Αϊ-Στράτης δεν είναι αποστρατικοποιηµένος.
