Η Σμύρνη μάνα καίγεται!
Ο Κεμάλ γιόρτασε το θρίαμβό του με τη μεταβολή της Σμύρνης σε τέφρα και την τεράστια σφαγή του εκεί χριστιανικού πληθυσμού, έγραψε στα απομνημονεύματά του ο Ουΐνστον Τσόρτσιλ.
Η σφαγή της Σμύρνης συγκλόνισε ολόκληρο τον πολιτισμένο κόσμο.
Η άνοδος του τουρκικού εθνικισμού και οικονομικά συμφέροντα συνδεόμενα σε μεγάλο βαθμό με την οικονομική διείσδυση της Γερμανίας στην Οθωμανική Αυτοκρατορία οδήγησαν σε συστηματικούς διωγμούς του ελληνικού στοιχείου που διήρκεσαν από το 1913 ως τη Μικρασιατική Εκστρατεία.
Οι διωγμοί μπορούν να διακριθούν σε τρεις φάσεις ως προς το είδος, την ένταση και το αποτέλεσμά τους. Έτσι, στο διάστημα 1913-14 έχουμε την πρώτη φάση διωγμών. Οι σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας ήταν τότε σε ένταση εξαιτίας της κατακύρωσης των νησιών του βορειοανατολικού Αιγαίου στην Ελλάδα. Οι διωγμοί άρχισαν με τη βίαιη εκτόπιση των Ελλήνων της ανατολικής Θράκης, ενώ από το Μάιο του 1914 επεκτάθηκαν και στη δυτική Μικρά Ασία. Στη θέση των Ελλήνων εγκαταστάθηκαν τούρκοι πρόσφυγες από τα εδάφη που έχασε η Τουρκία στους Βαλκανικούς Πολέμους. Μεθοδευμένοι από τους Γερμανούς, οι διωγμοί έδιωξαν τότε 130.000 Έλληνες από την περιοχή της Ερυθραίας. Πολλοί κατέφυγαν στην Ελλάδα, ενώ οι υπόλοιποι μεταφέρθηκαν στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας. Τότε αποφασίστηκε και μερική ανταλλαγή των πληθυσμών, ενώ Μεικτή Επιτροπή δημιουργήθηκε για την εκτίμηση της περιουσίας των ανταλλαξίμων.
Σύμφωνα με τη στατιστική του Οικουμενικού Πατριαρχείου, 153.890 Έλληνες εκτοπίστηκαν στο εσωτερικό από τα παράλια της Μικρασίας ως τα τέλη του 1914. Η δεύτερη φάση των διωγμών εγκαινιάζεται με την εμπλοκή της Τουρκίας στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Εκδηλώθηκε αρχικά με εξοντωτική οικονομική αφαίμαξη των Ελλήνων για τις ανάγκες του πολέμου. Άλλο μέτρο, το οποίο αρχικά προβλήθηκε ως εφαρμογή της αρχής της ισότητας ανάμεσα στις εθνότητες της αυτοκρατορίας, ήταν οι στρατιωτικές υποχρεώσεις του αντρικού πληθυσμού από 20 έως 45 ετών, ενώ οι μεγαλύτεροι θα επάνδρωναν τα περίφημα αμελέ ταμπουρού, τα τάγματα εργασίας, που σήμαινε αγγαρεία σε λατομεία, αγρούς, ορυχεία και δημόσια έργα στο εσωτερικό της Μικρασίας. Οι κακουχίες εξόντωσαν πολλούς Έλληνες. Υπολογίζεται ότι 250.000 Έλληνες έχασαν τη ζωή τους σε αυτά τα εργατικά τάγματα ως το τέλος του 1918. Άλλο μέτρο ήταν οι εκ νέου μετατοπίσεις από τα παράλια στο εσωτερικό, με σκοπό τη διαφοροποίηση της εθνολογικής σύστασης των παραλίων, καθώς κυκλοφορούσε η φήμη για παραχώρηση των περιοχών στην Ελλάδα από τους Συμμάχους. Οι πορείες ήταν τόσο εξαντλητικές και προσχεδιασμένα εξοντωτικές που λίγοι έφτασαν στον προορισμό τους, σε περιοχές με αμιγή τουρκικό πληθυσμό. Εκεί οι περισσότεροι εξαναγκάστηκαν σε εξισλαμισμό. Το σύνολο των θυμάτων των διωγμών, νεκροί και εκτοπισμένοι, τα χρόνια αυτά υπολογίζονται σε 750.000. Η τρίτη φάση των διωγμών συμπίπτει χρονικά με τη Μικρασιατική Εκστρατεία και κορυφώνεται με την οριστική Καταστροφή του μικρασιατικού Ελληνισμού το Σεπτέμβρη του 1922.
Οι δημοσιογράφοι των ξένων εφημερίδων μετέδιδαν μέσω των ανταποκριτών τους: «Με κάρα, γαϊδούρια, άλογα, αραμπάδες, με κάθε είδους τροχοφόρο, άλλοι στους ώμους, μικροί και μεγάλοι, οικογένειες ολόκληρες τούρκων κουβαλούσαν ανενόχλητοι τα κλοπιμαία, παράνομο καρπό της λεηλασίας τους». Το τρίπτυχο δράμα βιασμών, σφαγών, λεηλασιών, κορυφώθηκε τη νύκτα της 31ης Αυγούστου ξημερώνοντας η αποφράδα της 1ης Σεπτεμβρίου. Στη λαϊκή συνοικία τη λεγόμενη Τεπετζίκι σφάχτηκαν 300 γυναίκες, 80 νήπια, 550 άνδρες από τους αιμοβόρους γκρίζους λύκους, από τσέτες και ζεμπέκηδες δηλ. τους άτακτους του τουρκικού στρατού πού αποτελούν την εγκληματική πρωτοπορία σ' επιθετικούς καιρούς. Και συμπληρώνει τους ανήσυχους δημοσιογράφους ο ιστορικός: «Στη συνοικίαν του Αγίου Κωνσταντίνου διεπράχθησαν φρικαλέα εγκλήματα από τους τσέτες.
Στην εκκλησία μέσα της Μυρτιδιώτισσας στο Μερσινλή στραγγαλίσθηκαν δεκάδες κορίτσια ενώ στρατιώτες αποπατούσαν πάνω στην Αγία Τράπεζα. Πτώματα επί πτωμάτων στοιβάχθηκαν και σχημάτισαν σορούς το Οινοπνευματοποιείο του Πανάρετου και συγκεκριμένα στη συνοικία του αγίου Βουκόλου (τ' όνομα παρμένο από τον άγιο μαθητή του αποστολικού πατέρα και πρώτου της Σμύρνης μάρτυρα ιεράρχη Πολύκαρπου) είχαν καταφύγει εκατοντάδες γυναικόπαιδα και κτυπήθηκαν εκεί μέσα με όλμους και χειροβομβίδες.
A litany of shame
ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΒΑΣΙΣΤΗΚΕ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ ΜΑΣ "ΠΕΡΙ ΠΟΙΗΤΙΚΗΣ & ΙΣΤΟΡΙΑΣ" .ΚΑΙ ΣΕ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΒΛΑΣΗ ΑΓΤΖΙΔΗ. ΑΝ ΣΕ ΚΑΠΟΙΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΔΕΝ ΑΝΑΦΕΡΟΥΜΕ ΠΗΓΗ ΑΥΤΟ ΔΕΝ ΕΓΙΝΕ ΣΚΟΠΙΜΑ.
Read more: http://www.egolpion.com/smyrne-1922.el.aspx#ixzz42QeSaFiP
Ακόμα και στη Γαλλία -η φιλοτουρκική πολιτική της οποίας καθόριζε την πληροφόρηση που παρείχαν οι δημοσιογράφοι- διογκώθηκαν τα αντιτουρκικά συναισθήματα. Όμως, περισσότερο από τις ανταποκρίσεις και τις ψυχρές επισημάνσεις των διπλωματών, το τρομερό τοπίο εκείνων των ημερών αποκαλύπτεται μέσα από τις μαρτυρίες όσων το έζησαν. Η συλλογή και η έκδοση των αυθεντικών μαρτυριών έγινε από το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών. Μαρτυρίες συγκλονιστικές, που πιστοποιούν την ύπαρξη του Μικρασιατικού Ολοκαυτώματος. Τυχαία επιλέξαμε και δημοσιεύουμε τις αναμνήσεις της Ελένης Καραντώνη από το Μπουνάρμπασι, έντεκα χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Σμύρνης.
«...Άρχισε ο στρατός μας να φεύγει. Χτυπούσαν τις πόρτες μας και ζητούσαν ρούχα για να βγάλουν το χακί από πάνω τους. Πόσους δεν ντύσαμε! Οι μεγάλοι οι δικοί μας ξεκουμπίστηκαν και φύγανε κι άφησαν τον κόσμο στο έλεος του Θεού. Έφταναν οι στρατιώτες ξυπόλυτοι, γυμνοί, κουρελιασμένοι, πρησμένοι, νηστικοί. Οι Τούρκοι κατεβαίναν και σφάζαν τους Έλληνες. Το ίδιο έκαναν και οι δικοί μας. Παντού φωτιά και μαχαίρι άκουες και έβλεπες. Από τους κατοίκους του Μπουνάρμπασι έμειναν καμιά δεκαριά οικογένειες... Μερικοί κατάφεραν να φύγουν, σέρνοντας με την κοιλιά προς το Σικλάρι και από κει στη Σμύρνη. Τους άλλους όλους τους ατιμάσανε, τους σφάξανε, τους κρεμάσανε, τους κάψανε. Κι εκείνους που κατάφεραν από το Σικλάρι να φτάσουν στη Σμύρνη, όταν ήρθε ο Κεμάλ, τους έπιασε και τους έσφαξε.
Εμείς βρισκόμασταν στη Σμύρνη. Πλημμύρα οι μαχαλάδες στο αίμα. Βάλανε φωτιά οι Τούρκοι, μια ώρα μακριά. «Μη φοβάστε είναι μακριά», μας είπε ο νοικοκύρης του σπιτιού που μέναμε. Σ' ένα τέταρτο η φωτιά είχε έρθει σε μας. Ρίχνανε βενζίνη και προχωρούσε. Βγήκαμε στο δρόμο. Φωτιά από τη μια, θάλασσα από την άλλη. Βρισκόμασταν στη μέση. Και οι Τσέτες (σ.τ.σ. οι άτακτοι Τούρκοι) βρίσκονταν στη μέση, και σφάζαν και σκοτώναν. Τη νύχτα οι Τσέτες έκαναν επίθεση ν' αρπάξουν, να σφάξουν, ν' ατιμάσουν. «Βοήθεια! Βοήθεια!», φώναζε ο κόσμος. Τα εγγλέζικα πλοία ήταν απέναντι. Έριχναν τους προβολείς. Σταματούσαν για λίγο. Τη νύχτα θέλαμε να πάμε προς νερού μας. Πήγαμε λίγο πιο έξω, φρίκη! Βρεθήκαμε σε μια χαβούζα (σ.τ.σ. μεγάλο ανοιχτό λάκκο). Γύρω γύρω, στα χείλια της χαβούζας σπαρταρούσαν κορμιά, και μέσα η χαβούζα ήταν γεμάτη κεφάλια. Έπαιρναν όποιον έπιαναν, τον πήγαιναν στην άκρια της χαβούζας, έκοβαν το κεφάλι και το έριχναν μέσα στη χαβούζα και τα κορμιά τα άφηναν να σπαρταρούν γύρω γύρω. Ήταν φοβερό. Όσοι το είδαν τρελάθηκαν. Το τρελοκομείο γέμισε από τρελούς σαν ήρθαμε. Εκεί σ' αυτό το μέρος χάσαμε και τον πατέρα μου. Τον αδελφό μου τον έσφαξαν στο χωριό. Έβγαλαν, μετά, ιταλικά και ελληνικά πλοία και μας πήραν. Πόσους; Ούτε ένα είκοσι τοις εκατό δεν επήραν. Τέτοια καταστροφή δεν είδαν τα μάτια μου!». |
Η άνοδος του τουρκικού εθνικισμού και οικονομικά συμφέροντα συνδεόμενα σε μεγάλο βαθμό με την οικονομική διείσδυση της Γερμανίας στην Οθωμανική Αυτοκρατορία οδήγησαν σε συστηματικούς διωγμούς του ελληνικού στοιχείου που διήρκεσαν από το 1913 ως τη Μικρασιατική Εκστρατεία.
Οι διωγμοί μπορούν να διακριθούν σε τρεις φάσεις ως προς το είδος, την ένταση και το αποτέλεσμά τους. Έτσι, στο διάστημα 1913-14 έχουμε την πρώτη φάση διωγμών. Οι σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας ήταν τότε σε ένταση εξαιτίας της κατακύρωσης των νησιών του βορειοανατολικού Αιγαίου στην Ελλάδα. Οι διωγμοί άρχισαν με τη βίαιη εκτόπιση των Ελλήνων της ανατολικής Θράκης, ενώ από το Μάιο του 1914 επεκτάθηκαν και στη δυτική Μικρά Ασία. Στη θέση των Ελλήνων εγκαταστάθηκαν τούρκοι πρόσφυγες από τα εδάφη που έχασε η Τουρκία στους Βαλκανικούς Πολέμους. Μεθοδευμένοι από τους Γερμανούς, οι διωγμοί έδιωξαν τότε 130.000 Έλληνες από την περιοχή της Ερυθραίας. Πολλοί κατέφυγαν στην Ελλάδα, ενώ οι υπόλοιποι μεταφέρθηκαν στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας. Τότε αποφασίστηκε και μερική ανταλλαγή των πληθυσμών, ενώ Μεικτή Επιτροπή δημιουργήθηκε για την εκτίμηση της περιουσίας των ανταλλαξίμων.
