Μετα απο αυτό ξένες δυνάμεις λίγα χρόνια μετά άρχισαν να επιβουλεύονται την συνοχή του έθνους
H σκέψη μου ήρθε βλέποντας την πάντα μεγαλειώδη παρέλαση για την απελευθέρωση του 1944 της Γαλλίας τον περασμένο Ιούνιο. Δεν μπορούσα παρά να την παραλληλίσω με τις δικές μας εθνικές επετείους και τις στρατιωτικές παρελάσεις που γίνονται εδώ και χρόνια κάθε 25η Μάρτιου ή 28η Οκτωβρίου.
Υπάρχει όμως μια ουσιώδης διαφορά: καμιά από τις 2 μεγάλες ελληνικές εθνικές επετείους δεν εορτάζεται την ημερομηνία που η χώρα μας απαλλάχθηκε από τους εκάστοτε δυνάστες της!
Υπάρχει όμως μια ουσιώδης διαφορά: καμιά από τις 2 μεγάλες ελληνικές εθνικές επετείους δεν εορτάζεται την ημερομηνία που η χώρα μας απαλλάχθηκε από τους εκάστοτε δυνάστες της!
Η 25η Μαρτίου 1821 είναι η ημερομηνία που αποδεχόμαστε ως έναρξη της ελληνικής Επανάστασης εναντίον του τουρκικού ζυγού. Πότε όμως απελευθερώθηκε η πατρίδα μας από τους Τούρκους; Τον Σεπτέμβριο του 1828, οπότε αποχώρησαν ηττημένες οι ορδές του Ιμπραήμ; Την ημερομηνία έλευσης του Καποδίστρια (11η Ιανουάριου 1828); Την 3η Φεβρουαρίου 1830 (υπογραφή του Πρωτοκόλλου του Λονδίνου); Ή την 31-3-1833, ημερομηνία που η Αθήνα των 9.000 κατοίκων αποδίδεται επίσημα στις ελληνικές αρχές, υπό τον νεοαφιχθέντα βασιλιά Otto Friedrich Ludwig von Wittelsbach (Όθων); Οι πρόγονοί μας πάντως γιόρτασαν το 1883 τα πενηντάχρονα της απελευθέρωσης των Αθηνών και τα εκατοντάχρονα το 1933. Έκτοτε δεν γιορτάστηκε ξανά.
Αντίστοιχα, η 28η Οκτωβρίου είναι αναμφισβήτητα η ημέρα του «ΟΧΙ» προς την φασιστική Ιταλία και ταυτόχρονα η ημέρα εισόδου της χώρας μας σε αυτόν που αργότερα ονομάστηκε Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Δεν γιορτάζουμε όμως την απελευθέρωση της πατρίδας μας στις 12 Οκτωβρίου 1944, ούτε τη λήξη του Β’Π.Π. όπως άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ίσως επειδή ο πόλεμος σχεδόν δεν σταμάτησε στην Ελλάδα, μια και πολύ γρήγορα μπήκαμε στη δίνη του εμφυλίου…
Κι όμως, πρόλαβε να υπάρξει μια μεγάλη, αυθόρμητη, πάνδημη και ανέφελη γιορτή για την απελευθέρωση της Ελλάδας, ακριβώς 70 χρόνια πριν και έχουμε την ευκαιρία σήμερα να δούμε κινηματογραφικές εικόνες από αυτή:
Στις αρχές Οκτώβριου του 1944 , άρχισαν να αποβιβάζονται τα πρώτα συμμαχικά βρετανικά στρατεύματα στις ακτές της Δυτικής Πελοποννήσου, με βάση το σχέδιο «Μάνα» (είχε προηγηθεί αποβίβαση στα Κύθηρα τον Σεπτεμβριο). Πρώτος σταθμός η πόλη της Πάτρας και το αεροδρόμιο στον Άραξο:
Κι όμως, πρόλαβε να υπάρξει μια μεγάλη, αυθόρμητη, πάνδημη και ανέφελη γιορτή για την απελευθέρωση της Ελλάδας, ακριβώς 70 χρόνια πριν και έχουμε την ευκαιρία σήμερα να δούμε κινηματογραφικές εικόνες από αυτή:
Στις αρχές Οκτώβριου του 1944 , άρχισαν να αποβιβάζονται τα πρώτα συμμαχικά βρετανικά στρατεύματα στις ακτές της Δυτικής Πελοποννήσου, με βάση το σχέδιο «Μάνα» (είχε προηγηθεί αποβίβαση στα Κύθηρα τον Σεπτεμβριο). Πρώτος σταθμός η πόλη της Πάτρας και το αεροδρόμιο στον Άραξο:
Αμέσως μετά, άρχισαν την προώθησή τους προς την Αθήνα. Όπως και στην Πάτρα, έγιναν αμέσως αιτία και αντικείμενο εορτασμού από όλους τους κατοίκους κάθε πόλης της Πελοποννήσου που περνούσαν, ουσιαστικά παρελαύνοντας , όπως φαίνεται και στα επόμενα βρετανικά επίκαιρα της Pathe:
Οι λήψεις εχουν γίνει απο ειδικευμένο κινηματογραφικό συνεργειο του Βρετανικού στρατού , το οποίο ακολουθεί τα στρατεύματα.
Οι τοποθεσίες είναι αγνώριστες με το πέρασμα των χρόνων αν και βλέπουμε σε κάποια πλάνα επιγραφές στο Λέχαιο αλλά και τον Ακροκόρινθο, χαρακτηριστικό τοπόσημο της Κορίνθου.
Στην Αθήνα, δεν περίμεναν την άφιξη των ΄Αγγλων. Ούτε καν την πλήρη αποχώρηση των Γερμανών κατακτητών! Τα πανηγύρια έχουν ξεκινήσει ήδη από την Τετάρτη 11 Οκτωβρίου και ενώ είναι σε εξέλιξη μάχες του ΕΛΑΣ με γερμανικά συνεργεία καταστροφών! Εκείνη την ημέρα και με κίνδυνο της ζωής του, ο Φιλοποίμενας Φίνος παίρνει μια μικρή κάμερα στον ώμο και ξεκινά την κινηματογράφηση της μοναδικής αυθόρμητης παλλαϊκής γιορτής για την απελευθέρωση της Αθήνας. Κατόρθωσε, μεταξύ άλλων, να κινηματογράφησει ακόμα και το μοναδικό ντοκουμέντο της ντροπιαστικής υποστολής της ναζιστικής σημαίας από Γερμανό στρατιώτη στην Ακρόπολη στις 12 Οκτωβρίου 1944, λίγο πριν οι κατακτητές αναχωρήσουν από την Ελλάδα:
Οι τοποθεσίες είναι αγνώριστες με το πέρασμα των χρόνων αν και βλέπουμε σε κάποια πλάνα επιγραφές στο Λέχαιο αλλά και τον Ακροκόρινθο, χαρακτηριστικό τοπόσημο της Κορίνθου.
