Τα προβλήματα της μειονότητας, η αριθμητική και πολιτισμική συρρίκνωση. Πτυχές νέες και άγνωστες, τουλάχιστον για το κοντινό παρελθόν, αναδεικνύονται στο ζήτημα της ελληνικής μειονότητας στην Κωνσταντινούπολη. Πτυχές οι οποίες εκ των πραγμάτων δεν χωρούν πλέον στα επίσημα κείμενα, όπως συμφωνίες, πρωτόκολλα, μελέτες, που υπάρχουν για τη μειονότητα.
Έχει διατυπωθεί η άποψη περί παρακμής, πράγμα που έχει βάση, αφού πρόκειται για μια μειονότητα που αριθμητικά έχει συρρικνωθεί. Οι Έλληνες των 100 και 150 χιλιάδων της δεκαετίας του ’50 σε μια Κωνσταντινούπολη του ενός εκατομμυρίου, είναι σήμερα οι Έλληνες των 2-3 χιλιάδων στην Πόλη των 15 εκατομμυρίων. Ο συνολικός αριθμός των μαθητών σε ελληνικά δημοτικά και λύκεια της Πόλης είναι φέτος 230. Από τους μαθητές αυτούς, το 52% είναι παιδάκια αραβόφωνα, που κατάγονται από την Αντιόχεια και είναι Ορθόδοξοι Χριστιανοί.
Ιδού μια από τις νέες πτυχές του μειονοτικού.
Προκύπτουν προβλήματα ταυτότητας, αλλά κυρίως γλώσσας, όπως υπογραμμίζει ο Συμεών Γιλμάζ, εξ Αντιοχείας και ο ίδιος, και καθηγητής Φυσικής στη Μεγάλη του Γένους Σχολή. Νομικά ζητήματα, όπως το καθεστώς του Οικουμενικού Πατριαρχείου, η Θεολογική Σχολή, οι περιουσίες των ευαγών ιδρυμάτων, εξακολουθούν να υπάρχουν. Ο Γιάννης Κτιστάκις, λέκτορας της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θράκης, μας ανέφερε ότι υπάρχει θέμα επιστροφής των αφαιρεθέντων ακινήτων από τα ιδρύματα (συνολικά 1.009 ακίνητα), επιστροφής του Ορφανοτροφείου Πριγκήπου, μετά τη σχετική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, και επιστροφής μειονοτικών ευαγών ιδρυμάτων που έχουν καταληφθεί από το τουρκικό κράτος.
Ο συνολικός αριθμός των μαθητών σε ελληνικά δημοτικά και λύκεια της Πόλης είναι φέτος 230. Από τους μαθητές αυτούς, το 52% είναι παιδάκια αραβόφωνα που κατάγονται από την Αντιόχεια και είναι Ορθόδοξοι Χριστιανοί.
Ταυτόχρονα, όμως, υπάρχει ένα πλαίσιο που σχετίζεται με τη γενικότερη ταυτότητα, αλλά και τις συνιστώσες της μειονότητας. Μια άλλη νέα πραγματικότητα είναι η ολοένα αυξανόμενη παρουσία Ελλήνων που φτάνουν στην Πόλη από την Ελλάδα. Οι εξ Αντιοχείας, οι εξ Ελλάδος και οι Κωνσταντινουπολίτες είναι το τρίπτυχο που εκ των πραγμάτων προκαλεί νέες αναζητήσεις που περιγράφουν στα «Επίκαιρα» ο Παντελής Βίγκας, πρόεδρος της Κοινότητας Νεοχωρίου στην Πόλη, ο πατέρας Δωσίθεος Αναγνωστόπουλος, που εξέφρασε τις προσωπικές του απόψεις αλλά είναι εκπρόσωπος Τύπου του Οικουμενικού Πατριαρχείου, και η Ανθή Μάρα, καθηγήτρια γαλλικών σε γαλλικό λύκειο της Πόλης, που ήρθε από την Αθήνα και βρίσκεται εδώ και έξι χρόνια στην Πόλη.
Κάποιοι υποστηρίζουν ότι αυτά τα τρία είναι τα σπέρματα μιας νέας «ελληνικής κατάστασης» στην Πόλη.