Σύμφωνα με τη στατιστική του Οικουμενικού Πατριαρχείου, 153.890 Έλληνες εκτοπίστηκαν στο εσωτερικό από τα παράλια της Μικρασίας ως τα τέλη του 1914. Η δεύτερη φάση των διωγμών εγκαινιάζεται με την εμπλοκή της Τουρκίας στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Εκδηλώθηκε αρχικά με εξοντωτική οικονομική αφαίμαξη των Ελλήνων για τις ανάγκες του πολέμου. Άλλο μέτρο, το οποίο αρχικά προβλήθηκε ως εφαρμογή της αρχής της ισότητας ανάμεσα στις εθνότητες της αυτοκρατορίας, ήταν οι στρατιωτικές υποχρεώσεις του αντρικού πληθυσμού από 20 έως 45 ετών, ενώ οι μεγαλύτεροι θα επάνδρωναν τα περίφημα αμελέ ταμπουρού, τα τάγματα εργασίας, που σήμαινε αγγαρεία σε λατομεία, αγρούς, ορυχεία και δημόσια έργα στο εσωτερικό της Μικρασίας. Οι κακουχίες εξόντωσαν πολλούς Έλληνες. Υπολογίζεται ότι 250.000 Έλληνες έχασαν τη ζωή τους σε αυτά τα εργατικά τάγματα ως το τέλος του 1918. Άλλο μέτρο ήταν οι εκ νέου μετατοπίσεις από τα παράλια στο εσωτερικό, με σκοπό τη διαφοροποίηση της εθνολογικής σύστασης των παραλίων, καθώς κυκλοφορούσε η φήμη για παραχώρηση των περιοχών στην Ελλάδα από τους Συμμάχους. Οι πορείες ήταν τόσο εξαντλητικές και προσχεδιασμένα εξοντωτικές που λίγοι έφτασαν στον προορισμό τους, σε περιοχές με αμιγή τουρκικό πληθυσμό. Εκεί οι περισσότεροι εξαναγκάστηκαν σε εξισλαμισμό. Το σύνολο των θυμάτων των διωγμών, νεκροί και εκτοπισμένοι, τα χρόνια αυτά υπολογίζονται σε 750.000. Η τρίτη φάση των διωγμών συμπίπτει χρονικά με τη Μικρασιατική Εκστρατεία και κορυφώνεται με την οριστική Καταστροφή του μικρασιατικού Ελληνισμού το Σεπτέμβρη του 1922.
Οίκαδε
άρθρο του Γεωργίου Βλάχου στην Καθημερινή της 14ης/27ης Αυγούστου 1922
Ενώ αι ελπίδες -ας τας είπωμεν ελπίδας- περί προσεχούς συγκλήσεως συνεδρίου εν Βενετία ελαττούνται, το φθινόπωρον έρχεται και έρχεται ο χειμών. Αν οιαδήποτε προς την κυβέρνησιν σύστασις προς τερματισμόν της εκκρεμότητος ήτο χθες περιττή, διότι είχε σκέψεις η κυβέρνησις υπό εκτέλεσιν, αίτινες ηδύναντο και να επιτύχουν, είχε δε και χρήματα ίνα δαπανά δια πολεμικούς σκοπούς, αφού δια πολεμικούς σκοπούς εδανείσθη, σήμερον πάσα όχι σύστασις, αλλά και πίεσις εκ μέρους και των φίλων αυτής είναι χρήσιμος, διότι και τα χρήματα λείπουν και των υπό εκτέλεσιν σκέψεων η σειρά ευρίσκεται εις το τέρμα της. Ηλπίζαμεν προ τινος ότι μία προς Κωνσταντινούπολιν στροφή της ελληνικής προσπαθείας θα ήτο δυνατόν να εκβιάση την λύσιω γνωρίζομεν πολλοί, αλλά δεν γνωρίζομεν όλοι, διατί δεν επέτυχεν ο εκβιασμός και πώς οι εν τω εξωτερικώ θορυβούντες εχθροί της Ελλάδος επείσθησαν ότι πρόκειται περί «μπλόφας» υπό των εν τω εσωτερικώ εχθρών αυτής. Ηλπίσαμεν έπειτα ότι οι εξαφνικά ακουσθέντες θερμοί λόγοι του πρωθυπουργού της Αγγλίας, οι δημοσία και παγκοσμίως κυρώσαντες την επί των ελληνικών δικαίων προστασίαν της θαλασσοκρατείρας, ήθελον μεταβληθή ταχέως και εν τη στενή προθεσμία της αντοχής των Ελληνικών πόρων εις εμπράγματον βοήθειαν. Ηλπίσαμεν αργότερα -και τότε ηλπίσαμεν κακώς- ότι προσεχής Διάσκεψις ήθελεν εν βία δυνηθή να εκτελέση τας επί του Ανατολικού αποφάσεις της' αλλά και αυτή η κακή ελπίς ματαιούται. Η Ελλάς λοιπόν απομένει μόνη με τον στρατόν της, με τους πόρους της και τους εχθρούς της. Μόνη, όπως προ μηνών, ότε επιστρέφουσα εκ της ξένης είχε πεισθή περί αυτού και απεφάσιζε, και απεφάσιζε καλώς, την αυθαίρετον προς την Κωνσταντινούπολιν πορείαν. Μόνη. Οι τυχόν έχοντες την διάθεσιν ν' αναβλέψουν προς την πρώτην Νοεμβρίου και ν' «αναμετρήσουν τας συνεπείας της», ας μας επιτρέψουν να παρατηρήσωμεν ότι έμειναν μόνοι, όχι μόνον οι πιστεύσαντες εις τους ισχυρούς των συμμάχους ααθενείς, αλλά και αυτοί οι ισχυροί.οι πιστεύσαντες εις αλλήλους. Μόνη λοιπόν η Ελλάς οφείλει να εκκαθαρίση την κατάστασιν. Και οφείλει να την εκκαθαρίση κατά τρόπον, όστις θ' αποτελέση δι' αυτήν λήξιν οριστικήν μιας σκληράς περιπετείας, δι' εκείνους δε, οίτινες ηπάτησαν αυτήν και τον κόσμον. κόλαφον, του οποίου το ερύθημα δεν θ' αποπλύνη η Ιστορία. Η Ελλάς οφείλει εν τάχει να προβή εις την διοικητικήν οργάνωσιν της Μικράς Ασίας, εις την παράδοσιν της χώρας εις τους γενναίους κατοίκους της, εις την σύντομον εκπαίδευσιν των ανδρών οίτινες θ' αναλάβουν εν τω μέλλοντι την φύλαξίν της, και εις την πρόσκλησιν των Ισχυρών, όπως παραλάβουν "τον ελευθερωθέντα από των δεσμών της δουλείας" λαόν, ένα ακριβώς από τους λαούς περί ων εμερίμνων, όταν μαχόμενοι και έχοντες ανάγκην συμμάχων ελάλουν την γλώσσαν των ελευθεριών. Αλλά στρστον; Ποίος θα σώση τον στρατόν; Οι σύμμαχοι όμως δεν έχουν στρστών ανάγκην. Ας παραλάβουν τας σημαίας τας οποίας έστησαν εις τα πρόθυρα της Κωνσταντινουπόλεως όταν επλησίαζεν ο Έλλην ελευθερωτής και ας τας στήσουν εκεί όπου θα πλησιάση σφαγεύς ο Τούρκος. Όπως άλλοι, δεν επιμένομεν να έχωμεν την θέσιν ανευθύνου ,τιμητού των υπευθύνων πολιτικών ανδρών της χώρας. Οπως ουδείς άλλος, εζήσαμεν μετ' αυτών ημέραν προς ημέραν τους μήνας Και τα έτη των προσπαθειών. Σήμερον φρονούμεν σπουδαίως ότι η περίοδος των προσπαθειών αυτών αίτινες έπρεπε να υπάρξουν, των θυσιών αίτινες έπρεπε να καταβληθούν, αν δεν έληξε, λήγει.
Γ.ΒΛΑΧΟΣ
|
Συζήτηση στο βρετανικό Κοινοβούλιο στις 4 Αυγούστου 1922
Πρωθυπουργός (ο Lloyd George): Από όσα είπε ο εντιμότατος και γενναίος βουλευτής του Central Ηull (πλωτάρχης Kenworthy) ελάχιστα είναι εκείνο που μπορώ να συμφωνήσω μ' αυτά. Διατύπωσε όμως μια υπόδειξη που θα την αποδεχτώ, ότι δηλαδή θα ήταν ευκταίο πριν διακόψουμε τη συνεδρίαση να συζητήσουμε για τις υποθέσεις της Εγγύς Ανατολής. Η κυβέρνηση δεν έχει να αποκρύψει τίποτε από την πολιτική της. Συμφωνώ με την υπόδειξη του εντιμότατου και γενναίου φίλου... ότι είναι επιθυμητό περισσότερο από κάθε τι άλλο να αποκατασταθεί η ειρήνη στο τμήμα αυτό του κόσμου... Ο εντιμότατος και γενναίος βουλευτής του Central Ηull παρουσίασε στη Βουλή την εικόνα μιας φιλικής Τουρκίας που δυσαρεστήθηκε εξαιτίας της πολιτικής της κυβέρνησής μας... Φαίνεται (όμως) ότι λησμόνησε εντελώς την πρόσφατη ιστορία αυτής της χώρας.
Λησμόνησε... τα Δαρδανέλλια (όπου οι Τούρκοι με τους Γερμανούς απόκρουσαν τους αγγλογάλλους κι εμπόδισαν την αποστολή βοήθειας προς την τσαρική Ρωσία, αυτό το αίτιο -ανάμεσα σε άλλα- συντέλεσε ίσως στη Ρωσική Επανάσταση). Υπάρχει και μια άλλη αυταπάτη... ότι η κατάληψη της Σμύρνης και το σχέδια της Συνθήκης των Σεβρών υπήρξαν αποκλειστικά έργο της Μεγάλης Βρετανίας. Προφανώς δεν έχει (ο Kenworthy) σαφή γνώση των γεγονότων. Όσα έγιναν εκεί υπήρξαν έργο επιτροπής που ορίστηκε από τις μεγάλες δυνάμεις (Γαλλία, Ιταλία, Ιαπωνία και Βρετανία)... Καμιά παρέμβαση ποτέ δεν κάναμε στο έργο της Επιτροπής εκείνης.
Αφήσαμε τους αντιπροσώπους να διατυπώσουν τις υποδείξεις τους και εκείνοι -με βάση τα αντικειμενικά δεδομένα- υπόδειξαν ότι η. Σμύρνη και τα γειτονικά βιλαέτια έπρεπε να παραχωρηθούν στην Ελλάδα, γιατί ήταν ελληνικά ως προς τον πληθυσμό, τα οικονομικά συμφέροντα και την ιστορία... Η μόνη δύναμη που δε διατύπωσε γνώμη (δε συμφώνησε) ήταν η Ιταλία, για λόγους προφανείς' η Ιταλία εκείνο τον καιρό διεκδικούσε τη Σμύρνη για λογαριασμό της... Είναι απόλυτα αληθινό ότι η Γαλλία άλλαξε από τότε γνώμη, για λόγους που είναι πασίγνωστοι αλλά αυτό δεν ήταν δική μας υπόθεση... Επιθυμώ να καταστήσω απόλυτα σαφές τούτο, ότι η πτώση του κ. Βενιζέλου (1 Νοέμβρη 1920) και η παλινόρθωση του βασιλιά Κωνσταντίνου, προκάλεσαν στη γαλλική κοινή γνώμη κάποια ψυχρότητα απέναντι στην Ελλάδα... Δυο φορές κάναμε προσπάθειες για να επιτευχθεί συμφωνία ειρήνευσης ανάμεσα στα ενδιαφερόμενα μέρη. Πρώτη φορά στο Λονδίνο όπου συμφωνήθηκαν σημαντικές τροποποιήσεις στη Συνθήκη των Σεβρών... (αλλά τελικά δεν αποδέχτηκαν οι Τούρκοι)... Διατυπώθηκε ως προκαταρκτικός όρος ότι έπρεπε να προηγηθεί ανακωχή... Η Ελλάδα δέχτηκε, η κυβέρνηση της Άγκυρας αρνήθηκε... Ο Κεμάλ επέμενε να προηγηθεi αποχώρηση του ελληνικού στρατού.... Ο ελληνικός στρατός απάντησε: Δεν μπορούμε να αφήσουμε τις θέσεις μας και το λαό μας πριν να μάθουμε ποιες εγγυήσεις ενσωματώθηκαν στη συνθήκη για την προστασία αυτού του λαού». Αυτό δεν ήταν παράλογο. Ο αξιότιμος και γενναίος βουλευτής δέχεται με απόλυτη ειλικρίνεια ότι έγιναν βιαιότητες από τους Τούρκους. Επέμενε με μεγάλη αγανάκτηση σε μια δυο περιπτώσεις βιαιότητας από την πλευρά των Ελλήνων. Αλλά δεν είδα τον ίδιο τόνο αγανάκτησης όταν αναφέρθηκε στις Τούρκικες βιαιότητες. Φύλαξε την οργή του μόνο για τους Έλληνες...