Στην Αθήνα, δεν περίμεναν την άφιξη των ΄Αγγλων. Ούτε καν την πλήρη αποχώρηση των Γερμανών κατακτητών! Τα πανηγύρια έχουν ξεκινήσει ήδη από την Τετάρτη 11 Οκτωβρίου και ενώ είναι σε εξέλιξη μάχες του ΕΛΑΣ με γερμανικά συνεργεία καταστροφών! Εκείνη την ημέρα και με κίνδυνο της ζωής του, ο Φιλοποίμενας Φίνος παίρνει μια μικρή κάμερα στον ώμο και ξεκινά την κινηματογράφηση της μοναδικής αυθόρμητης παλλαϊκής γιορτής για την απελευθέρωση της Αθήνας. Κατόρθωσε, μεταξύ άλλων, να κινηματογράφησει ακόμα και το μοναδικό ντοκουμέντο της ντροπιαστικής υποστολής της ναζιστικής σημαίας από Γερμανό στρατιώτη στην Ακρόπολη στις 12 Οκτωβρίου 1944, λίγο πριν οι κατακτητές αναχωρήσουν από την Ελλάδα:
Δυστυχώς, το κλίμα χαράς και αδελφοσύνης κατά την απελευθέρωση , όπως φαίνεται στις ταινίες επικαίρων που είδαμε , δεν κράτησε πολύ. Ο Δεκέμβρης του ’44 ήταν κοντά…
Τα επίκαιρα της Φίνος Φιλμ δεν βρήκαν ποτέ τον δρόμο τους προς τις αίθουσες και οι λόγοι είναι μάλλον πολιτικοί. Η ταινία θεωρήθηκε (άδικα κατ’εμέ) ότι έχει φιλο-ΕΑΜικό προσανατολισμό, αν και το (ελεγχόμενο από το ΚΚΕ) ΕΑΜ στις 2 Σεπτέμβρη του 1944 είχε προσχωρήσει στην κυβέρνηση «Εθνικής Ενότητας» του Γ. Παπανδρέου. Εξ’ου και η εγκάρδια υποδοχή των αγγλικών στρατευμάτων από το ΕΑΜ, όπως φαινεται και στις 3 ταινίες επικαίρων που είδαμε. Μετά όμως την απελευθέρωση και παρα το κλίμα συμπνοιας που αποτυπώθηκε στα φιλμ, ακολούθησε μια πολύ ταραγμένη περίοδος, που κορυφώθηκε με τη Μάχη της Αθήνας (τα γνωστά Δεκεμβριανά) και την έναρξη του διωγμού των αριστερών. Έτσι, το ιστορικό φιλμάκι έμεινε στα αζήτητα. Κατά περιόδους κομμάτια του χρησιμοποιήθηκαν σε διάφορες ταινίες. Ποτέ όμως αυτούσιο και με το σπικαζ του αυθεντικού εκφωνητή της εποχής.
Το ξαναβρήκε πολλές δεκαετίες αργότερα σε αμερικανικά αρχεία ο σκηνοθέτης Ροβήρος Μανθούλης όταν ετοίμαζε το 1997 ένα ντοκιμαντέρ για τον Εμφύλιο και απόκτησε τα δικαιώματα προβολής της . Ο Μανθούλης, αναγνωρίζοντας την ιστορική αξία της ταινίας του Φίνου την ενέταξε ολόκληρη , στην πρωτότυπη μορφή της, στο ντοκιμαντέρ του “Βίοι Παράληλλοι του Εμφυλίου” του 1999 . Με αυτό τον τρόπο προβλήθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα.
Τα επίκαιρα της Φίνος Φιλμ δεν βρήκαν ποτέ τον δρόμο τους προς τις αίθουσες και οι λόγοι είναι μάλλον πολιτικοί. Η ταινία θεωρήθηκε (άδικα κατ’εμέ) ότι έχει φιλο-ΕΑΜικό προσανατολισμό, αν και το (ελεγχόμενο από το ΚΚΕ) ΕΑΜ στις 2 Σεπτέμβρη του 1944 είχε προσχωρήσει στην κυβέρνηση «Εθνικής Ενότητας» του Γ. Παπανδρέου. Εξ’ου και η εγκάρδια υποδοχή των αγγλικών στρατευμάτων από το ΕΑΜ, όπως φαινεται και στις 3 ταινίες επικαίρων που είδαμε. Μετά όμως την απελευθέρωση και παρα το κλίμα συμπνοιας που αποτυπώθηκε στα φιλμ, ακολούθησε μια πολύ ταραγμένη περίοδος, που κορυφώθηκε με τη Μάχη της Αθήνας (τα γνωστά Δεκεμβριανά) και την έναρξη του διωγμού των αριστερών. Έτσι, το ιστορικό φιλμάκι έμεινε στα αζήτητα. Κατά περιόδους κομμάτια του χρησιμοποιήθηκαν σε διάφορες ταινίες. Ποτέ όμως αυτούσιο και με το σπικαζ του αυθεντικού εκφωνητή της εποχής.