Συμεών Γιλμάζ, καθηγητής στη Μεγάλη του Γένους Σχολή
Συμεών Γιλμάζ
«Το πρόβλημα είναι γλωσσικό. Δεν είναι όμως οι λεγόμενοι αραβόφωνοι μαθητές, αλλά και τα παιδιά από μεικτούς γάμους που έχουν πρόβλημα. Αυτό μπορεί να λυθεί μόνο με νηπιακή εκπαίδευση. Διότι τα παιδιά πηγαίνουν στο δημοτικό χωρίς να γνωρίζουν την ελληνική γλώσσα, την οποία δεν κατέχουν ακόμα και όταν αποφοιτήσουν, με αποτέλεσμα να υπάρχει πρόβλημα στα γυμνάσια και τα λύκεια. Ειδικά στα δημοτικά, οι αραβόφωνοι και οι Κωνσταντινουπολίτες μαθητές μιλούν μεταξύ τους τουρκικά.
»Θα πρέπει να διδαχτεί η ελληνική γλώσσα στα αραβόφωνα παιδιά ως δεύτερη γλώσσα, ως ξένη γλώσσα στα νηπιαγωγεία, έτσι ώστε να μπορούν να συνεχίσουν μετά. Και πρέπει να σημειώσω ότι ο όρος “αραβόφωνος” ισχύει μόνο για τους μεγάλους. Μπορεί να κατάγονται από την Αντιόχεια, αλλά τα λεγόμενα αραβόφωνα παιδάκια δεν ξέρουν και την αραβική».
Δωσίθεος Αναγνωστόπουλος
«Μας ενοχλεί ότι με τον καιρό χάνουμε την ελληνική πολιτισμική ταυτότητα. Επιπρόσθετα, αυτό είναι αριθμητική αλλά και πολιτισμική συρρίκνωση, που συμβαίνει σε μια πόλη που συνεχώς μεγαλώνει και επεκτείνεται. Yπ’ αυτές τις συνθήκες, ειδικά οι νέοι Κωνσταντινουπολίτες Έλληνες βρίσκονται αντιμέτωποι με τον πολυπολιτισμό της χώρας αυτής. Έρχονται σε επαφή με τα πράγματα, στη βάση των δεδομένων αυτών και της εικόνας που δέχονται από τα ΜΜΕ της χώρας.
»Αυτό εκδηλώνεται, για παράδειγμα, και είναι χαρακτηριστικό, με τη γλώσσα που μιλάμε. Κι εδώ υπάρχει το φαινόμενο της χρήσης της τουρκικής γλώσσας, ειδικά από τις νέες γενιές. Διότι ο πόνος και άλλα βασικά αισθήματα είναι πράγματα που εκφράζει κανείς με τη μητρική του γλώσσα. Οι νέοι, λοιπόν, εκφράζονται με την τουρκική γλώσσα. Το ιδανικό θα ήταν να μπορούν να εκφράζονται στον ίδιο βαθμό και με τις δύο γλώσσες, την ελληνική και την τουρκική.
»Στο παρελθόν η απορρόφηση των Ορθοδόξων εδώ στην Τουρκία γινόταν με βάση μια πολιτισμική δομή. Σήμερα έχει εκλείψει η δομή αυτή».
Παντελής Βίγκας
«Δεν θέλουμε ήρωες και προσωποπαγείς καταστάσεις, αλλά μια συλλογική ανάπτυξη. Ένα βασικό στοιχείο είναι να έχουμε σύγχρονη Παιδεία. Περίπου σαράντα παιδιά Ελλήνων της Πόλης πηγαίνουν σε ξένα σχολεία, γαλλικά, αγγλικά κ.λπ. Το δεύτερο στοιχείο είναι η συλλογική αντίληψη που πρέπει να υπάρξει. Απαιτείται, επίσης, ο εκσυγχρονισμός των ευαγών μας ιδρυμάτων και η αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας της μειονότητας. Άλλο στοιχείο είναι ο πολιτισμός, που μπορεί να είναι γέφυρα από και προς όλους, μεταξύ των Ελλήνων της Πόλης, των Ελλήνων που έρχονται από την Ελλάδα, των αραβόφωνων Ορθοδόξων και της τουρκικής κοινωνίας. Στο θέμα του πολιτισμού, θα πρέπει να έχουμε μια παρουσία στα δρώμενα στην πόλη αυτή. Τέλος, απαιτείται η συνεργασία με ιδρύματα και με μη κυβερνητικές οργανώσεις.