Αναρωτιέμαι αν ο εντιμότατος και γενναίος βουλευτής είδε την έκθεση της αμερικανικής αποστολής για τις βιαιότητες που διαπράχθηκαν στον Πόντο... Δεκάδες χιλιάδες γυναίκες και παιδιά εκτοπίστηκαν και δεκάδες χιλιάδες βρήκαν εκεί το θάνατο...
Οι Έλληνες είχαν δικαίωμα να πουν: «Πριν αποσυρθούν τα στρατεύματά μας από τις γραμμές που καταλάβαμε... θέλουμε να έχουμε κάποια εγγύηση ότι δε θα συμβεί εκεί ό,τι έγινε στον Πόντο»... Δε μας συγχωρούσαν οι περιστάσεις να αφήσουμε το εμπόρια της περιοχής να τελεί κάτω από συνθήκες αβεβαιότητας και ανωμαλίας. Αλλά οι Τούρκοι σκόπιμα επέμεναν σ' αυτό. Επιπλέον ανέτρεψαν την ισορροπία των προτάσεων των Παρισίων κι έτσι απόδειξαν ότι δεν αξίζουν να τους εμπιστευτεί κανείς πλήρη κυριαρχία και εξουσία σε περιοχή όπως το βιλαέτι της Σμύρνης... Ο Τούρκος είναι ανατολίτης. Γνωρίζει πολλά.
Λησμόνησε... τα Δαρδανέλλια (όπου οι Τούρκοι με τους Γερμανούς απόκρουσαν τους αγγλογάλλους κι εμπόδισαν την αποστολή βοήθειας προς την τσαρική Ρωσία, αυτό το αίτιο -ανάμεσα σε άλλα- συντέλεσε ίσως στη Ρωσική Επανάσταση). Υπάρχει και μια άλλη αυταπάτη... ότι η κατάληψη της Σμύρνης και το σχέδια της Συνθήκης των Σεβρών υπήρξαν αποκλειστικά έργο της Μεγάλης Βρετανίας. Προφανώς δεν έχει (ο Kenworthy) σαφή γνώση των γεγονότων. Όσα έγιναν εκεί υπήρξαν έργο επιτροπής που ορίστηκε από τις μεγάλες δυνάμεις (Γαλλία, Ιταλία, Ιαπωνία και Βρετανία)... Καμιά παρέμβαση ποτέ δεν κάναμε στο έργο της Επιτροπής εκείνης.
Αφήσαμε τους αντιπροσώπους να διατυπώσουν τις υποδείξεις τους και εκείνοι -με βάση τα αντικειμενικά δεδομένα- υπόδειξαν ότι η. Σμύρνη και τα γειτονικά βιλαέτια έπρεπε να παραχωρηθούν στην Ελλάδα, γιατί ήταν ελληνικά ως προς τον πληθυσμό, τα οικονομικά συμφέροντα και την ιστορία... Η μόνη δύναμη που δε διατύπωσε γνώμη (δε συμφώνησε) ήταν η Ιταλία, για λόγους προφανείς' η Ιταλία εκείνο τον καιρό διεκδικούσε τη Σμύρνη για λογαριασμό της... Είναι απόλυτα αληθινό ότι η Γαλλία άλλαξε από τότε γνώμη, για λόγους που είναι πασίγνωστοι αλλά αυτό δεν ήταν δική μας υπόθεση... Επιθυμώ να καταστήσω απόλυτα σαφές τούτο, ότι η πτώση του κ. Βενιζέλου (1 Νοέμβρη 1920) και η παλινόρθωση του βασιλιά Κωνσταντίνου, προκάλεσαν στη γαλλική κοινή γνώμη κάποια ψυχρότητα απέναντι στην Ελλάδα... Δυο φορές κάναμε προσπάθειες για να επιτευχθεί συμφωνία ειρήνευσης ανάμεσα στα ενδιαφερόμενα μέρη. Πρώτη φορά στο Λονδίνο όπου συμφωνήθηκαν σημαντικές τροποποιήσεις στη Συνθήκη των Σεβρών... (αλλά τελικά δεν αποδέχτηκαν οι Τούρκοι)... Διατυπώθηκε ως προκαταρκτικός όρος ότι έπρεπε να προηγηθεί ανακωχή... Η Ελλάδα δέχτηκε, η κυβέρνηση της Άγκυρας αρνήθηκε... Ο Κεμάλ επέμενε να προηγηθεi αποχώρηση του ελληνικού στρατού.... Ο ελληνικός στρατός απάντησε: Δεν μπορούμε να αφήσουμε τις θέσεις μας και το λαό μας πριν να μάθουμε ποιες εγγυήσεις ενσωματώθηκαν στη συνθήκη για την προστασία αυτού του λαού». Αυτό δεν ήταν παράλογο. Ο αξιότιμος και γενναίος βουλευτής δέχεται με απόλυτη ειλικρίνεια ότι έγιναν βιαιότητες από τους Τούρκους. Επέμενε με μεγάλη αγανάκτηση σε μια δυο περιπτώσεις βιαιότητας από την πλευρά των Ελλήνων. Αλλά δεν είδα τον ίδιο τόνο αγανάκτησης όταν αναφέρθηκε στις Τούρκικες βιαιότητες. Φύλαξε την οργή του μόνο για τους Έλληνες...
Αναρωτιέμαι αν ο εντιμότατος και γενναίος βουλευτής είδε την έκθεση της αμερικανικής αποστολής για τις βιαιότητες που διαπράχθηκαν στον Πόντο... Δεκάδες χιλιάδες γυναίκες και παιδιά εκτοπίστηκαν και δεκάδες χιλιάδες βρήκαν εκεί το θάνατο...
Οι Έλληνες είχαν δικαίωμα να πουν: «Πριν αποσυρθούν τα στρατεύματά μας από τις γραμμές που καταλάβαμε... θέλουμε να έχουμε κάποια εγγύηση ότι δε θα συμβεί εκεί ό,τι έγινε στον Πόντο»... Δε μας συγχωρούσαν οι περιστάσεις να αφήσουμε το εμπόρια της περιοχής να τελεί κάτω από συνθήκες αβεβαιότητας και ανωμαλίας. Αλλά οι Τούρκοι σκόπιμα επέμεναν σ' αυτό. Επιπλέον ανέτρεψαν την ισορροπία των προτάσεων των Παρισίων κι έτσι απόδειξαν ότι δεν αξίζουν να τους εμπιστευτεί κανείς πλήρη κυριαρχία και εξουσία σε περιοχή όπως το βιλαέτι της Σμύρνης... Ο Τούρκος είναι ανατολίτης. Γνωρίζει πολλά.
Ίσως δε γνωρίζει πάντα την αξία του χρόνου, αλλά στη διπλωματία επιδιώκει πάντα να κερδίζει χρόνο. Στηρίζεται στην ελπίδα ότι η άλλη πλευρά θα ενδώσει πρώτη... Λησμονώ ποιος είπε ότι δεν υπήρξαμε δίκαιοι και προς τις δυο πλευρές (Έλληνες και Τούρκους). Δεν είμαι βέβαιος ότι υπήρξαμε. Τι συνέβη; Διεξάγεται πόλεμος ανάμεσα στην Τουρκία και την Ελλάδα. Υπερασπίζουμε την πρωτεύουσα του ενός μέρους (την Κων/λη) ενάντια στο άλλο μέρος... Αν δεν ευρισκόμασταν εκεί, δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι οι Έλληνες μπορούσαν μέσα σε ελάχιστες ώρες να καταλάβουν εκείνη την πρωτεύουσα... Υπάρχουν ακόμη ενδείξεις, ίσως όχι εντελώς αβάσιμες, ότι οι κεμαλικές δυνάμεις ανεφοδιάζονται από την Ευρώπη... Οτιδήποτε και αν συμβεί πρέπει να εξασφαλίσουμε αρκετή προστασία για τις μειονότητες στο τμήμα αυτό της Μικράς Ασίας... Εγγύηση δεν εννοώ το λόγο της Άγκυρας. Ο λόγος αυτός δόθηκε επίσης στην Αρμενία. Ποια ήταν τελικά η αξία του;... Συμφωνώ ότι υπήρξε εποχή που η Τουρκία ήταν ανεκτική και σε γενικές γραμμές επιεικής απέναντι στους αλλόφιλους και αλλόθρησκους. Αλλά σήμερα επικρατεί άλλο πνεύμα που εμπνέει πολλούς απ' αυτούς που διευθύνουν την πολιτική της χώρας αυτής...
Υπάρχει κάτι ακόμη που ειπώθηκε από τον εντιμότατο φίλο μου στον πολύ ενδιαφέροντα λόγο του. Ότι αναμφίβολα η Ελλάδα υποφέρει από τον ατυχή διχασμό ανάμεσα στους οπαδούς του Βενιζέλου και του Κωνσταντίνου, που παραλύει τις προσπάθειές της. Είναι αξιοσημείωτο ότι αυτή κατόρθωσε όσα κατόρθωσε. Διατήρησε στρατό, στρατό πολυάριθμο. Μου έχουν πει ότι υπάρχουν στρατιώτες που δεν έχουν επιστρέψει στα σπίτια τους εδώ και 12 χρόνια -χωρικοί που άφησαν τα χωράφια τους- και ότι οι άνθρωποι αυτοί είναι ακόμα πρόθυμοι να συνεχίσουν τον αγώνα για να λευτερώσουν τους ομοεθνείς τους. Έχουν υποστεί οικονομικές θυσίες σχεδόν απίστευτες. Για να βγει η χώρα από τις οικονομικές δυσκολίες, επινοήθηκε το ευφυές εκείνο μέτρο, που διχοτόμησαν τα χαρτονομίσματα και το ένα κομμάτι τους διατηρήθηκε ως νόμισμα με αξία μισή ως προς την αρχική, ενώ το άλλο κομμάτι έγινε δάνεια αναγκαστικό για τις ανάγκες της πατρίδας. Αυτό είναι ένα τέχνασμα αντάξιο της εφευρετικότητας των Ελλήνων... Έγινε αγόγγυστα αποδεκτό από ολόκληρο τον πληθυσμό. Και αυτό έδωσε στους Έλληνες τη δυνατότητα να παρατείνουν ακόμη περισσότερο την παραμονή των παιδιών τους στο μικρασιατικό μέτωπο. Λαός που κατόρθωσε όλα αυτά αξίζει την εκτίμηση όλων μας, όλων των χωρών. Γι' αυτό ειλικρινά πιστεύω ότι οτιδήποτε κι αν συμβεί οφείλουμε να φροντίσουμε να προστατευτούν οι χριστιανικοί πληθυσμοί της Μικράς Ασίας σε περίπτωση οποιασδήποτε επανάληψης εκείνων των φρικτών επεισοδίων που έχουν καταισχύνει την ιστορία της χώρας αυτής.