Το ξαναβρήκε πολλές δεκαετίες αργότερα σε αμερικανικά αρχεία ο σκηνοθέτης Ροβήρος Μανθούλης όταν ετοίμαζε το 1997 ένα ντοκιμαντέρ για τον Εμφύλιο και απόκτησε τα δικαιώματα προβολής της . Ο Μανθούλης, αναγνωρίζοντας την ιστορική αξία της ταινίας του Φίνου την ενέταξε ολόκληρη , στην πρωτότυπη μορφή της, στο ντοκιμαντέρ του “Βίοι Παράληλλοι του Εμφυλίου” του 1999 . Με αυτό τον τρόπο προβλήθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα.
12/10/1944 – Ο Φ. Φίνος και ο Η. Περγαντής κινηματογραφούν την απελευθέρωση από τους Γερμανούς.
Αξίζει στο σημείο αυτό να πούμε λίγα παραπάνω για την δράση του Φίνου στον πόλεμο:
Την 28η Οκτωβρίου 1940, ο Φίνος (μεσήλικας, ήδη 32 ετών) μαζί με παλιούς συνεργάτες του παρουσιάζονται στη Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού. Συγκρότησαν εκ των ενόντων, συνεργείο λήψεων φιλμ πολεμικών επικαίρων στο Αλβανικό Μέτωπο, τα οποία τυπωνόταν και εμφανιζόταν στα επιταγμένα μηχανήματα στο στούντιο του ίδιου του Φίνου . Μέσα από δυσκολίες, άσχημες καιρικές συνθήκες και φτωχό κινηματογραφικό εξοπλισμό, ακολουθούν τον προελαύνοντα ελληνικό στρατό από πόλη σε πόλη και από βουνό σε βουνό, τραβώντας τις σκηνές του Αλβανικού Έπους, εκτεθειμένοι διαρκώς σε κίνδυνο για τη ζωή τους. Ο ηρωισμός των Ελλήνων στρατιωτών και οι αλλεπάλληλες νίκες κατά των Ιταλών ενθουσιάζουν τους στρατευμένους οπερατέρ και τους δίνουν κουράγιο να ξεπεράσουν κάθε δυσκολία και εμπόδιο. Οι ταινίες που γυρίζουν για τα «Επίκαιρα», απαθανατίζοντας τα κατορθώματα του στρατού μας, συναρπάζουν και εμψυχώνουν τον κόσμο. Όμως, στις 6 Απριλίου του 1941 και ενώ η τελευταία μεγάλη Ιταλική (εαρινή) επίθεση έχει αποκρουστεί , προκαλώντας ταπείνωση και εξευτελισμό στον Ντούτσε , παίρνουν τη σκυτάλη οι Γερμανοί εισβάλοντας απο νέο μέτωπο στην Ελλάδα.
Την 28η Οκτωβρίου 1940, ο Φίνος (μεσήλικας, ήδη 32 ετών) μαζί με παλιούς συνεργάτες του παρουσιάζονται στη Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού. Συγκρότησαν εκ των ενόντων, συνεργείο λήψεων φιλμ πολεμικών επικαίρων στο Αλβανικό Μέτωπο, τα οποία τυπωνόταν και εμφανιζόταν στα επιταγμένα μηχανήματα στο στούντιο του ίδιου του Φίνου . Μέσα από δυσκολίες, άσχημες καιρικές συνθήκες και φτωχό κινηματογραφικό εξοπλισμό, ακολουθούν τον προελαύνοντα ελληνικό στρατό από πόλη σε πόλη και από βουνό σε βουνό, τραβώντας τις σκηνές του Αλβανικού Έπους, εκτεθειμένοι διαρκώς σε κίνδυνο για τη ζωή τους. Ο ηρωισμός των Ελλήνων στρατιωτών και οι αλλεπάλληλες νίκες κατά των Ιταλών ενθουσιάζουν τους στρατευμένους οπερατέρ και τους δίνουν κουράγιο να ξεπεράσουν κάθε δυσκολία και εμπόδιο. Οι ταινίες που γυρίζουν για τα «Επίκαιρα», απαθανατίζοντας τα κατορθώματα του στρατού μας, συναρπάζουν και εμψυχώνουν τον κόσμο. Όμως, στις 6 Απριλίου του 1941 και ενώ η τελευταία μεγάλη Ιταλική (εαρινή) επίθεση έχει αποκρουστεί , προκαλώντας ταπείνωση και εξευτελισμό στον Ντούτσε , παίρνουν τη σκυτάλη οι Γερμανοί εισβάλοντας απο νέο μέτωπο στην Ελλάδα.