»Καταρχάς χρειάζεται συνεργασία με τους νέους κατοίκους της Πόλης, δηλαδή όσους έρχονται από την Ελλάδα. Υπάρχει ένα ζήτημα που σχετίζεται με την επικοινωνία μεταξύ τους. Μπορεί να χαρακτηρίσει κανείς παρανοϊκά κάποια στοιχεία της συμπεριφοράς των Ελλήνων της Πόλης. Αλλά πρέπει να ληφθούν υπόψη κάποια πράγματα που σχετίζονται με τη συμπεριφορά τους. Πρόκειται για κοινότητα που έζησε σε συνθήκες άμυνας και υποταγής. Κι αυτό αφορά όχι μόνο το ευρύτερό της περιβάλλον, αλλά και την ίδια της τη δομή. Εγώ προσωπικά συνειδητοποίησα την έννοια της Δημοκρατίας στα τριάντα μου. Δεν θέλουμε να γίνουμε πρωταγωνιστές της παρακμής, αφού υπάρχουν δεδομένα και ελπίδες για το μέλλον».
Ανθή Μάρα
«Στην αρχή ήμουν απομονωμένη. Υπήρχε η κοινότητα των Ελλήνων της Πόλης και οι Έλληνες που έχουν έρθει από την Ελλάδα και μένουν στην Πόλη. Δεν υπήρχαν σχέσεις μεταξύ τους. Για μένα όμως ήταν διαφορετικά.»Πρώτα απ’ όλα, η Πόλη είναι σαν μια οποιαδήποτε ευρωπαϊκή πόλη. Κινείται κανείς με την ίδια άνεση. Στην πράξη, κάποιος που έρχεται να μείνει στην Πόλη αντιλαμβάνεται ότι ζει πιο άνετα από ό,τι περίμενε. Εκτός από αυτό, η Πόλη έτσι κι αλλιώς είναι μέρος του παρελθόντος σου. Δηλαδή η Πόλη σε κρατάει. Είναι πολύ ενδιαφέρον να ζεις και να βλέπεις αυτά που σε φέρνουν κοντά και αυτά που είναι διαφορετικά σε σχέση με τους Τούρκους.
»Αυτοί που έρχονται από την Ελλάδα κάνουν παρέα μεταξύ τους, αλλά είναι ανοιχτοί και σε παρέες με Τούρκους, αλλά όχι τόσο με Κωνσταντινουπολίτες Έλληνες. Στην αρχή περίμενα ότι θα υπάρχει μια ελληνική κοινότητα που θα μπορώ να ενταχθώ. Δεν ήταν όμως ανοιχτοί. Ίσως ζουν απομονωμένα. Κάποιοι από αυτούς όμως είναι πιο θετικοί και θέλουν να μας γνωρίσουν. Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν κάποιες διαφορές μεταξύ μας. Για παράδειγμα, δεν έχουμε πολλά κοινά βιώματα, είναι λίγες οι κοινές αναφορές.
Πιστεύω ότι θα ενισχύεται ο ελληνισμός στην Πόλη, γιατί όσοι θα έρχονται θα είναι ευχαριστημένοι και θα αλλάζουν τα αρνητικά στερεότυπα. Λίγοι είναι τελικά αυτοί που έρχονται και δεν εντάσσονται.
»Στο βαθμό που υπάρχει δυνατότητα επαγγελματικής αποκατάστασης, μένουν στην Πόλη. Αναπτύσσουν σχέσεις με Τούρκους στους εργασιακούς τους χώρους και γενικότερα, έξω, στην κοινωνία».
του Άρη Αμπατζή, Κωνσταντινούπολη
Read more: http://infognomonpolitics.blogspot.com/2009/11/blog-post_7093.html#ixzz0YKdU3pLe