Αρχίσαμε να βαδίζουμε πιασμένοι απ΄ το χέρι , κοντά ο ένας στον άλλον, χαμένοι, μουδιασμένοι, δισταχτικοί, σαν να ΄μαστε τυφλοί και δεν ξέρουμε που θα μας φέρει το κάθε βήμα που αποτολμούσαμε. Γυρεύαμε ξενοδοχείο στο λιμάνι για ν΄ ακουμπήσουμε και να περιμένουμε τους δικούς μας. Όπου όμως κι αν ρωτούσαμε, παίρναμε την ίδια στερεότυπη απόκριση:
-Απ΄τη Σμύρνη έρχεστε; Δε δεχόμαστε πρόσφυγες. -Μα θα σας πληρώσουμε καλά, άνθρωποι του Θεού, έλεγε η θεία Ερμιόνη. Εκείνοι επέμεναν στην άρνησή τους: -Φοβόμαστε τις επιτάξεις . Δε μάθατε λοιπόν πως στη Χίο, στη Μυτιλήνη, στη Σάμο έφτασε προσφυγολόι, κι επιτάξανε όλα τα σχολεία, τα ξενοδοχεία, τα πάντα; -Τι θέλαμε, τι γυρεύαμε μεις να ΄ρθούμε σε τούτον τον αφιλόξενο τόπο, έλεγε η κυρία Ελβίρα. Τι θέλαμε και τι γυρεύαμε να χωριστούμε από τους άνδρες μας! Στο τέλος βρέθηκε ένας αναγκεμένος ξενοδόχος και μας έδωσε ένα σκοτεινό, άθλιο δωμάτιο με έξι κρεβάτια. Για πότε γινήκαμε πραγματικοί πρόσφυγες δεν το καταλάβαμε. Μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα όλος ο κόσμος αναποδογύρισε. Βαπόρια φτάναν το ένα πίσω από τ΄ άλλο και ξεφόρτωναν κόσμο, έναν κόσμο ξεκουρντισμένον, αλλόκοτο, άρρωστο, συφοριασμένο, λες κι έβγαινε από φρενοκομεία, από νοσοκομεία, από νεκροταφεία. Έπηξαν οι δρόμοι, το λιμάνι οι εκκλησιές, τα σχολειά, οι δημόσιοι χώροι. Στα πεζοδρόμια γεννιόνταν παιδιά και πέθαιναν γέροι . Ενάμισι εκατομμύριο άνθρωποι βρεθήκανε ξαφνικά έξω απ΄ την προγονική τους γη. Παράτησαν σκοτωμένα παιδιά και γονιούς άταφους. Παράτησαν περιουσίες, τον καρπό στα δένδρα και στα χωράφια το φαΐ στη φουφού, τη σοδειά στην αποθήκη το κομπόδεμα στο συρτάρι, τα πορτρέτα των προγόνων στους τοίχους. Και βάλθηκαν να τρέχουν να φεύγουν κυνηγημένοι απ΄ το τούρκικο μαχαίρι και τη φωτιά του πολέμου. Έρχεται μια τραγική στιγμή στη ζωή του ανθρώπου, που το θεωρεί τύχη να μπορέσει να παρατήσει το έχει του, την πατρίδα του το παρελθόν του και να φύγει, να φύγει λαχανιασμένος αποζητώντας αλλού τη σιγουριά. Άρπαξαν οι άνθρωποι βάρκες, καΐκια, σχεδίες, βαπόρια, πέρασαν τη θάλασσα σ΄ έναν ομαδικό, φοβερό ξενιτεμό. Κοιμήθηκαν αποβραδίς νοικοκυραίοι στον τόπο τους και ξύπνησαν φυγάδες, θαλασσοπόροι, άστεγοι άποροι, αλήτες και ζητιάνοι στα λιμάνια του Πειραιά, της Σαλονίκης, της Καβάλας του Βόλου, της Πάτρας. Ενάμισι εκατομμύριο αγωνίες και οικονομικά προβλήματα ξεμπαρκάρανε στο φλούδι της Ελλάδας, με μια θλιβερή ταμπέλα κρεμασμένη στο στήθος: «Πρόσφυγες!» Που να ακουμπήσουν οι πρόσφυγες; Τι να σκεφτούν; τι να ξεχάσουν; τι να πράξουν; που να δουλέψουν; πώς να ζήσουν; Τρέμαν ακόμα απ΄ το φόβο. Τα μάτια τους ήταν κόκκινα απ΄ το αιμάτινο ποτάμι της κόλασης που διάβηκαν. Και σαν πάτησαν σε στέρεο έδαφος, μετρήθηκαν να δουν πόσοι φτάσανε και πόσοι λείπουν. Κι οι ζωντανοί δεν το πιστεύανε, μόνο άπλωναν τα χέρια τους στο κορμί τους και το ψάχνανε, για να βεβαιωθούνε πως δεν ήταν βρικόλακες. Και ψάχναν και για την ψυχή τους, να δουν αν ήταν στη θέση της. Μ΄ αυτή ήταν άφαντη. Είχε μείνει πίσω στην πατρίδα κοντά στους αγαπημένους νεκρούς και στους αιχμαλώτους, κοντά στα σπιτάκια, στα χωράφια, στις δουλειές.... Κι είπαν : περαστικοί είμαστε, ας βολευτούμε όπως όπως , κι αύριο θα ματαγυρίσουμε στα μέρη μας. Κι αποζητούσαν, τούτη την ελπίδα, με την ίδια λαχτάρα σαν το ψωμί το νερό και τ΄ αλάτι. Τόσοι ήταν, ενάμισι εκατομμύριο ρωμιοί μικρασιάτες, που στριφογύριζαν τώρα στο καύκαλο της Ελλάδας, σαν περιπλανώμενοι ιουδαίοι διωγμένοι από τη γη της Χαναάν. Χωρίς πατρίδα χωρίς δουλειά χωρίς σπίτι. Και μόλις χτες να θυμάσαι πως ήσουνα νοικοκύρης. Ψάχναν για τον αίτιο , αναθεμάτιζαν τον ουρανό, τη γης ,τον Κεμάλ το Βενιζέλο τον Κωνσταντίνο, την Αντάντ, τον πόλεμο. Μα πριν απ΄ όλα τον ύπουλο τον Άγγλο,τον υπολογιστή ,το διπλοπρόσωπο, το σφετεριστή που έκανε μπίζνες και αυτοκρατορική πολιτική με το αίμα και τη δυστυχία ενός λαού...
ΔΙΔΩ ΣΩΤΗΡΙΟΥ "Οι νεκροί περιμένουν"
|
ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΣΦΑΓΕΣ
Οι δημοσιογράφοι των ξένων εφημερίδων μετέδιδαν μέσω των ανταποκριτών τους: «Με κάρα, γαϊδούρια, άλογα, αραμπάδες, με κάθε είδους τροχοφόρο, άλλοι στους ώμους, μικροί και μεγάλοι, οικογένειες ολόκληρες τούρκων κουβαλούσαν ανενόχλητοι τα κλοπιμαία, παράνομο καρπό της λεηλασίας τους». Το τρίπτυχο δράμα βιασμών, σφαγών, λεηλασιών, κορυφώθηκε τη νύκτα της 31ης Αυγούστου ξημερώνοντας η αποφράδα της 1ης Σεπτεμβρίου. Στη λαϊκή συνοικία τη λεγόμενη Τεπετζίκι σφάχτηκαν 300 γυναίκες, 80 νήπια, 550 άνδρες από τους αιμοβόρους γκρίζους λύκους, από τσέτες και ζεμπέκηδες δηλ. τους άτακτους του τουρκικού στρατού πού αποτελούν την εγκληματική πρωτοπορία σ' επιθετικούς καιρούς. Και συμπληρώνει τους ανήσυχους δημοσιογράφους ο ιστορικός: «Στη συνοικίαν του Αγίου Κωνσταντίνου διεπράχθησαν φρικαλέα εγκλήματα από τους τσέτες.
Στην εκκλησία μέσα της Μυρτιδιώτισσας στο Μερσινλή στραγγαλίσθηκαν δεκάδες κορίτσια ενώ στρατιώτες αποπατούσαν πάνω στην Αγία Τράπεζα. Πτώματα επί πτωμάτων στοιβάχθηκαν και σχημάτισαν σορούς το Οινοπνευματοποιείο του Πανάρετου και συγκεκριμένα στη συνοικία του αγίου Βουκόλου (τ' όνομα παρμένο από τον άγιο μαθητή του αποστολικού πατέρα και πρώτου της Σμύρνης μάρτυρα ιεράρχη Πολύκαρπου) είχαν καταφύγει εκατοντάδες γυναικόπαιδα και κτυπήθηκαν εκεί μέσα με όλμους και χειροβομβίδες.
ΦΩΤΙΑ ΚΑΙ ΤΣΕΚΟΥΡΙ
Οι πρώτες φλόγες που κατέφαγαν τη Σμύρνη κι έσβησαν την ελληνοχριστιανικότητά της άρχισαν να ξεπηδούν τη νύχτα της 30ής Αυγούστου κυρίως από την Αρμένικη συνοικία πού συνόρευε με το Παζάρι της Σμύρνης, τις Μεγάλες Ταβέρνες και τη συνοικία του Αγίου Γεωργίου «και δι' αυτής», με την Μητρόπολη της "Αγ. Φωτεινής. Όσο οι ώρες περνούσαν τόσο οι φλόγες υψώνονταν μέχρι εβδόμου ουρανού. Πυροβολισμοί κι εκρήξεις συνόδευαν τον εμπρησμό της άλλοτε χαρούμενης πολιτείας της πανάρχαιας πρωτεύουσας της πιο ελληνικής κι από την Ελλάδα Ιωνίας. Στο μεταξύ σκοτεινότεροι της νύχτας και του άδη προβοκάτορες και εμπρηστές περιέτρεχαν τις σκοτεινές συνοικίες αδειάζοντας κουβάδες τη βενζίνη και το πετρέλαιο.
Προπαντός όμως το πρωί της 31ης Αυγούστου είχε τεθεί σε πλήρη εφαρμογή το σχέδιο του Νουρεντίν Πασά του δολοφόνου του Εθνομάρτυρα Χρυσοστόμου Σμύρνης. Οι φλόγες η μία μετά την άλλη αναπηδούσαν από τις δύο χριστιανικές συνοικίες. Την Αρμένικη πρώτα και την Ελληνική ύστερα. Τα κτίρια πού ήθελε ο τουρκικός στρατός και η διοίκηση να διασώσουν τα προστάτευαν κατεδαφίζοντας τα πλαϊνά κτίρια και δημιουργώντας κενό για να μη μεταδοθεί η πυρκαγιά. "Δηλαδή οικοπεδοποιούσαν τον πλαϊνό χώρο. Έτσι διασώθηκε η ιταλική Σχολή, το Κεντρικό Παρθεναγωγείο και τα νεόδμητα (κτίρια της Ευαγγελικής Σχολής και του Ιωνικού πού δεν πρόλαβαν να το λειτουργήσουν οι Έλληνες. Άλλα ποια η απολογία των τούρκων μπροστά στην κατακραυγή της παγκόσμιας κοινής γνώμης που και πολύ δεν τους ενδιέφερε; "Αναρίθμητοι ήταν εκείνοι πού κάηκαν ζωντανοί μέσα στα σπίτια τους και τα μαγαζιά τους. Ακόμη και οι ανήμποροι να μετακινηθούν άρρωστοι των νοσοκομείων έγιναν κι αυτοί στάχτη. Ανάμεσα τους και ο διάσημος Ιατρός Ιπποκράτης Αργυρόπουλος πού αρκετό καιρό βρισκόταν κλινήρης στο νοσοκομείο της Σμύρνης. Ένα μεγάλο πλήθος καιγόμενων Σμυρναίων μετακινήθηκε στον «Πανιώνιο» και κατέκλυσε τις κερκίδες του για να σωθεί. Άλλοι πάλι με τα βρέφη τους στις αγκαλιές έτρεχαν στο νεκροταφείο της πόλης τους φωνάζοντας πολλοί απ' αυτούς στους νεκρούς: «Βγήτε εσείς να μπούμε εμείς» για να πληρωθεί ο της 'Αποκαλύψεως λόγος: «θ' αναζητούν οι άνθρωποι το θάνατο και δεν θα τον βρίσκουν» όπως έγινε στην τραγική Σμύρνη στα 1922 με την ανοχή των μεγάλων Χριστιανικών (εντός εισαγωγικών) δυνάμεων Αγγλίας, Γαλλίας, Ιταλίας... και προς δόξαν του χριστιανικού (και πάλιν εντός εισαγωγικών) πολιτισμού τους. Και όχι μόνο αλλά και η αδιαφορία έγινε απανθρωπιά εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων. Και ιδού οι μαρτυρίες από τους Ρενέ Πυώ στο βιβλίο του «ο θάνατος της Σμύρνης», τον αυτόπτη και αυτήκοο Πάλμερ Κίμπερλεγκ στο βιβλίο του «Το κορυφαίο έγκλημα του πολιτισμού», και προπαντός από τον «Καλό Σαμαρείτη» του ελληνισμού της Ιωνίας Τζωρτζ Χόρτον, γενικό Πρόξενο των Η.Π.Α. στη Σμύρνη του 1922 πού κυκλοφόρησε το πληρέστερο σήμερα ντοκουμέντο της καταστροφής της Σμύρνης. Γράφουν λοιπόν ισάριθμα για το κρίσιμο αυτό θέμα για το ρόλο των λεγομένων χριστιανικών δυνάμεων λεγομένων χριστιανικών δυνάμεων για τη συνενοχή τους στην καταστροφή της Σμύρνης. «Ισχυρά απόβασης υπό την προστασίαν των πυροβόλων του στόλου, θα ήταν πολύ αποτελεσματική. Υπάρχουν δύο ιστορικά προηγούμενα, του Ναυαρίνου στα 1827, κοίτης Κρήτης στα 1897. Και στις δύο αυτές περιπτώσεις, οι ναύαρχοι χωρίς να περιμένουν οδηγίες των κυβερνήσεων τους, ενήργησαν με δική τους πρωτοβουλία και οι ενέργειες τους με τα γνωστά αποτελέσματα. Οι σύμμαχοι όμως δεν θέλησαν να σώσουν την Σμύρνη» (Ρενέ Πυώ, Ο θάνατος της Σμύρνης)Και όχι μόνο δεν θέλησαν να σώσουν την Σμύρνη και τους χριστιανικούς πληθυσμούς αλλά με εξαίρεση τους αμερικανούς ναύτες κτυπούσαν με κοντάρια τους έλληνες και τους αρμένιους πού κατόρθωσαν να φθάσουν κολυμπώντας στα πλοία τα υποτιθέμενα χριστιανικά αυτά πλοία σωτηρίας αλλά ξύλο αντί σωτηρία βρήκαν «Οι δυστυχισμένοι, οι πάντα ευκολοπίστευτοι και πάντα προδομένοι ελληνορθόδοξοι πληθυσμοί». «Στις (2 π.μ.) (15 ν.η.) Σεπτεμβρίου 1922 οι επιβαίνοντες στα πολεμικά των λεγομένων χριστιανικών δυνάμεων, των ναυλοχούντων εις τον γραφικό λιμένα της Σμύρνης, εθεώντο εκ μακράς αποστάσεως την πυρπόλησιν της πόλεως και την σφαγήν των κατοίκων της. Οι ναύαρχοι αυτών των στόλων, άκουγαν απαθείς τάς φωνάς των γυναικών, τούς θρήνους των παιδιών, τάς οιμωγάς των σφαζομένων λαών».
