Η Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών των ΗΠΑ (CIA), μεταξύ των άλλων δραστηριοτήτων, είχε και τη συλλογή δεδομένων για ορυκτά και ενεργειακούς πόρους σε όλες τις χώρες του κόσμου καθώς και τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις και άλλες υποδομές και τη χρήση τους.
Η περιοχή της πάλαι ποτε Γιουγκοσλαβίας δεν αποτελούσε εξαίρεση για τη CIA, και σε μία έκθεσή της τον Οκτώβριο του 1955, που είχε καταχωρηθεί ως απόρρητη αναφέρει την ύπαρξη ουρανίου, κοντά στα σύνορα με την Ελλάδα, στην περιοχή του Μοναστηριού σύμφωνα με δημοσίευση του Reuters.
“Τα πλουσιότερα κοιτάσματα ουρανίου στη Γιουγκοσλαβία θεωρούνται αυτά που είναι κοντά στα ελληνο-γιουγκοσλαβικά σύνορα, στην οροσειρά νότια της πόλης Μπίτολα.
»Το μετάλλευμα βρίσκεται σε άργιλο και οι Γιουγκοσλάβοι το αποκαλούν Diatomeiska Glinica.
”Οι Γιουγκοσλάβοι σχεδιάζουν στην περιοχή να δημιουργήσουν ένα σιδηρόδρομο που θα συνδέει την πόλη Πρίλεπ με την περιοχή για την εξόρυξη και περισυλλογή του υλικού. Η κατασκευή του οδοντωτού σιδηρόδρομου θα κοστίσει ένα εκατομμύριο δηνάρια. (πληροφορίες στη συνέχεια διαγράφηκαν από το έγγραφο της CIA για να μην γίνουν γνωστές στο κοινό- όπως σημειώνει το σλαβικό δημοσίευμα).
Επίσης, το απόρρητο έγγραφο που δόθηκε στη δημοσιότητα αναφέρει ότι η CIA έχει επισημάνει και την ύπαρξη ενός χρυσωρυχείου στην Ντούνιτσα και στο Ντεμίρ Καπίγια. Σημειώνει, μάλιστα, ότι οι γερμανικές δυνάμεις κατοχής ήθελαν να το εκμεταλλευθούν κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου και ότι οι έρευνες που είχαν κάνει έδειξαν ότι η φλέβα χρυσού φθάνει και συνεχίζει στα σύνορα με την Ελλάδα. Ακόμη, σημειώνεται και ένα ορυχείο χρωμίου κοντά στο δάσος των δρυών στο Κίσεβο.
Αμερικανικό ενδιαφέρον το 2008
Ωστόσο, οι πληροφορίες σχετικά με τα αποθέματα ουρανίου στην περιοχή του νοτιοσλαβικού κράτους των Σκοπίων, φαίνεται ότι δεν είχαν ολοκληρωθεί από την Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών των ΗΠΑ. Ήταν, ωστόσο, γνωστές σε κυβερνητικά κλιμάκια, καθώς υπήρξαν περιστασιακές πρωτοβουλίες (πριν από 25 χρόνια) για την κατασκευή ενός πυρηνικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας δίπλα στον Αξιό ποταμό.
Επιπλέον, το αμερικανικό ενδιαφέρον δεν σταμάτησε, αφού ο νέος πρέσβης των ΗΠΑ στα Σκόπια, το 2008, ο Philip Reeker, έδειξε ενδιαφέρον για έρευνα σε νέα ευρήματα ουρανίου στην περιοχή.
Για τις ΗΠΑ- σημειώνει το σλαβικό δημοσίευμα- αυτό υπήρξε μια πρόσθετη ευκαιρία για να αποτρέψει τη ρωσική επιρροή στην περιοχή, μέσα από επενδύσεις για προμήθεια φυσικού αερίου.
«Ο πρέσβης πρότεινε ο ίδιος στον πρωθυπουργό να συζητήσουν λεπτομερώς την κατάσταση της ενέργειας στο νοτιοσλαβικό κράτος. Κατανόησε την εξάρτιση της χώρας από το ρωσικό φυσικό αέριο, αλλά δεν συνέστησε επίσκεψη του Νίκολα Γκρούεφσκι στη Μόσχα, λαμβάνοντας υπόψη, τότε, την κατάσταση στη Γεωργία.
Ο πρωθυπουργός είχε τονίσει την υψηλή τιμή του ρωσικού φυσικού αερίου σε σύγκριση με άλλες χώρες της περιοχής.
»Ο πρέσβης ρώτησε τότε για την κατάσταση των δυνητικών ορυχείων ουρανίου στο νοτιοσλαβικό κράτος και ο Γκρούεφσκι του απάντησε ότι είχαν πει ανεπίσημα στην Νέα Υόρκη. Ο πρωθυπουργός των Σκοπίων τόνισε ότι χρειάζεται περαιτέρω έρευνα στον τομέα αυτόν. Αν προχωρήσει περαιτέρω η κυβέρνηση των Σκοπίων στην εκμετάλλευση ή χρήση του ουρανίου, θα πρέπει να αποφασίσει αν θα το πράξει αυτό με μια δημόσια επιχείρηση ή θα γίνει ανοικτός διαγωνισμός για ιδιωτικές εταιρείες», σημειώνει το σημείωμα της πρεσβείας προς τις ΗΠΑ το 2008, όπως διέρρευσαν στο πλαίσιο της έρευνας Wikileaks, σημειώνει το ‘Πλας Ίνφο’.