O Φιλοποίμενας Φίνος κατατάσσεται την 28η Οκτωβρίου 1940 και συγκροτεί εκ των ενόντων κινηματογραφικό συνεργείο που θα αποθανατίσει το Αλβανικό Έπος.
Οι Γερμανοί φθάνοντας στην Αθήνα, σταμάτησαν αμέσως όλους τους οπερατέρ των «Επικαίρων», επίταξαν με τη σειρά τους τα κινηματογραφικά μηχανήματα του Φίνου και έψαχναν μανιωδώς να βρουν όλα τα αρνητικά των σκηνών του Αλβανικού μετώπου για να τα καταστρέψουν. Μπροστά σε αυτήν τη μανία των Γερμανών δεν γλιτώσανε ούτε τα στούντιο στο Καλαμάκι, τα οποία καταστράφηκαν ολοσχερώς. Ωστόσο, χάρη στη διορατικότητα του Φίνου, ο οποίος προέβλεψε τη θέληση των Γερμανών να βρουν τα νεγκατίφ, κατάφερε με τη βοήθεια ενός φίλου να σώσει και να κρύψει αρκετές κόπιες σε ασφαλές μέρος. Έτσι διασώθηκαν πολλά αρχεία με σκηνές από το Αλβανικό μέτωπο. Στην περίοδο της κατοχής, το 1943, κατορθώνει με πενιχρά μέσα να γυρίσει την μοναδική ελληνική ταινία της περιόδου. Η «Φωνή της Καρδιάς» αποτελεί την πρώτη ταινία της Φίνος Φιλμ και θεωρείται η αφετηρία του σύγχρονου Ελληνικού Κινηματογράφου. Στις αρχές του 1944, οι Γερμανοί συλλαμβάνουν τον Φίνο και τον πατέρα του, ο οποίος τροφοδοτούσε αντιστασιακά τμήματα με τρόφιμα από τα κτήματά του στην Κωπαΐδα. Το στρατοδικείο καταδίκασε και τους δύο σε θάνατο! Ο πατέρας του καταφέρνει να πείσει τους Γερμανούς πως ο γιος του δεν είχε καμία ανάμειξη και ο Φιλοποίμην αποφυλακίζεται από τις φυλακές Αβέρωφ, με τον όρο «εθελούσιας δωρεάς των περιουσιακών του στοιχείων στις δυνάμεις της κατοχής». Τον Ιούλιο του 1944, λίγο πριν την απελευθέρωση, ο πατέρας του Φίνου, ο άνθρωπος που τον έπλασε μεταδίδοντας του το “μικρόβιο” του κινηματογράφου σε μια ελληνική εκδοχη του “Σινεμά ο Παραδεισος” , εκτελείται από τους Γερμανούς …
Σε λίγες μέρες γιορταζουμε την εθνική επέτειο της 28ης Οκτωβρίου. Όταν δείτε τα γνωστά σε όλους μας πολυκαιρισμένα πλάνα από τα χιονισμένα βουνά της Ηπείρου, αξίζει να θυμόμαστε ότι το κινηματογραφικό υλικό που υπάρχει σήμερα από εκείνη την εποχή, οφείλεται στον Φίνο και την ομάδα του.