(Πάλμερ Κίμπερλεγκ, Το κορυφαίο έγκλημα πολιτισμού).
| |
τις πταίει;
Καθοριστικό γεγονός της νεώτερης συλλογικής αυτοσυνειδησίας η Μικρασιατική εκστρατεία, έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό και την πολιτική αυτοσυνειδησία των Νεοελλήνων, αφού σχηματικά έχει επικρατήσει το politically correct σχήμα "ο καλός Βενιζέλος μας πήγε στη Μικρασία, ο κακός Κωνσταντίνος έφερε τη Μικρασιατική καταστροφή".
Είναι όμως πράγματι έτσι;
Η επισταμένη διερεύνηση των γεγονότων οδηγεί στο ακριβώς αντίθετο συμπέρασμα. Το πολιτικό-διπλωματικό σκέλος της Μικρασιατικής εκστρατείας συνδυάζεται βεβαίως με τη συμμετοχή της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και το Διχασμό στην Ελλάδα, με αφορμή αυτό ακριβώς το θέμα.
Ο Βενιζέλος ήταν ένας πανέξυπνος, αλλά και αδίστακτος άνθρωπος. Η αλαζονεία του και η προσωπική του ματαιοδοξία ήταν παροιμιώδεις. Είναι ο κύριος υπαίτιος του διχασμού. Είναι λάθος να πιστεύεται σήμερα ότι ο Κωνσταντίνος ήθελε την ουδετερότητα επειδή ήταν Γερμανόφιλος. Όχι ότι δεν συμπαθούσε τους Γερμανούς, αλλά ήξερε ποια ήταν τα συμφέροντα της Ελλάδος και ότι στη δεδομένη χρονική στιγμή δεν ήταν δυνατόν να ευνοηθεί η Ελλάδα από έξοδο στον πόλεμο.
Χαρακτηριστικά, υπέρ της ορθότητας της πολιτικής της ουδετερότητας του Κωνσταντίνου (και όχι μόνο), πρέπει να αναφερθεί ότι σύμφωνα με τις διαπραγματεύσεις που γινόταν κατά το 1915, η Ελλάδα θα έδινε ένα μέρος της Ανατολικής Μακεδονίας στους Βούλγαρους ως αντάλλαγμα της συμμετοχής τους στο πλευρό της Αντάντ και θα έπαιρνε "αντίστοιχο" έδαφος στη Μικρά Ασία. Δηλαδή πόσο, 5000 ή 10000 τετραγωνικά χιλιόμετρα;;;
Αυτό ο Βενιζέλος το παρουσίαζε ως πραγμάτωση της Μεγάλης Ιδέας. Δεν ήταν όμως.
Ο Κωνσταντίνος (αλλά και ένα σωρό άλλοι άνθρωποι του κόμματος του Βενιζέλου, με κορυφαίο τον Υπουργό Εξωτερικών του Βενιζέλου Γεώργιο Στρέιτ) αντιλαμβανόταν πολύ καλά ότι με τη Ρωσία στον πόλεμο η Ελλάδα έπρεπε να ξεχάσει τη Μεγάλη Ιδέα. Για αυτό το λόγο είχε μαζί του και τη συντριπτική πλειοψηφία του λαού.
Ο Κωνσταντίνος, ο αγνός αυτός Έλληνας, δέχθηκε να αφήσει το θρόνο μόνον όταν είδε ότι ήταν δυνατόν να πολεμήσει η Ελλάδα στο πλευρό των συμμάχων με ρεαλιστική πιθανότητα να αποκτήσει κάποια ωφέλη, μετά την αποχώρηση της Ρωσίας από τον πόλεμο την άνοιξη του 1917. Η αποχώρησή του τέθηκε τότε ως όρος για τη συμμετοχή της Ελλάδας στον πόλεμο και για αυτό αναγκάσθηκε να αποχωρήσει. Αποχώρησε για το καλό της Ελλάδας αλλά ο λαός δεν τον ξέχασε. Όχι μόνον στις "παλαιές χώρες" αλλά και στις "νέες χώρες" που ήταν έδαφος με πλειοψηφία υπέρ του Βενιζέλου.
Το καλύτερο που είχε να κάνει ο Βενιζέλος ήταν να ακολουθήσει πολιτική εθνικής ενότητας, χωρίς να προσπαθεί να κάνει πράξη αυτό που ο ίδιος πρέσβευε. Η πολιτική αυτή θα απέδιδε κάποτε σίγουρα τους καρπούς της.
Η επιμονή του να μπούμε στον πόλεμο χωρίς να λάβουμε εγγυήσεις από τους συμμάχους ήταν πέρα για πέρα λανθασμένη για αυτό αντιδρούσε το σύνολο σχεδόν του πολιτικού κόσμου της χώρας με επικεφαλής τον Κωνσταντίνο, με την εξαίρεση ενός κύκλου ανθρώπων γύρω από τον ίδιο το Βενιζέλο.
Χαρακτηριστικό της έλλειψης εγγυήσεων που δεν ήθελαν με τίποτα να δώσουν οι Σύμμαχοι στην Ελλάδα, είναι το τι κερδίσαμε τελικώς μετά τον πόλεμο:
α) Δυτική Θράκη, που αρχικώς και μέχρι το 1916 δεν "έπαιζε", λόγω της αναμονής εξόδου της Βουλγαρίας στον πόλεμο υπέρ των συμμάχων.
β) Ανατολική Θράκη, που αρχικώς και μέχρι το 1917 επίσης δεν "έπαιζε", λόγω του ότι την είχαν υποσχεθεί στη Ρωσία
γ) Ζώνη Σμύρνης, ένα μη βιώσιμο κομμάτι της Μικρασίας εκτάσεως 20.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, το οποίο δεν δόθηκε καν στην κυριαρχία της Ελλάδας! Αυτές ήταν οι "σημαντικές παραχωρήσεις στη Μικρασία" που επέσειε ως έπαθλο της συμμετοχής της Ελλάδας στην παγκόσμια σύρραξη ο Βενιζέλος;
Αν δει κανείς τα παραπάνω, την πολιτική της συμμετοχής της Ελλάδας στον πόλεμο στο πλευρό των Συμμάχων μόνον ως άφρονα μπορεί να τη χαρακτηρίσει κανείς. Το μέγιστο που θα έδιναν οι σύμμαχοι στο Βενιζέλο ήταν 20.000 τ.χλμ. στη Μικρασία, μη βιώσιμο, όπως αποδείχθηκε, χωρίς καν κυριαρχία της Ελλάδος!
Σχετικά με το ποιος ξεκίνησε το Μικρασιατική εκστρατεία, η εκδοχή ότι αυτή ξεκίνησε από τον Κωνσταντίνο και τους διαδόχους πρωθυπουργούς του Βενιζέλου δεν είναι αληθινή. Ήδη την παραμονή των εκλογών του 1920 ο Ελληνικός στρατός κατείχε μια τεράστια έκταση στη Μικρασία, πολύ μεγαλύτερη από αυτή που όριζε η ζώνη της Σμύρνης. Είχε καταληφθεί και η Φιλαδέλφεια, μετά τα βουνά που δεν ήταν οχυρωμένη πίσω από άλλα βουνά.
Εκ των υστέρων η επιλογή αυτή του να μη γίνει καθόλου η Μικρασιατική εκστρατεία μπορεί να φαίνεται σοφή, αλλά τότε τα πράγματα ήταν τελείως διαφορετικά.
Λάθη έγιναν πολλά, αλλά το λάθος το γενικότερο ήταν η Μικρασιατική πολιτική του Βενιζέλου.
Έπρεπε να πιέσει τους Άγγλους να πάνε στη Μικρασία. Οι Αμερικανοί κατάλαβαν αμέσως ότι η απόβαση του στρατού το Μάιο του 1919 στη Σμύρνη ήταν μεγάλο λάθος, γιατί ήταν το κύριο αίτιο που ξύπνησε τον εθνικισμό του Κεμάλ και οδήγησε στην ανάπτυξη του Τουρκικού εθνικιστικού κινήματος. Το λάθος αυτό το παραδέχθηκε και ο ίδιος ο Βενιζέλος στον Αμερικανό πρέσβη αμέσως μετά την απόβαση, αλλά είπε ότι θα ήταν μεγαλύτερο λάθος να φύγει τώρα ο ελληνικός στρατός, μια που πήγε. Γεγονός είναι, πάντως, ότι η αρχική απόβαση ήταν λάθος.
Οι Άγγλοι ήθελαν να φύγουν οι Τούρκοι από τη Μικρασία αλλά δεν ήθελαν να στείλουν ούτε έναν στρατιώτη. Ο Βενιζέλος έπρεπε να πάει με τους Άγγλους εκεί, πρώτα να πάνε οι Άγγλοι εκεί για να το πάρουν σιγά σιγά απόφαση οι Τούρκοι ότι χάνουν τα Μικρασιατικά παράλια και για να έχουν και κώλυμα και φόβητρο, στρατιωτικό και πολιτικό να χτυπήσουν τους Άγγλους. Μετά ας ερχόταν και ο ελληνικός στρατός, ο οποίος θα καθάριζε τη φάση στρατιωτικά για τους Άγγλους. Οι Άγγλοι έπρεπε να κάνουν τη Δυτική Μικρασία προτεκτοράτο τους με τη συμφωνία να το δώσουν έπειτα σιγά σιγά στην Ελλάδα. Το ίδιο έπρεπε να γίνει και με τις Ανατολικές περιοχές, (Πόντο, Αρμενία, Κουρδιστάν), με την προοπτική της ανεξαρτησίας.
Ο Βενιζέλος υποτίμησε αρχικώς τον κίνδυνο που αντιπροσώπευε ο Τουρκικός εθνικισμός, και όταν τον κατάλαβε ήταν αργά. Δεν είχε φροντίσει να αναπτύξει πολιτκά αντανακλαστικά εναντίον του. Η Ελλάδα βρέθηκε πολιτικώς άοπλη απέναντι στον Κεμάλ, με μόνη σύμμαχο την Αγγλία, η οποία ήταν απρόθυμη να πράξει το παραμικρό (διπλωματικώς ή στρατιωτικώς) για να βοηθήσει την Ελλάδα.
Η αλλαγή κυβερνήσεως το Νοέμβριο του 1920 έδωσε στους συμμάχους την έξοχη πρόφαση που χρειαζόταν για να μην εκτελέσουν μια συνθήκη, στην υπογραφή της οποίας ουσιαστικά σύρθηκαν από τις διπλωματικές ικανότητες του Βενιζέλου και λόγω της αναμφισβήτητης συμβολής της Ελλάδας στον πόλεμο. Είναι σήμερα ιστορικά αδιαμφισβήτητο ότι η επιστροφή του Κωνσταντίνου ήταν μόνον η πρόφαση που ήθελαν.
Προσωπικά φρονώ ότι ο Βενιζέλος ήξερε ότι θα έχανε τις εκλογές και για αυτό τις έκανε. Δημιούργησε μια κατάσταση με τη συνθήκη των Σεβρών που δεν ήταν διαχειρίσιμη. Η μόνη πολιτική με προοπτική ήταν η στρατιωτική ήττα του Κεμάλ, αλλά αυτή απέτυχε. Σίγουρα έγιναν πολλά λάθη, αλλά η όλη πολιτική ήταν αδιέξοδη, δεν υπήρχε τίποτε άλλο τότε στην Ελλάδα να κάνει. Πώς, όμως, θα ακολουθούσε αυτός αυτήν την πολιτική χωρίς να καταρρακώσει την υστεροφημία του; Έφυγε στα πονηρά λοιπόν.
Είναι λάθος επίσης να νομίζουμε σήμερα ότι ο Βενιζέλος υπήρχε περίπτωση να κερδίσει εκείνες τις εκλογές, αν ψήφιζε δήθεν η Σμύρνη. Η διαφορά ψήφων ήταν τεράστια. Ένα πρόσφατο αφιέρωμα της Καθημερινής εξηγούσε γιατί έχει δημιουργηθεί μια πλάνη σήμερα ότι τα δύο κόμματα είχαν σχεδόν ισοψηφίσει. Ήταν ένα τρικ του Αλ. Παπαναστασίου, η αλήθεια είναι όμως ότι ο Βενιζέλος συνετρίβη σε εκείνες τις εκλογές. Κανένας δεν τον ήθελε. Από την κάθοδό του στην Αθήνα και μετά είχε κυβερνήσει με δικτατορική πυγμή του χειρίστου είδους τη χώρα και ο λαός τον είχε σιχαθεί. Στην κυριολεξία.
Σίγουρα είναι πολλά και τα λάθη της άλλης πλευράς, πάντως για το βασικό λάθος, τη Μικρασιατική πολιτική όπως ασκήθηκε, υπαίτιος ήταν ο ίδιος ο Βενιζέλος. Καθώς επίσης και για το μη εφαρμόσιμο της Συνθήκης των Σεβρών.
Η απώτερη ευθύνη πρέπει, πάντως, να επιρριφθεί στο διχασμό. Και εκεί ο υπαίτιος είναι και πάλι ο Βενιζέλος και η φιλαρχία του.
Είναι όμως πράγματι έτσι;
Η επισταμένη διερεύνηση των γεγονότων οδηγεί στο ακριβώς αντίθετο συμπέρασμα. Το πολιτικό-διπλωματικό σκέλος της Μικρασιατικής εκστρατείας συνδυάζεται βεβαίως με τη συμμετοχή της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και το Διχασμό στην Ελλάδα, με αφορμή αυτό ακριβώς το θέμα.
Ο Βενιζέλος ήταν ένας πανέξυπνος, αλλά και αδίστακτος άνθρωπος. Η αλαζονεία του και η προσωπική του ματαιοδοξία ήταν παροιμιώδεις. Είναι ο κύριος υπαίτιος του διχασμού. Είναι λάθος να πιστεύεται σήμερα ότι ο Κωνσταντίνος ήθελε την ουδετερότητα επειδή ήταν Γερμανόφιλος. Όχι ότι δεν συμπαθούσε τους Γερμανούς, αλλά ήξερε ποια ήταν τα συμφέροντα της Ελλάδος και ότι στη δεδομένη χρονική στιγμή δεν ήταν δυνατόν να ευνοηθεί η Ελλάδα από έξοδο στον πόλεμο.
Χαρακτηριστικά, υπέρ της ορθότητας της πολιτικής της ουδετερότητας του Κωνσταντίνου (και όχι μόνο), πρέπει να αναφερθεί ότι σύμφωνα με τις διαπραγματεύσεις που γινόταν κατά το 1915, η Ελλάδα θα έδινε ένα μέρος της Ανατολικής Μακεδονίας στους Βούλγαρους ως αντάλλαγμα της συμμετοχής τους στο πλευρό της Αντάντ και θα έπαιρνε "αντίστοιχο" έδαφος στη Μικρά Ασία. Δηλαδή πόσο, 5000 ή 10000 τετραγωνικά χιλιόμετρα;;;
Αυτό ο Βενιζέλος το παρουσίαζε ως πραγμάτωση της Μεγάλης Ιδέας. Δεν ήταν όμως.
Ο Κωνσταντίνος (αλλά και ένα σωρό άλλοι άνθρωποι του κόμματος του Βενιζέλου, με κορυφαίο τον Υπουργό Εξωτερικών του Βενιζέλου Γεώργιο Στρέιτ) αντιλαμβανόταν πολύ καλά ότι με τη Ρωσία στον πόλεμο η Ελλάδα έπρεπε να ξεχάσει τη Μεγάλη Ιδέα. Για αυτό το λόγο είχε μαζί του και τη συντριπτική πλειοψηφία του λαού.
Ο Κωνσταντίνος, ο αγνός αυτός Έλληνας, δέχθηκε να αφήσει το θρόνο μόνον όταν είδε ότι ήταν δυνατόν να πολεμήσει η Ελλάδα στο πλευρό των συμμάχων με ρεαλιστική πιθανότητα να αποκτήσει κάποια ωφέλη, μετά την αποχώρηση της Ρωσίας από τον πόλεμο την άνοιξη του 1917. Η αποχώρησή του τέθηκε τότε ως όρος για τη συμμετοχή της Ελλάδας στον πόλεμο και για αυτό αναγκάσθηκε να αποχωρήσει. Αποχώρησε για το καλό της Ελλάδας αλλά ο λαός δεν τον ξέχασε. Όχι μόνον στις "παλαιές χώρες" αλλά και στις "νέες χώρες" που ήταν έδαφος με πλειοψηφία υπέρ του Βενιζέλου.
Το καλύτερο που είχε να κάνει ο Βενιζέλος ήταν να ακολουθήσει πολιτική εθνικής ενότητας, χωρίς να προσπαθεί να κάνει πράξη αυτό που ο ίδιος πρέσβευε. Η πολιτική αυτή θα απέδιδε κάποτε σίγουρα τους καρπούς της.
Η επιμονή του να μπούμε στον πόλεμο χωρίς να λάβουμε εγγυήσεις από τους συμμάχους ήταν πέρα για πέρα λανθασμένη για αυτό αντιδρούσε το σύνολο σχεδόν του πολιτικού κόσμου της χώρας με επικεφαλής τον Κωνσταντίνο, με την εξαίρεση ενός κύκλου ανθρώπων γύρω από τον ίδιο το Βενιζέλο.
Χαρακτηριστικό της έλλειψης εγγυήσεων που δεν ήθελαν με τίποτα να δώσουν οι Σύμμαχοι στην Ελλάδα, είναι το τι κερδίσαμε τελικώς μετά τον πόλεμο:
α) Δυτική Θράκη, που αρχικώς και μέχρι το 1916 δεν "έπαιζε", λόγω της αναμονής εξόδου της Βουλγαρίας στον πόλεμο υπέρ των συμμάχων.
β) Ανατολική Θράκη, που αρχικώς και μέχρι το 1917 επίσης δεν "έπαιζε", λόγω του ότι την είχαν υποσχεθεί στη Ρωσία
γ) Ζώνη Σμύρνης, ένα μη βιώσιμο κομμάτι της Μικρασίας εκτάσεως 20.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, το οποίο δεν δόθηκε καν στην κυριαρχία της Ελλάδας! Αυτές ήταν οι "σημαντικές παραχωρήσεις στη Μικρασία" που επέσειε ως έπαθλο της συμμετοχής της Ελλάδας στην παγκόσμια σύρραξη ο Βενιζέλος;
Αν δει κανείς τα παραπάνω, την πολιτική της συμμετοχής της Ελλάδας στον πόλεμο στο πλευρό των Συμμάχων μόνον ως άφρονα μπορεί να τη χαρακτηρίσει κανείς. Το μέγιστο που θα έδιναν οι σύμμαχοι στο Βενιζέλο ήταν 20.000 τ.χλμ. στη Μικρασία, μη βιώσιμο, όπως αποδείχθηκε, χωρίς καν κυριαρχία της Ελλάδος!
Σχετικά με το ποιος ξεκίνησε το Μικρασιατική εκστρατεία, η εκδοχή ότι αυτή ξεκίνησε από τον Κωνσταντίνο και τους διαδόχους πρωθυπουργούς του Βενιζέλου δεν είναι αληθινή. Ήδη την παραμονή των εκλογών του 1920 ο Ελληνικός στρατός κατείχε μια τεράστια έκταση στη Μικρασία, πολύ μεγαλύτερη από αυτή που όριζε η ζώνη της Σμύρνης. Είχε καταληφθεί και η Φιλαδέλφεια, μετά τα βουνά που δεν ήταν οχυρωμένη πίσω από άλλα βουνά.
Εκ των υστέρων η επιλογή αυτή του να μη γίνει καθόλου η Μικρασιατική εκστρατεία μπορεί να φαίνεται σοφή, αλλά τότε τα πράγματα ήταν τελείως διαφορετικά.
Λάθη έγιναν πολλά, αλλά το λάθος το γενικότερο ήταν η Μικρασιατική πολιτική του Βενιζέλου.
Έπρεπε να πιέσει τους Άγγλους να πάνε στη Μικρασία. Οι Αμερικανοί κατάλαβαν αμέσως ότι η απόβαση του στρατού το Μάιο του 1919 στη Σμύρνη ήταν μεγάλο λάθος, γιατί ήταν το κύριο αίτιο που ξύπνησε τον εθνικισμό του Κεμάλ και οδήγησε στην ανάπτυξη του Τουρκικού εθνικιστικού κινήματος. Το λάθος αυτό το παραδέχθηκε και ο ίδιος ο Βενιζέλος στον Αμερικανό πρέσβη αμέσως μετά την απόβαση, αλλά είπε ότι θα ήταν μεγαλύτερο λάθος να φύγει τώρα ο ελληνικός στρατός, μια που πήγε. Γεγονός είναι, πάντως, ότι η αρχική απόβαση ήταν λάθος.
Οι Άγγλοι ήθελαν να φύγουν οι Τούρκοι από τη Μικρασία αλλά δεν ήθελαν να στείλουν ούτε έναν στρατιώτη. Ο Βενιζέλος έπρεπε να πάει με τους Άγγλους εκεί, πρώτα να πάνε οι Άγγλοι εκεί για να το πάρουν σιγά σιγά απόφαση οι Τούρκοι ότι χάνουν τα Μικρασιατικά παράλια και για να έχουν και κώλυμα και φόβητρο, στρατιωτικό και πολιτικό να χτυπήσουν τους Άγγλους. Μετά ας ερχόταν και ο ελληνικός στρατός, ο οποίος θα καθάριζε τη φάση στρατιωτικά για τους Άγγλους. Οι Άγγλοι έπρεπε να κάνουν τη Δυτική Μικρασία προτεκτοράτο τους με τη συμφωνία να το δώσουν έπειτα σιγά σιγά στην Ελλάδα. Το ίδιο έπρεπε να γίνει και με τις Ανατολικές περιοχές, (Πόντο, Αρμενία, Κουρδιστάν), με την προοπτική της ανεξαρτησίας.
Ο Βενιζέλος υποτίμησε αρχικώς τον κίνδυνο που αντιπροσώπευε ο Τουρκικός εθνικισμός, και όταν τον κατάλαβε ήταν αργά. Δεν είχε φροντίσει να αναπτύξει πολιτκά αντανακλαστικά εναντίον του. Η Ελλάδα βρέθηκε πολιτικώς άοπλη απέναντι στον Κεμάλ, με μόνη σύμμαχο την Αγγλία, η οποία ήταν απρόθυμη να πράξει το παραμικρό (διπλωματικώς ή στρατιωτικώς) για να βοηθήσει την Ελλάδα.
Η αλλαγή κυβερνήσεως το Νοέμβριο του 1920 έδωσε στους συμμάχους την έξοχη πρόφαση που χρειαζόταν για να μην εκτελέσουν μια συνθήκη, στην υπογραφή της οποίας ουσιαστικά σύρθηκαν από τις διπλωματικές ικανότητες του Βενιζέλου και λόγω της αναμφισβήτητης συμβολής της Ελλάδας στον πόλεμο. Είναι σήμερα ιστορικά αδιαμφισβήτητο ότι η επιστροφή του Κωνσταντίνου ήταν μόνον η πρόφαση που ήθελαν.
Προσωπικά φρονώ ότι ο Βενιζέλος ήξερε ότι θα έχανε τις εκλογές και για αυτό τις έκανε. Δημιούργησε μια κατάσταση με τη συνθήκη των Σεβρών που δεν ήταν διαχειρίσιμη. Η μόνη πολιτική με προοπτική ήταν η στρατιωτική ήττα του Κεμάλ, αλλά αυτή απέτυχε. Σίγουρα έγιναν πολλά λάθη, αλλά η όλη πολιτική ήταν αδιέξοδη, δεν υπήρχε τίποτε άλλο τότε στην Ελλάδα να κάνει. Πώς, όμως, θα ακολουθούσε αυτός αυτήν την πολιτική χωρίς να καταρρακώσει την υστεροφημία του; Έφυγε στα πονηρά λοιπόν.
Είναι λάθος επίσης να νομίζουμε σήμερα ότι ο Βενιζέλος υπήρχε περίπτωση να κερδίσει εκείνες τις εκλογές, αν ψήφιζε δήθεν η Σμύρνη. Η διαφορά ψήφων ήταν τεράστια. Ένα πρόσφατο αφιέρωμα της Καθημερινής εξηγούσε γιατί έχει δημιουργηθεί μια πλάνη σήμερα ότι τα δύο κόμματα είχαν σχεδόν ισοψηφίσει. Ήταν ένα τρικ του Αλ. Παπαναστασίου, η αλήθεια είναι όμως ότι ο Βενιζέλος συνετρίβη σε εκείνες τις εκλογές. Κανένας δεν τον ήθελε. Από την κάθοδό του στην Αθήνα και μετά είχε κυβερνήσει με δικτατορική πυγμή του χειρίστου είδους τη χώρα και ο λαός τον είχε σιχαθεί. Στην κυριολεξία.
Σίγουρα είναι πολλά και τα λάθη της άλλης πλευράς, πάντως για το βασικό λάθος, τη Μικρασιατική πολιτική όπως ασκήθηκε, υπαίτιος ήταν ο ίδιος ο Βενιζέλος. Καθώς επίσης και για το μη εφαρμόσιμο της Συνθήκης των Σεβρών.
Η απώτερη ευθύνη πρέπει, πάντως, να επιρριφθεί στο διχασμό. Και εκεί ο υπαίτιος είναι και πάλι ο Βενιζέλος και η φιλαρχία του.
Γεώργιος Μάτσος
| «Ο Ελληνισμός της Μικράς Ασίας, το Ελληνικόν Κράτος, αλλά και σύμπαν το Ελληνικόν Έθνος καταβαίνει πλέον εις τον Άδην, από του οποίου καμμία πλέον δύναμις δεν θα δυνηθή να το αναβιβάση και το σώση. Της αφαντάστου ταύτης καταστροφής, βεβαίως, αίτιοι είναι οι πολιτικοί και οι προσωπικοί Σας εχθροί, πλην και Υμείς φέρετε μέγιστον της ευθύνης βάρος [...] Ζήτημα είναι εάν το παρόν μου γράμμα αναγιγνώσκεται υπό της ημετέρας Εξοχότητος, αν ημείς πλέον υπάρχωμεν εν τη ζωή προοριζόμενοι εις θυσίαν και μαρτύριον.» Απόσπασμα από την τελευταία επιστολή του Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσόστομου προς τον Ελευθέριο Βενιζέλο στις 25 Αυγούστου του 1922. | |
Τα εγκλήματα των Τούρκων στην Σμύρνη
«Σε όλη την ευρύτερη παραλιακή ζώνη της Σμύρνης από το Κοκάργιαλι έως το Κορδελιό και σε μήκος 30 χιλιομέτρων οι Τούρκοι επιδόθηκαν σε γενική σφαγή των Ελλήνων κατοίκων και προσφύγων. Ολόκληρες οικογένειες εκτελούντο εν ψυχρώ».
«Στα προάστια Αγία Τριάδα και Πετρωτά, οι κάτοικοι βρήκαν τραγικό θάνατο εντός των εκκλησιών, στις οποίες είχαν καταφύγει. Στη συνοικία Τεπετζίκι οι Τούρκοι εκτέλεσαν περισσότερες από 300 γυναίκες και 66 βρέφη.»
«Ο Γάλλος συγγραφέας Ρενέ Πυώ κατέγραψε μαρτυρίες συμπατριωτών του, οι οποίοι έκαναν λόγο για αποκεφαλισμένα σώματα μικρών παιδιών γύρω από την αρμενική μητρόπολη του Αγίου Στεφάνου.»
«Ο Αγγλος Ρόυ Τρέλοαρ, αντιπρόσωπος μεγάλης βρετανικής εταιρίας στην Σμύρνη κατέθεσε ενδεικτικά ότι από τα πεταμένα στους δρόμους πτώματα, η νοσογόνος δυσοσμία ήταν τόσο ανυπόφορη, ώστε ήταν αδύνατο να πλησιάσει κανείς στις Αρμενικές γειτονιές.»
«Αλλά, και στην προκυμαία η κατάσταση που επικρατούσε ήταν φρικώδης. Ιδιαίτερα ατιμωτική υπήρξε η μεταχείριση από τους Τούρκους των Ελλήνων αξιωματικών και οπλιτών, οι οποίοι τους υποχρέωναν να καθαρίζουν γυμνοί την προκυμαία. Οι ταλαιπωρίες τους διήρκεσαν πολλές ημέρες, ενώ αρκετοί από αυτούς θανατώθηκαν με απαγχονισμό».
«Στο Μερσινλί, στην εκκλησία της Παναγιάς της Μυρτιδιώτισσας, οι Τούρκοι, αφού ασέλγησαν σε δεκάδες κοπέλες [...] τις στραγγάλισαν. Στο προάστιο αυτό κατεσφάγησαν όλοι οι εκεί παραμένοντες.»
«Στο προάστιο Μπαιρακλί, προκειμένου, προκειμένου να αποφύγουν την ατίμωση και το βασανιστικό τέλος, εκατοντάδες νέες προτίμησαν να πέσουν στην θάλασσα, βρίσκοντας έτσι θάνατο από πνιγμό»
«Στα προάστια Αγία Τριάδα και Πετρωτά, οι κάτοικοι βρήκαν τραγικό θάνατο εντός των εκκλησιών, στις οποίες είχαν καταφύγει. Στη συνοικία Τεπετζίκι οι Τούρκοι εκτέλεσαν περισσότερες από 300 γυναίκες και 66 βρέφη.»
«Ο Γάλλος συγγραφέας Ρενέ Πυώ κατέγραψε μαρτυρίες συμπατριωτών του, οι οποίοι έκαναν λόγο για αποκεφαλισμένα σώματα μικρών παιδιών γύρω από την αρμενική μητρόπολη του Αγίου Στεφάνου.»
«Ο Αγγλος Ρόυ Τρέλοαρ, αντιπρόσωπος μεγάλης βρετανικής εταιρίας στην Σμύρνη κατέθεσε ενδεικτικά ότι από τα πεταμένα στους δρόμους πτώματα, η νοσογόνος δυσοσμία ήταν τόσο ανυπόφορη, ώστε ήταν αδύνατο να πλησιάσει κανείς στις Αρμενικές γειτονιές.»
«Αλλά, και στην προκυμαία η κατάσταση που επικρατούσε ήταν φρικώδης. Ιδιαίτερα ατιμωτική υπήρξε η μεταχείριση από τους Τούρκους των Ελλήνων αξιωματικών και οπλιτών, οι οποίοι τους υποχρέωναν να καθαρίζουν γυμνοί την προκυμαία. Οι ταλαιπωρίες τους διήρκεσαν πολλές ημέρες, ενώ αρκετοί από αυτούς θανατώθηκαν με απαγχονισμό».«Στο Μερσινλί, στην εκκλησία της Παναγιάς της Μυρτιδιώτισσας, οι Τούρκοι, αφού ασέλγησαν σε δεκάδες κοπέλες [...] τις στραγγάλισαν. Στο προάστιο αυτό κατεσφάγησαν όλοι οι εκεί παραμένοντες.»
«Στο προάστιο Μπαιρακλί, προκειμένου, προκειμένου να αποφύγουν την ατίμωση και το βασανιστικό τέλος, εκατοντάδες νέες προτίμησαν να πέσουν στην θάλασσα, βρίσκοντας έτσι θάνατο από πνιγμό»
Μαρτυρίες για τα αίτια της μεγάλης πυρκαγιάς στην Σμύρνη
«Η πυρκαιά τέθηκε σκόπιμα. Πολλοί Αμερικανοί πολίτες είδαν με τα ίδια τους τα μάτια τους Τούρκους τακτικούς στρατιώτες να βάζουν φωτιά σε σπίτια, κρατώντας κουρέλια βουτηγμένα σε βενζίνη. Η εξόντωση των χριστιανών που ακολούθησε, υπήρξε συστηματική... Πολλοί κατέφυγαν στις εκκλησίες όπου κάικαν ζωντανοί, όταν οι Τούρκοι της πυρπόλησαν.» (The London Times, 05/09/1922)
«Οι κεμαλικοί αποφάσισαν ότι η Σμύρνη θα γινόταν στο εξής πόλη καθαρά τουρκική. Οι γνώμες όλων συμπίπτουν: την πυρκαιά την άναψαν οι Τούρκοι, με την σύμπραξη του τακτικού τους στρατού...Οι Τούρκοι, μετά την λεηλασία της αρμενικής συνοικίας και τη σφαγή πολλών κατοίκων της, κατέφυγαν στην φωτιά, για να εξαλείψουν τα ίχνη των εγκλημάτων τους» (Ρενέ Πουώ, Γάλλος συγγραφέας) «Πυρκαιά ξέσπασε σε πολλά σημεία, άρα επρόκειτο για συστηματική πυρπόληση, που μπορούσε να γίνει μόνο βάσει συντονισμένου σχεδίου. Οι Τούρκοι πυρπόλησαν την Σμύρνη, αποσκοπώντας στην έξωση όλων όσων δεν ήταν μουσουλμάνοι ή Εβραίοι. Η φωτιά που κατέστρεψε την Σμύρνη, ήταν η φυσική αποκορύφωση των ενεργειών του φανατισμένου Τουρκικού Στρατού» (Ένορκη μαρτυρία του καθολικού ιερέα της Σμύρνης, αιδεσιμώτατου Τσαρλς Ντόμπτσον) Η μεγάλη πυρκαιά που κατέκαψε την πόλη, αποτέλεσε την «χαριστική βολή» για την ιωνική πρωτεύουσα που, επί 30 αιώνες, βρισκόταν σε ακμή. Το όνειρο του κεμαλισμού έλαβε σάρκα και οστά επάνω στις στάχτες και το αίμα: η ελληνική Σμύρνη ανήκε πλέον στο παρελθόν και στην ιστορική μνήμη. |
| Εθνολογική σύνθεση Μικρά Ασίας πριν την καταστροφή Βιλαέτη Σμύρνης Έλληνες Ορθόδοξοι Χριστιανοί: 676.090 Τούρκοι: 378.769Βιλαέτη Προύσας Έλληνες Ορθόδοξοι Χριστιανοί: 374.799 Τούρκοι: 305.785Σαντζάκι Νικομήδειας Έλληνες Ορθόδοξοι Χριστιανοί: 116.372 Τούρκοι: 85.500Μικρασιατικό Σαντζάκι Κωνσταντινούπολης Έλληνες Ορθόδοξοι Χριστιανοί: 118.000 Τούρκοι: 188.521 |
A litany of shame
The next day in Constantinople, we learned that the treaty had been signed at Mudanya. The Major Powers had obliged the Greeks to hand over all of Eastern Thrace to the Turks, in order to stop Kemal.
The refugees from Thrace had already started to desert their villages. I left for Adrianople on the first train.
But the train stopped half way there, because the refugees were blocking the entire road, as far as the river Evros.
TWENTY MILES OF REFUGEES!
Μια λιτανεία ντροπής
Tην επόμενη μέρα στην Κωνσταντινούπολη, μάθαμε ότι είχε υπογραφεί η συνθήκη των Μουδανιών.
Οι Μεγάλες δυνάμεις είχαν υποχρεώσει τους Έλληνες να παραδώσουν την Ανατολική Θράκη στους Τούρκους με σκοπό να σταματήσουν τον Κεμάλ. Οι πρόσφυγες από τη Θράκη άρχισαν να εγκαταλείπουν τα χωριά τους. Άφησαν την Αδριανούπολη με το πρώτο τραίνο. Αλλά το τραίνο σταμάτησε μεσοστρατίς, γιατί οι πρόσφυγες μπλόκαραν όλο το δρόμο κατά μήκος του Έβρου. Είκοσι μίλια προσφύγων.
Μια λιτανεία ντροπής...
The refugees from Thrace had already started to desert their villages. I left for Adrianople on the first train.
But the train stopped half way there, because the refugees were blocking the entire road, as far as the river Evros.
TWENTY MILES OF REFUGEES!
Μια λιτανεία ντροπής
Tην επόμενη μέρα στην Κωνσταντινούπολη, μάθαμε ότι είχε υπογραφεί η συνθήκη των Μουδανιών.
Οι Μεγάλες δυνάμεις είχαν υποχρεώσει τους Έλληνες να παραδώσουν την Ανατολική Θράκη στους Τούρκους με σκοπό να σταματήσουν τον Κεμάλ. Οι πρόσφυγες από τη Θράκη άρχισαν να εγκαταλείπουν τα χωριά τους. Άφησαν την Αδριανούπολη με το πρώτο τραίνο. Αλλά το τραίνο σταμάτησε μεσοστρατίς, γιατί οι πρόσφυγες μπλόκαραν όλο το δρόμο κατά μήκος του Έβρου. Είκοσι μίλια προσφύγων.
Μια λιτανεία ντροπής...
A LITANY OF SHAME
Extract from the diary of Εrnest Hemingway
| Προφητικά λόγια του Χρυσοστόμου κατά την ώρα της χειροτονίας του σε Μητροπολίτη Δράμας το 1902
"Ζητώ, έλεγε, κατά την πρώτη του μετάθεση από την Δράμα, Σταυρόν, μεγάλον Σταυρόν, επί του όποίου θα δοκιμάσω την ευχαρίστησιν, καθηλούμενος και μη έχω έτερον τι να δώσω προς σωτηρίαν της ημετέρας λατρευτής πατρίδος, να δώσω το αίμα μου. Ούτως εννοώ το έπ' έμοί την ζωήν και την αρχιερωσίνην"... "...και ή μίτρα, έλεγε, την οποίαν αι άγιαι χείρες σου εναπέθεσαν επί τής κεφαλής μου, εάν πέπρωται, να απολέση ποτέ την λαμπηδόνα των λίθων της θα μεταβληθεί εις ακάνθινον στέφανον μάρτυρος ιεράρχου".
Έτσι κι έγινε. Άγιε και μαρτυρικέ Ιεράρχα πρέσβευε στον Κύριο και Θεό μας υπέρ της σωτηρίας του έθνους μας |
Οι Έλληνες ήταν πρώτης τάξεως πολεμιστές και σίγουρα, κάμποσα σκαλοπάτια παραπάνω από το στρατό του Κεμάλ. Αυτή είναι η άποψη του Γουίτταλ. Πιστεύει ότι οι τσολιάδες θα είχαν καταλάβει την Άγκυρα - και θα είχαν τελειώσει τον πόλεμο αν δεν είχαν προδοθεί.
Όταν ο Κωνσταντίνος ήρθε στην εξουσία όλοι οι Έλληνες αξιωματικοί που ήταν σε επιτελικές θέσεις υποβαθμίστηκαν αμέσως σε χαμηλότερα πόστα. Πολλοί απ' αυτούς είχαν πάρει τα γαλόνια τους με ανδραγαθήματα στο πεδίο της μάχης.
Ήταν έξοχοι πολεμιστές και σπουδαίοι ηγέτες. Αυτό δεν εμπόδισε το κόμμα του Κωνσταντίνου να τους διώξει και να τους αντικαταστήσει με αξιωματικούς που δεν είχαν ακούσει ποτέ τους να πέφτει ούτε μια ντουφεκιά. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να σπάσει το μέτωπο.
Όλη τη μέρα τους έβλεπα να περνούν από μπροστά μου. Κουρασμένοι, βρώμικοι, αξύριστοι, ανεμοδαρμένοι. Και γύρω τους η σιωπή της ξαφνιασμένης Θράκης. Έφευγαν. Χωρίς μπάντες, χωρίς εμβατήρια, χωρίς καν περίθαλψη! Μόνο με μια βρώμικη κουβέρτα ο καθένας. Και με συντροφιά, βέβαια, τα κουνούπια της νύκτας. Αυτοί οι άνδρες ήταν οι σημαιοφόροι της δόξας, που πριν λίγο καιρό, λεγόταν Ελλάδα. Κι αυτή η εικόνα ήταν το φινάλε της δεύτερης πολιορκίας της Τροίας...
Όταν ο Κωνσταντίνος ήρθε στην εξουσία όλοι οι Έλληνες αξιωματικοί που ήταν σε επιτελικές θέσεις υποβαθμίστηκαν αμέσως σε χαμηλότερα πόστα. Πολλοί απ' αυτούς είχαν πάρει τα γαλόνια τους με ανδραγαθήματα στο πεδίο της μάχης.
Ήταν έξοχοι πολεμιστές και σπουδαίοι ηγέτες. Αυτό δεν εμπόδισε το κόμμα του Κωνσταντίνου να τους διώξει και να τους αντικαταστήσει με αξιωματικούς που δεν είχαν ακούσει ποτέ τους να πέφτει ούτε μια ντουφεκιά. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να σπάσει το μέτωπο.
Όλη τη μέρα τους έβλεπα να περνούν από μπροστά μου. Κουρασμένοι, βρώμικοι, αξύριστοι, ανεμοδαρμένοι. Και γύρω τους η σιωπή της ξαφνιασμένης Θράκης. Έφευγαν. Χωρίς μπάντες, χωρίς εμβατήρια, χωρίς καν περίθαλψη! Μόνο με μια βρώμικη κουβέρτα ο καθένας. Και με συντροφιά, βέβαια, τα κουνούπια της νύκτας. Αυτοί οι άνδρες ήταν οι σημαιοφόροι της δόξας, που πριν λίγο καιρό, λεγόταν Ελλάδα. Κι αυτή η εικόνα ήταν το φινάλε της δεύτερης πολιορκίας της Τροίας...
Ερνεστ Χεμινγουαίη, 1922
[...] Ο Τρικούπης δεν έχει πλέον επαφή με την Στρατιά και ενώ οι Τούρκοι προελαύνουν, αποφασίζει στις 10.00 να εκκενώσει το Αφιόν. Ενδεικτικό της σύγχυσης είναι ότι ενώ τα στρατηγεία του Α' Σώματος και της IV Μεραρχίας ευρίσκοντο μέσα στην πόλη, δεν επικοινωνούσαν και η μεραρχία συνέχισε να μάχεται μέχρι τις 14.00 το μεσημέρι.
[...] Τρομερά πράγματα συνέβησαν κατά την υποχώρηση. Το Γραφείο Σημάτων ξηλώθηκε πριν διανεμηθεί η διαταγή σε όλες τις μονάδες με τα παραπάνω αποτελέσματα και ο ασύρματος του Σώματος από λάθος φορτώθηκε σε αμαξοστοιχία η οποία κατευθυνόταν στον Εσκή Σεχήρ. [...] Δυστυχώς η επικοινωνία μεταξύ Στρατιάς και Τρικούπη αποκαθίσταται αργά το βράδυ. Δυστυχώς, γιατί η διαταγή του Χατζηανέστη είναι: το Α' Σώμα να αντεπιτεθεί ή τουλάχιστον να υποχωρήσει βήμα-βήμα. Ολέθριες διαταγές τις οποίες ο Τρικούπης θα υπακούσει. Η υπακοή του στην αλλόκοτη διαταγή θα οδηγήσει ένα ολόκληρο σώμα στην καταστροφή και στην αιχμαλωσία. Ο μοιραίος στρατηγός δεν ετόλμησε να αψηφήσει τις εξωπραγματικές διαταγές του αρχηγού του. [...] Τα πυρομαχικά ήταν ελάχιστα και κανείς ασύρματος δεν λειτουργούσε. Το συνοθύλευμα αυτό οδηγήθηκε σε μάχη σε χώρο πλήρως ελεγχόμενο από τον εχθρό. Στην κοιλάδα του Αλή Βεράν. Στο Αλή Βεράν, μετά το μεσημέρι της 17ης Αυγούστου, γράφθηκε μια πραγματική τραγωδία. Τα δείγματα ατομικής αυτοθυσίας και ηρωισμού χρειάζονται τόμους για να γραφούν. Οι Έλληνες με το πάθος του απελπισμένου, ενώ βάλλονται καταιγιστικώς από τους γύρω λόφους, δεν περιμένουν να πεθάνουν αμυνόμενοι. Η κραυγή «Αέρα, αέρα!» [...] δονεί την ατμόσφαιρα, αυτή την συννεφιασμένη μέρα και οι ήρωες επιτίθενται εναντίον των κυμάτων του εχθρού. Η ορμή τους είναι υπεράνθρωπη, αφού οι Τούρκοι με την ψυχολογία του θριαμβευτή, αναγκάζονται να υποχωρούν απέναντι στους προδομένους «ημίθεους». Οι Έλληνες δεν μάχονται συμβατικά. Τρικούπης και Διγενής πολεμούν στην πρώτη γραμμή δίπλα στους φαντάρους σαν να επιζητούν τον θάνατο ως ύστατη πράξη εξιλέωσης. Πολεμούν ακόμη και γραφιάδες και βοηθητικοί. Ακόμη και οι ιερείς των μονάδων. Το μόνο που τους έχει απομείνει είναι η τιμή τους και αυτή δεν θέλουν να την χάσουν. Στην κόλαση του Αλή Βεράν, 16 ελλιπή τάγματα απέκρουσαν 60 εχθρικά με 16 ίλες ιππικού και 23 πυροβολαρχίες. Τελικώς πριν τις 22.00 το βράδυ τα απομεινάρια των δυο Σωμάτων κατορθώνουν να διαφύγουν προς Δυσμάς ενώ οι τραυματίες στον χώρο της μάχης εκλιπαρούν τους συναδέλφους τους να τους απαλλάξουν από το όνειδος της τουρκικής αιχμαλωσίας, χαρίζοντάς τους το θάνατο. Αλλά και αυτοί οι οποίοι διαφεύγουν δεν γλυτώνουν εκτός από την ΙΧ Μεραρχία του Γαρδίκα. Ο Τρικούπης, και όσοι είναι μαζί του θα παραδοθούν κοντά στο Ουσάκ, εκτός από έναν: τον Σπαρτιάτη Αντισυνταγματάρχη Σακέτα, ο οποίος βρίζοντας τον Τρικούπη, μόνος όρμησε έφιππος προς τις γραμμές των Τούρκων και πέρασε στην αθανασία καθώς το κορμί του έπεφτε διάτρητο από τις σφαίρες. Ο Τρικούπης και ο Διγενής θα είναι οι πρώτοι Έλληνες αξιωματικοί στην ιστορία του Ελληνικού Στρατού, οι οποίοι θα παραδοθούν στον εχθρό και δέχονται με σκυμμένο το κεφάλι την οργή αξιωματικών όπως ο Βλάχος, οι οποίοι σχίζουν τις επωμίδες τους κλαίγοντας από ντροπή, όπως κλαίνε και οι προδομένοι άνδρες. Υπάρχουν και οι Μικρασιάτες φαντάροι οι οποίοι προτιμούν να αυτοκτονήσουν παρά να παραδοθούν. |
| Φοβερή αποκάλυψη του γνωστού βενιζελικού ιστορικού κ. ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΩΣΤΗ, που αποδεικνύει περίτρανα ότι μόνοι μας βγάζαμε πάντα το μάτια μας... Τα όσα θα διαβάσετε ευθύς αμέσως, το είπε ο κ. Κωστής στο φίλο δημοσιογράφο Θ. Χατζηγώγο. "Θα πω ένα ιστορικό παράδειγμα για να γίνει κατανοητή η διαφορά του Ηγέτη από τον ηγετίσκο τον διορισμένο: Στις 27 Δεκεμβρίου του 1920, ενώ εμαίνετο ο Εμφύλιος πόλεμος στην Τουρκία μεταξύ Μουσουλμανικών (σ.σ.: πιστών στον Σουλτάνο) και Κεμαλικών, ο Ετέν Πασάς που ήταν επικεφαλής των Σουλτανικών στρατευμάτων μάχεται εναντίον του Κεμάλ. Ο Κεμάλ έχει εφεδρείες που έρχονται συνέχεια και ο Ετέν Πασάς βλέπει ότι θα ηττηθεί''... "Και ζητάει ο Ετέν Πασάς την βοήθεια του Πρώτου Ελληνικού Σώματος Στρατού, το οποίο ήταν δίπλα. Το Πρώτο Σώμα Στρατού ζητάει από την Ελληνική Κυβέρνηση του Γούναρη και των άλλων, να του πουν τι να κάνει: Να πάει να βοηθήσει ή όχι; Αλλά τότε, οι κυβερνώντες στην Αθήνα το είχανε ρίξει στα πανηγύρια για τις Εκλογές (σ.σ.: της 1ης Νοεμβρίου 1920 όπου οι Ενωμένοι Βασιλόφρονες νίκησαν τον Βενιζέλο). Με αποτέλεσμα ο Ετέν Πασάς να αντέξει μέχρι τις 7 Ιανουαρίου 1921, οπότε παραδόθηκαν οι μισοί του άνδρες στο δικό μας το Πρώτο Σώμα Στρατού και οι άλλοι μισοί προσχώρησαν στον Κεμάλ"... Και ο κ. Γ. ΚΩΣΤΗΣ ΚΑΤΕΛΗΞΕ: "Εάν υπήρχε τότε Ηγέτης στην Ελλάδα και έδινε εντολή να επέμβει το Πρώτο Ελληνικό σώμα Στρατού, ΘΑ ΕΙΧΑΜΕ ΑΙΧΜΑΛΩΤΙΣΕΙ ΤΟΤΕ ΤΟΝ ΚΕΜΑΛ! Και μην αμφισβητήσει κανείς το γεγονός αυτό, διότι ΥΠΑΡΧΕΙ στα Αρχεία της "Διευθύνσεως Ιστορίας Στρατού" η αίτηση του Πρώτου Σώματος προς την τότε Ελληνική Κυβέρνηση"... |
Aπό του Σαββάτου (27ης Aυγούστου π.η.) μέχρι της Τετάρτης κανένα αρμενικόν σπίτι δεν έμεινεν άθικτον. Παρεβιάζοντο αι θύραι, ητιμάζοντο αι γυναίκες, εσκοτώνοντο οι άνδρες και τα σπίτια ελεηλατούντο. Οι δρόμοι είναι κατάσπαρτοι από πτώματα φρικωδώς παραμορφωμένα. Τούρκοι στρατιώται του τακτικού στρατού μετέχουν της λεηλασίας. Τους συνηντήσαμεν φέροντας διάφορα δέματα. Επί όνων, κάρρων, φορείων αποκομίζουν τα διαρπαγέντα. Η σφαγή λαμβάνει τεραστίας διαστάσεις. Την νύκταν της Τρίτης, 30ης, χιλιάδες αρμενίων εσφάγησαν. Τα πτώματα των κείνται άταφα και αναδίδουν τρομερά δυσοσμίαν
| [...] Εις τας ξένας εφημερίδας δημοσιεύονται τρομακτικαί περιγραφαί. Εις τον περίβολον του αρμενικού ναού του αγίου Στεφάνου, εσφάγησαν αναφέρουν οι τηλεγραφούντες ανταποκριταί, άνω των 5.000 αρμενίων αφού κατεστάλη η ηρωική των αντίστασις. Ακολούθως επυρπολήθη ο ναός και απερίσπαστοι οι διώκτες ήρχισαν το έργον της συστηματικής καταστροφής των ελληνικών συνοικιών. Επί κεφαλής των στιφών ήτο αυτός ούτος ο διευθυντής της αστυνομίας του Κορδελιού. |
14 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ
Ημέρα μνήμης της γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας
Η 14η Σεπτεμβρίου καθιερώνεται ως ημέρα εθνικής μνήμης της γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας από τους Τούρκους. Σύμφωνα με το Π.Α. που κατατέθηκε προς επεξεργασία στο ΣτΕ, ημέρα εθνικής μνήμης θα είναι η Κυριακή 14 Σεπτεμβρίου κάθε χρόνο.
Σε περίπτωση, όμως, που η ημερομηνία δεν συμπίπτει με την ημέρα της Κυριακής, ο εορτασμός θα γίνεται την πρώτη Κυριακή μετά την 14η Σεπτεμβρίου.
Ο τίτλος του Π.Δ. του υφυπουργού Δημόσιας Διοίκησης είναι «Οργάνωση εκδηλώσεων ημέρας μνήμης της γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας από το τουρκικό κράτος» και περιλαμβάνει:
• Κατάθεση στεφάνων από τους γενικούς γραμματείς της περιφέρειας, το νομάρχη, τις στρατιωτικές αρχές, το δήμαρχο ή τον πρόεδρο της κοινότητας, τον έπαρχο, τους εκπροσώπους των πολιτικών κομμάτων, εκπροσώπους προσφυγικών σωματείων και άλλων νομικών προσώπων που επιθυμούν να τιμήσουν την ημέρα.
|
ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΒΑΣΙΣΤΗΚΕ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ ΜΑΣ "ΠΕΡΙ ΠΟΙΗΤΙΚΗΣ & ΙΣΤΟΡΙΑΣ" .ΚΑΙ ΣΕ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΒΛΑΣΗ ΑΓΤΖΙΔΗ. ΑΝ ΣΕ ΚΑΠΟΙΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΔΕΝ ΑΝΑΦΕΡΟΥΜΕ ΠΗΓΗ ΑΥΤΟ ΔΕΝ ΕΓΙΝΕ ΣΚΟΠΙΜΑ.
Read more: http://www.egolpion.com/smyrne-1922.el.aspx#ixzz42QeSaFiP
